Çocuğunuz Tuvalet Eğitimine Hazır mı?

[Bluesky24]

Çocuğunuz Tuvalet Eğitimine Hazır mı?

Tuvalet eğitimini pek çok anne bebeğine bir an önce kazandırmak istiyor. Ancak her şeyin bir zamanı var. International Polikliniği Etiler Çocuk Hastalıkları Uzmanı Dr. Filiz Odabaşı Seeborg "Anne-babanın bilmesi gereken en önemli nokta, tuvalet eğitimi sırasında çok sabırlı olmak ve çocuğa hiç kızmamaktır." diyerek ebeveynlere bazı önerilerde bulunuyor.



: Tuvalet eğitimine ne zaman başlanmalıdır?

Dr. Filiz Odabaşı Seeborg : Mesane ve dışkı kontrolü öğrenilmesi gereken sosyal bir olaydır. Çocuğunuza tuvaleti kullanmayı öğretmek zaman ister, anlayış ve sabır gerektirir. En önemlisi, bu alışkanlığı edinmesi istenen çocuğa hiç bir zaman zorlama yapılmamasıdır. Tuvalet eğitiminin başlaması gereken belli bir yaş yoktur. Bunun için doğru zaman, çocuğun fiziksel ve psikososyal gelişimine bağlıdır. 12 aydan küçük çocukların mesane ve barsak kontrolü hiç yoktur, bundan sonraki 6 ay içinde bir miktar kontrol etme yetisi kazanırlar. 18-24 aylar arasındaki çocuklar genellikle tuvalet eğitimine hazır olduklarını belli ederler ama bazı çocuklar 30 ay veya daha ileri aylarda tuvalet eğitimine hazır olmayabilirler. Çocuğunuz tuvalet eğitimine ayrıca duygusal olarak da hazır olmalıdır. Çocuk tuvaleti kullanmayı kendisi istemeli ve bunu yaparken de herhangi bir çekinme, korku belirtisi göstermiyor olması gerekmektedir. Eğer çocuğunuz kuvvetli bir şekilde direniyorsa tuvalet eğitimi için bir süre daha beklemek uygun olur.



: Hangi durumlarda beklemek daha uygun olur?

Dr. Filiz Odabaşı Seeborg : Kimi zaman şu durumlarda tuvalet eğitiminin başlaması ertelenebilir:

1- Yeni bir eve taşınmak veya kısa bir süre içinde taşınacak olmak

2- Yeni bir gebelik veya yakın zamanda aileye yeni bir bebeğin katılması

3- Aile bireylerinden birinde ciddi bir hastalık veya ölüm



: Anne ve babaları dikkat etmesi gereken noktalar nelerdir?

Dr. Filiz Odabaşı Seeborg : Anne-babanın bilmesi gereken en önemli nokta, tuvalet eğitimi sırasında çok sabırlı olmak ve çocuğa hiç kızmamaktır. Bu eğitimin bir savaş haline dönmemesi anne-babanın elindedir. Tuvalet eğitiminin başladığı yaş çocuğunuzun kendisini bir birey olarak görmeğe başladığı bir dönemdir. Bu yaştaki çocuklar limitlerini zorlamak isterler. Bazı çocuklar protesto etmek amacıyla özellikle dışkılarını ne beze ne de tuvalete yapmayarak tutabilirler.



: Çocuğun hangi davranışları eğitime hazır olduğunu gösterir?

Dr. Filiz Odabaşı Seeborg :

* Uykudan uyandığında bezi ıslak değilse veya gün içinde en az 2 saat bezi kuru kalıyorsa

* Dışkılama zamanı çok düzenli ise veya hemen önceden anlaşılabiliyorsa (bazı mimikler, vücut hareketleri veya sözle)

