Otizm nedir??

[Bluesky24]

Otizm nedir??

Otizm

(Ayri ve aykiri bir dünya)



çocuk dendiginde aklimiza nese, canlilik, bitmek ve tükenmek bilmeyen bir enerji gelir. Genellikle çevremizde bu tip çocuklarla karsilasir ve onlarin oyun ve hayal dünyalarini hayretler içinde seyrederiz.. Aslinda çocuklari sevimli ve cana yakin yapan bu özellikleridir. Ancak çevresinde olup bitenlere karsi ilgisiz , dis dünya ile adeta bagini koparmis, kendi dünyasinda yasamaya çalisan çocuklar da vardir. Bu çocuklarin en belirgin özellikleri sosyal iliski kurmadaki yasadiklari güçlüklerdir. Bu nedenle bebeklik dönemi sonrasi toplum içinde bu çocuklari hemen fark edebilirsiniz. Etraflarinda örülü o kalin duvari asmak hatta bir pencere olsun açabilmek için hayli zorlanacaginiz bu çocuklara otistik çocuklar denmektedir.

Yeni dogan her bebek yasamin ilk günlerinde dogal otistik bir dönem geçirir.Yani çevresindeki insan ve esyalara karsi ilgisiz ve disaridan gelen uyarilara karsi tepkisizdir. Ancak normal gelisim sürecinde bu dönem bir kaç hafta kadar devam eder ve giderek çocuk dis dünyaya açilmaya ve çevresiyle ve özellikle insanlarla ilgilenmeye ve iliskiye girmeye baslar. Otistik çocuklarin çogu normal sayilan ve çok kisa süren bu dönemi bir türlü asamaz ve disa açilamazlar. Karsisina anne geldiginde kimse yokmus gibi tepkisiz kalan ve adeta bir gülücügü dahi esirgeyen bu çocuklar dikkatli bir gözlemci tarafindan hemen fark edilebilirler.

Hastaligin Belirtileri:

Genellikle bebekligin ilk iki yili içinde otizme ait belirtilerin baslamasi beklenir. Nadiren bu belirtiler daha geç yasta da baslayabilir. Otizm belirtileri çocugun yasina ve gelisim düzeyine göre çok farkliliklar gösterebilir. Bebekligin ilk dönemlerinde annelerin ilk fark ettikleri çocuklarinin diger çocuklara nazaran daha az güldükleridir. Annenin bedensel temasi, çocugunu kucaklamasi ve öpmesi her çocugun arzuladigi bir islev olmasina karsin bu çocuklari rahatsiz eder. Adeta sevilmekten hoslanmazlar ve tepki gösterirler. Ana babanin seslenmesine karsi yanit vermemeleri nedeniyle çogu aile çocuklarinin sagir oldugunu dahi düsünebilir. çevredeki insanlarin görünümleri, giysileri dikkatlerini çekmez. disaridan izlendiginde adeta odada kimse yokmus gibi davranirlar. Insanlarla göz göze gelmekten kaçarlar. Yalnizligi severler ve yalniz birakilmaya tepki göstermezler. Normalde çocuklar uyumadiklari dönemlerde yatakta kalmak istemez anneden ilgi beklerler. Ancak bu çocuklar uyumadiklari halde saatlerce yatakta sessizce kalabilirler. Ilk dönemlerde anne ve babayi diger insanlardan ayirmakta güçlük çekmelerine karsin yaslari ilerledikçe anne babaya bagliliklari asiri derecede artabilir ve ayrildiklarinda yogun sikinti yasayabilirler.

Otistik çocuklar en çok konusma gecikmesi sikayeti ile hekime getirilirler. Bedensel gelisimi yasina uygun olan çocugun konusmasi yasitlarina göre oldukça geridir. 5 yasina geldiklerinde ancak % 50 si tek kelimelerle konusabilir. Konusmayi iliski kurmaktan çok ihtiyaçlarin giderilmesi için kullanirlar. Bir kismi ise ileri yaslarda dahi konusamaz ya da konustuklari anlasilamaz. Konusmanin geriligi yaninda bu çocuklarda söylenen sözcükleri tekrarlama ve kelime uydurma gibi konusma bozukluklari görülebilir. Konusmadaki bütün bu gerilik ve bozukluklar çocugun iliski kurmadaki zorlugunu bir kat daha artirir.

