A ve C tipi meningokokal enfeksiyonlar

[Bluesky24]

A ve C tipi meningokokal enfeksiyonlar

A ve C tipi meningokokal enfeksiyonlar







Print





Menenjit ve septiseminin ana etkeni Neisseria meningitidis (meningokokun bilimsel adı)dir ve pek çok ülkede halk sağlığı problemi olarak ortaya çıkmaktadır. Meningokokal hastalıklar genellikle sporadik olgular veya minör epidemiler olarak karşımıza çıkmakla birlikte, ön görülemeyen şiddetli epidemilerin görüldüğü bazı coğrafi bölgelerde durum tümüyle farklı olabilmektedir.

Menenjit ve meningokok septisemisi Neisseria meningitidisin çeşitli serogruplarına bağlı oluşmaktadır. Endemik şekilleri esas olarak serogrup A, B veya C ile ilişkili iken, Kuzey Amerikada serogrup Y daha fazla görülmektedir. Grup A meningokoklar büyük epidemilerin (özellikle Afrikada düzenli olarak her 7-14 yılda bir Afrika menenjiti kuşağı adı verilen bölgede görülen epidemilerin) ana etkenidir. Bu epidemilerin çocuklarda ve genç erişkinlerde mortalitesi çok yüksektir. 2001den bu yana, bu bölgede ve Suudi Arabistanda epidemilere yol açan diğer bir etken de serogrup W135‘dir (1). Serogrup B dışında diğer serogruplar için çeşitli aşılar geliştirilmiştir. Aşı ile sağlanan korunma gruba özgündür.

Hastalık

Meningokok kapsüllü, gram negatif, aerobik ve genellikle çift halinde bulunan (diplokok) bir bakteridir. Burun ve farenks salgılarından kolayca izole edilebilmektedir. Bakterinin en azından 13 farklı serogrubu mevcuttur (1, 4). Bu serogruplar poliosidik kapsüllüdür ve meningokokların %90ını oluşturan A, B ve C gruplarını içerirler.

Solunum yollarını geçen organizmalar burun-farenks bölgesine yerleşirler ve burada asemptomatik şekilde kalırlar veya kana karışarak en fazla meninksleri daha az oranda da perikardı ve eklemleri tutarak bakteriyemiye yol açarlar. Bir bölgeden diğer bir bölgeye geçiş şekli bilinmemekle birlikte, bakteri suşunun virülansının, konağın bağışıklık durumunun, atmosfer kirliliği veya mevsimsel şartlar gibi çevre faktörlerinin etkili olduğu düşünülmektedir.

Meningokok direncinde humoral bağışıklık önemli role sahiptir. Meningokoksemiye direnç ise, bakterisidal antikorların yokluğu ile ilişkilidir. Annenin antikorları vasıtası ile pasif bağışıklık yaşamın ilk aylarında bebeği meningokok enfeksiyonlarına karşı korur. Bu nedenle, hastalık insidansı 6-12 aylık bebeklerde daha yüksektir.

Meningokok enfeksiyonu bakteriyemiye veya menejite neden olur. Hastaların %30-50sinde menenjit olmaksızın meningokoksemi mevcuttur. Klinik tabloda ateş, titreme, eklem ağrısı ve olguların %75inde peteşi ile birlikte spesifik deri döküntüleri mevcuttur. Hastaların %10-20sinde fulminan meningokoksemi veya purpura fulminans görülür. Bu durumda enfeksiyöz şok ve sıklıkla ekimozlarla birlikte yaygın purpura görülür. Bu olgularda mortalite yüksektir ve nekrotik sekeller sıktır.

Diğer klasik klinik tabloda bakteryel menenjit ve purpura, labial herpes ve eklem ağrıları gibi meningokokal enfeksiyon göstergesi olan bazı belirtiler mevcuttur (7). Tanı serebrospinal sıvıdan ve kandan organizmanın izolasyonu ile doğrulanır.

Tedavi antibiyotik kullanımına dayanır. Kullanılan ilaçların organizmaya karşı aktif olması ve terapötik konsantrasyonlarında serebrospinal sıvıya difüze olması gereklidir. Bu şartlara uyan ilaçlar penisilin G, ampisilin, amoksisilin, kloramfenikol ve üçüncü kuşak sefalosporinlerdir. Tedavi parenteral yoldan en az 7 gün süreyle yapılmalıdır (1,7).



Tedavi yapılmadığında menenjit ve meningokokal septisemi ölümcüldür. Menenjitin mortalitesi gelişmiş ülkelerde %5-10, Afrikada ise %10a yakındır. Akut septiseminin mortalitesi %15-20ye kadar artabilmektedir. Menenjit epizodundan sonra hayatta kalanların %10-15inde mental bozukluklar, sağırlık ve felç başta olmak üzere çeşitli sekeller kalmaktadır.