* Basit komutları yerine getirebiliyorsa

* Banyoya kendi başına gidebiliyor ve üstündekileri çıkartıyorsa

* Bezi kirlendiğinde rahatsız oluyor ve bezini değiştirmenizi istiyorsa

* Tuvalet veya lazımlığını kullanmak istiyorsa

* Yetişkinlerin kullandığı iç çamaşırlarını giymek istiyorsa



Her çocuğun dışkı düzeni farklıdır. Bazı çocuklar 2-3 günde bir bu ihtiyaçlarını giderirken bazıları günde 2-3 defa dışkılar. Düzenli ve doğru beslenme çocuğunuzun dışkı kıvamını da yumuşak hale getireceğinden tuvalet alışkanlığının edinilmesini kolaylaştırır. Çocuğunuz henüz hazır değilken tuvalete gitmesi için çok zorlanması ve baskı yapılması, öncelikle dışkılamanın öğrenilmesinde uzun sürebilecek problemlere yol açabilir. Kabızlık bir problem ise çocuk doktorunuza danışmadan fitil, lavman veya dışkı yumuşatıcı ilaçları kullanmayın. Pek çok çocuk 3-4 yaşlara geldiğinde gündüz idrar ve dışkısını kontrol edebilir. Çocuğunuz gündüz kuru kalmayı başarsa bile, bazen aynı başarıyı gece de göstermesi aylar, hatta yılları alabilir. Çoğu kız çocuk ve erkek çocukların %75'i 5 yaşından sonra geceleri tuvaletlerini kaçırmaz.



: Çocuğa tuvaleti kullanmayı öğretmenin kolay yolları var mıdır?

Dr. Filiz Odabaşı Seeborg : "İdrar" ve "dışkı" gibi terimleri çocuğunuza açıklamaya çalışırken kullanacağınız sözleri dikkatle seçin. Zira çocuğunuz sizden öğreneceği bu terimleri arkadaşları, komşularınız ve çocuğunuzun bakımında size yardımcı olan diğer kişilerin yanında da kullanacaktır. Vücut artıklarını çocuğunuza tanımlarken "kaka", "pis", "kötü kokulu" gibi sözcükleri kullanmaktan kaçının. Bu sözcükler çocuğunuzun utanmasına ve kendisini kötü hissetmesine yol açabilir. Dışkılama ve idrar yapmayı basit, doğal bir olaymış gibi gösterin çocuğunuza. Çocuğunuz bu yaşlarda meraklı olacağından bazen dışkısı ile oynayabilir. Bu durumda hiç kızmadan ona yumuşak bir şekilde "bunun oynanacak bir şey olmadığını" söylemeniz yeterlidir.

Çocuğunuz hazır olduğunda ona ufak bir lazımlık alın. Zira çocuk bunun üstüne kolaylıkla oturabilir ve oturduğunda ayakları ile yere basabilir. Bu, kendisini güvende hissetmesine de yardımcı olacaktır. Çocuklar ailedeki diğer bireylerin tuvaleti kullanmalarını da gözlemlemek isteyebilirler. Bazen anne-baba tuvaleti kullandıklarında çocukların da içeri girmesi onlara bu davranışın öğrenilmesinde yardımcı olabilir. Büyüklerin tuvaleti kullanmasını görmesi çocuğunuzun da aynı şeyi yapmayı istemesine yol açacaktır. Tabii en uygunu bu deneyimi kız çocukların anneleri ile, erkek çocukların da babaları ile yaşamalarıdır.



: Çocuğa tuvalet ihtiyacının geldiğinin hissettirilmesi mümkün müdür?

Dr. Filiz Odabaşı Seeborg : Çocuğunuza idrar veya dışkısını yapmak üzere olduğunda size haber vermesini söyleyin. Çocuğunuz genellikle tuvalet ihtiyacını bezinde giderdikten sonra size haber verecektir. Bu, çocuğunuzun kendi vücut fonksiyonlarının farkında olmaya başladığının bir göstergesidir. Çocuğunuzu bunu size söylediği için ödüllendirin ve ona bir daha sefere tuvaletini yapmadan önce size haber vermesini söyleyin.

Dışkılamaya başlamadan hemen önce çocuğunuz çeşitli sesler çıkarabilir, ıkınmaya başlayabilir, yere çömelebilir veya o sırada oynuyorsa bir süre oyuna ara verebilir. Çocuğunuza bu gibi belirtilerin dışkılama zamanı olduğunu ve şimdi tuvalete gitme zamanı olduğunu söyleyin. Genellikle çocuklarda dışkılama hissi idrar yapma hissinden önce öğrenilir. Bazı çocuklar dışkılarını tuvalete yapmayı öğrendikten aylarca sonra idrar yapma kontrolünü kazanırlar. Bazı çocuklar ise önce idrar yapmayı öğrenirler. Hatırlanması gereken tek şey, her çocuğun birbirinden farklı olduğudur.



: Çocuğu düzenli olarak tuvalete götürmek alışkanlık kazanmasında etkili olur mu?

Dr. Filiz Odabaşı Seeborg : Çocuğunuzun idrar veya dışkısını yapmak üzere olduğunu gördüğünüzde onu lazımlığına götürün. Her seferinde sadece bir kaç dakika süreyle çocuğunuzu lazımlığa oturtun. Çocuğunuz lazımlıkta otururken ona ne yapmasını istediğinizi anlatın. Neşeli ve doğal olun. Eğer karşı koyarsa ısrar etmeyin. Çocuğunuzun direnmesi onun tuvalet eğitimine henüz hazır olmadığını gösterir.