Her yas çocugu kendi yasitlariyla oynamaktan hoslanir. Yasitlariyla bir araya geldiginde onlarla ilgilenir ve oyun kurmaya çalisir. Otistik çocuklar ise hep yalniz olmayi tercih eder, çocuklarin içine karismaz, hep bir kösede yalniz basina oynarlar. Kendi özel davranis biçimleri ile diger çocuklardan hemen ayirt edilebilirler. örnegin kendi etraflarinda defalarca dönme, tek ayak üzerinde ziplama ve odanin içinde bir köseden digerine kosma gibi amaçsizca tekrarlanan hareketleri vardir. El çirpma, tüm bedeni sallama gibi olagan disi beden hareketleri dikkat çekicidir. Ilgi alanlarinin kisitliligi nedeniyle belirli oyuncaklariyla hep ayni biçimde ve tekrar tekrar oynarlar. Evde bulunan bazi nesnelere asiri ilgi gösterebilirler. Mekanik aletlere ve dönen nesnelere ilgileri büyüktür. Bazi nesnelere karsi duygusal olmayan ve bize göre anlamsiz asiri bagliliklari vardir. Bir parça sicim ya da gazoz kapagi onlar için vazgeçilmez birer nesne olabilir. Yasam içindeki olagan degisimlere karsi direnç gösterirler. Ev içinde bir esyanin yerinin degismesine izin vermez, eve alinan yeni bir esyayi kullanmak istemezler. Degisime karsi bu direnç ailenin hayatinda kisitlamalara neden olacak derecede rahatsizlik verici olabilir.

Tepkileri ani ve yersiz olabilir. öfke patlamalari, kendine zarar verici davranislar ya da uygunsuz sevinç nöbetleri gözlenebilir. Yas ilerledikçe çocugun çevresiyle aktif iliskiye girmesi artabilir ancak sinir koyamama gibi uygunsuz davranislar devam eder. Daha ileri yaslarda zekasi normal olan çocuklarda önceden olan olaylari detayli hatirlama ve akilda tutmalar görülebilir. Müzik, hafizada tutma ve okuma gibi bazi özel alanlarda garip ve akil almaz becerileri olabilir.

Otistik çocuklarin aile tarafindan hekime ilk getirilme nedeni genellikle konusmalarindaki gecikmedir. Oysa daha ilk yil içinde çocugun dis dünyaya kapaliligi ilgili bir anne tarafindan fark edilebilir. Kendisi ile dis dünya arasinda kalin bir duvar olan bu çocuklar annelerinin gösterdigi sevgi ve ilgiye adeta kayitsiz kalirlar. Bir annenin bunu fark etmemesi mümkün degildir. Ancak çocuguna karsi ilgisiz ve sevgisini gösteremeyen anneler bu bozuk gidisi anlamayabilirler.

Otistik çocuklarin bir çogunda zeka düzeyi normalin altindadir. Bu çocugun genel olarak islevselligini azaltan bir faktördür. Yapilan arastirmalar otizmin toplumda yaklasik 10.000 çocuktan 4 ünde görüldügünü göstermistir. Erkek çocuklarda kizlara oranla 4-5 kat daha fazla siklikta görülür. Otistik çocuklarin kardeslerinde bu hastaligin görülme sikligi normal çocuklara oranla daha fazladir

Otizmin Nedenleri

Otizmin gelisimsel bir hastalik oldugu düsünülmekte ve nedeni konusunda arastirmalar hala devam etmektedir. Birlikte zeka geriligi ve epilepsi nöbetlerinin sik bulunmasi biyolojik nedenlerin daha ön planda oldugunu göstermesi açisindan dikkat çekicidir. Kardesler ve ikizler üzerinde yapilan arastirmalar genetik faktörlerin önemli oldugunu düsündürmektedir. Uzun yillar otizmin nedeni olarak anne bebek arasindaki iletisimsizlik konu edilmis ve bu çocuklarin annelerine çocukla duygusal iliski kurmada yetersizliklerini anlatmak için buzdolabi anne yakistirmasi yapilmistir. Ancak daha sonra ayni anne babadan dogma diger çocuklarda benzer sorunlarin olmamasi ve tüm otistik çocuklarin annelerinin de buzdolabi anne modeline uymamasi bu görüsü destekleyen verilerin yetersiz kaldigi fikrini dogurmustur. Otizmin ensefalit, frajil x sendromu, fenilketonüri ve dogumsal kizamikçik enfeksiyonu gibi bazi tibbi durumlarla birlikte de daha sik görülebilmesi ve bu çocuklarin yaklasik % 25 inde epilepsi nöbetlerin de bulunmasi nedeni nörobiyolojik alanda arama zorunlulugunu gündeme getirmistir.

Otizmin Tedavisi

Nedenin kesin olarak bilinememesi tedavi yaklasimlarini sinirlamaktadir. Surasi unutulmamalidir ki otizm tedavisinin ilk ve en önemli asamasi ailenin hastalik hakkinda bilgi sahibi olmasidir. çünkü tedavi içinde aile aktif olarak rol almalidir. Bunun için tedavi ekibi ile isbirligi yapmak zorundadirlar. Gerginligini üzerinden atamamis, sabirsiz ve beklentisi yüksek olan ailelerin tedaviyi sürdürebilmeleri imkansizdir. Hastaliga özgü bir ilaç henüz yoktur. Ancak kendine ya da etrafina zarar veren, huzursuz, uykusuz, asiri hareketli çocuklara bazi ilaçlar kullanilmaktadir. Su anda asil olarak üzerinde durulan çocuklari otistik halden çikarmaya yönelik davranis ve egitim programlaridir. Burada amaç çocugun sosyallesmesini ve iliski kurabilmesini saglamaktir. çocugun zeka düzeyine göre konusma ve okuma yazma egitimi verilebilir. Bu çabalarin asil amaci çocugun dis dünyaya uyumunu saglamaktir. Bu programlarin yetkili ve ehliyetli insanlarin katkisiyla sürdürülmesi gerekir. Kisa vadede sonuç beklemek dogru olmaz. Tedaviden alinacak sonuç çocugun zeka düzeyi ile yakindan ilgilidir. Zeka düzeyi düsük , konusmasi geri çocuklarin tedaviden yararlanma oranlari oldukça düsüktür. Otistik çocuklarin ancak % 10 u ileriki yasamlarinda baskalarina muhtaç olmadan yasamlarini sürdürebilirken büyük kismi yardimsiz ve bagimsiz yasayamaz.

Otistik çocuklarda Dikkat çekici Bazi özellikler: Kendisini çevresinden uzaklastirma ve kendi dünyasinda yasama Cansiz nesnelere insanlardan daha fazla ilgi gösterme Sebepsiz gülümseme, gülme ve aglamalar Söylenen sözleri anlamsizca tekrarlama Konusmasi yasitlarina göre gerilik Cümle içinde kelimelerin yerlerini yanlis kullanma Anlamsiz yeni kelimeler uydurma Göz göze gelmekten israrla kaçinma Kucaga alinmayi beklememe Degisikliklerden kaçinma Arka arkaya anlamsizca bazi hareketlerin tekrari Hafiza, müzik ve okuma gibi alanlarda garip becerilerinin olmasi Kendine zarar verici hareketler Dis uyaranlara (isik , ses gibi ) anormal cevap verme Belli nesnelere asiri baglanma (ip parçasi, gazoz kapagi gibi) Diger çocuklarla iliskiye girememe Asiri korkulu ve tedirgin bir hal içinde olma