Çocuğunuzu günün belli saatlerinde (sabah uyandığında, yemeklerden sonra, uykudan önce) düzenli olarak tuvalete götürmeniz onun bu alışkanlığı daha kolay edinmesine yardımcı olacaktır.

Tuvalet eğitiminin başarısı çocuğunuzun bu alışkanlığı öğrenme hızına bağlıdır. Çocuğunuzun gösterdiği çabayı ve ilerlemeyi ödüllendirmelisiniz. Bu nedenle çabuk sonuç almaya çalışmamalısınız. Çocuk tuvalet ihtiyacını tuvalette giderdiği her zaman onu övücü sözler söyleyip sarılın. Bunun tersi durumlarda kızmamağa özen gösterin. Cezalandırma çocuğunuzun kendisini suçlu hissetmesine yol açacak ve tuvalet eğitimi sürecini uzatacaktır.

Bu arada çocuğunuza basit temizlik kurallarını da öğretmelisiniz. Tuvaletten sonra çocuğunuza nasıl temizlenmesi gerektiğini göstermeniz doğru olacaktır. Her tuvaletten sonra çocuğunuza ellerini yıkatmalısınız.

Bazı çocuklar dışkı ve idrarlarını vücutlarının bir parçası olarak gördüğünden, bu artıkların sifon çekildikten sonra kayboluşunu gözlemekten korkabilir ve bunu anlamakta zorluk çekebilirler. İlginç olarak, bazı çocuklar tuvalette otururken sifon çekildiğinde kendilerinin de suyla beraber içeri çekileceklerinden korkarlar. Çocuğunuza "dışkı" ve "idrar" gibi vücut artıklarının ne olduğunu açıklamaya çalışmalısınız. Çocuğunuza kontrolün kendisinde olduğu hissini vermek için sifonu onun çekmesine izin verebilirsiniz. Bu, onun korkularını yenmesine yardımcı olacaktır.

Çocuğunuz düzenli olarak tuvaleti kullanmaya başladığında mümkünse tuvaleti kullanmayı yeni öğrenen çocuklar için özel olarak yapılmış külotlardan kullanmaya çalışın. Bu sayede çocuğunuz bezden kurtulduğu için kendisi ile gurur duyacak ve kendisine güvenildiğini anlayacaktır. Bununla beraber her an "istenmeyen kaza"lara karşı hazırlıklı olmalısınız. Zira tuvalet alışkanlığının tam olarak kazanılması haftalar, hatta aylar alabilir.

Başlangıçta çocuğunuz tuvaletten kalktıktan hemen sonra idrar veya dışkısını yapabilir. Zira çocuğunuzun mesane ve barsak kontrolünü sağlayan kaslarını gevşetmeyi öğrenmesi zaman alabilir. Eğer bu tip "kazalar" sıklıkla tekrarlıyorsa çocuğunuz tuvalet eğitimine henüz hazır değil demektir.

Bazen çocuğunuz tuvaleti geldiğinde sizden bez isteyebilir ve tuvalet ihtiyacını gidermek için kendi belirlediği bir yerde oturmak isteyebilir. Bunu başarısızlık olarak değerlendirmek yerine tuvaletinin geldiğini anladığı için çocuğunuzu ödüllendirmelisiniz. Bu durumda, çocuğunuzun bezi üzerinde olduğu halde tuvaletini banyoda yapmasını önerebilirsiniz kendisine. Ondan sonra yavaş yavaş bezi olmadan lazımlığa oturarak tuvaletini yapmasını sağlayabilirsiniz.

Çoğu zaman çocuğunuz lazımlıktan çok normal tuvalete oturmayı zamanı gelince kendisi isteyecektir. Bu istek karşısında çocuğunuzun tuvalete nasıl oturması gerektiğini de sizin ona öğretmeniz gerekecektir.

Tuvalet eğitimi öncesi, eğitim sırasında veya sonrasında herhangi bir sorunuz olduğunda veya aklınıza bir konu takıldığında lütfen çocuk doktorunuza danışın. Genellikle ufak bir sorun kolayca çözülebilir, fakat tıbbi veya psikolojik problemler varsa o zaman tedavi gerekebilir. Çocuk doktorunuzdan gelebilecek herhangi bir yardım veya öneri çocuğunuzun tuvalet eğitimini kolaylaştıracaktır.



Kaynak: Bebek