Epidemiyoloji

Neisseria meningitidis ile kontaminasyon sağlıklı taşıyıcılardan veya hastalardan tükürük damlacıkları vasıtası ile solunum yolu ile olmaktadır. Mikroorganizmanın hayvanda veya çevrede bir rezervuarı bulunmamaktadır.

Meningokokal menenjit tüm dünyada endemiktir. Bulunduğu yerde sporadik olgular şeklinde görülür. Bu endemik durum bazı bölgelerde önceden kestirilemeyen, şiddetli epidemilere dönüşebilmektedir. 1996da görülen epidemi Batı Afrikada birçok ülkeyi etkilemiştir. Bu epidemide 25,000 kişinin ölümüne yol açan 250,000 olgu bildirilmiştir (3).

Endemik şeklindeki meningokok enfeksiyonu daha ziyade çocuk ve adolesanları etkiler. Hastalık 3-12 aylık bebeklerde maksimum insidans gösterir (3). Başlıca menenjit epidemileri esas olarak serogrup A meningokoka bağlıdır ve batıda Senegal ile doğuda Etyopya ve Sudan arasında kalan Afrika ülkelerinde görülür. Bu bölge Afrika menenjit kuşağı olarak adlandırılmaktadır. Ancak, diğer meningokok serogrupları da yaygın epidemilere yol açabilmektedir. Yakın zamanda, yalnızda bazı sporadik olgulardan sorumlu olduğu bilinen serogrup W-135e bağlı olguların sayısında belirgin artış olduğu görülmüştür. 2001de Asya, Avrupa ve A.B.Dde Mekkeden dönen bazı hac ziyaretçilerinde bu hastalığın olduğu bildirilmiştir. 2002de Burkina Fasoda 13,000 olguya ve 1,400 ölüme neden olan bir epidemi görülmüştür (1, 2).



<br clear="all"/>



Aşının tarihçesi ve aşı stratejisi

A ve C serogruplarına karşı ilk polisakkarid aşılar 30 yıl kadar önce A.B.D.de askeri personeller içinde görülen epidemilere karşı geliştirilmiştir.

Günümüzde, A, C, Y ve W-135 serogruplarına karşı çeşitli tipte meningokok aşıları mevcuttur. Saflaştırılmış kapsüler polisakkarid içeren polisakkarid aşılar (bakteri kapsülünden alınan antijenler) mevcuttur. Bunlar bivalan (A ve C serogruplarına karşı korurlar) veya tetravalan (A, C, Y ve W-135 serogruplarına karşı korurlar) aşılardır. Bu aşılar 2 yaşından itibaren kullanılabilir. En az üç yıl süreyle koruma sağlarlar ve etkinlikleri %85-100 civarındadır. Epidemiler sırasında risk altındaki popülasyonların yaygın şekilde aşılanmaları için de önerilirler.

Son zamanlarda, T-hücre bağımlı immün cevabı indükleyen konjuge aşılar da geliştirilmiştir. Bunlar 2 yaşın altındaki bebekler dahil tüm yaş gruplarına uygulanabilir (6,9). Konjuge antigrup C aşıları uluslararası düzeyde mevcuttur ve 1999un sonunda İngilterede olduğu gibi bazı ülkelerde ulusal aşı programına dahil edilmiştir. Aşı programına dahil edilmesinden sonra grup C meningokok enfeksiyonlarında hızlı bir azalma gözlenmiştir (1).



Sonuç

Epidemilerin önlenmesi ve kontrolü hızlı tanı ve popülasyonun kitle şeklinde polisidik aşılarla aşılanmasına dayanır. Hastalığın popülasyon içinde geçişini engellemedikleri için bu aşılar grup bağışıklığı yaratmazlar. Yakın gelecekte kuadravalan polisidik veya konjuge aşıların daha yaygın olarak kullanılmaları bu hastalıkla savaşmada yardımcı olacaktır.

Kaynaklar

1. Vaccines Plotkin A., Orenstein W. Fourth edition 2004. Saunders Editor p 959-987

2. OMS. Actualit&eacute;s &eacute;pid&eacute;miologiques, informations sur les maladies. http : //www.who.int/health-topics/idindex.htm

3. OMS. Vaccins antim&eacute;ningococciques : vaccins polyosidiques et vaccins polyosidiques conjugu&eacute;s. Note de synth&egrave;se : position de lOMS. Revue epid&eacute;miologique hebdomadaire N&deg; 40, 4 octobre 2002REH 40/2002

4. Population genetics and molecular epidemiology of Neisseria meningitidis. Review article. Dominique A. Caugant APMIS 106 : 505-525, 1998

5. CDC Health Information for international Travel : http : //www.cdc.gov/health/diseases.com

6. Development of vaccines against meningococcal disease. Luis Jodar, Ian M Feavers, David salisbury, Dan M Granoff. The Lancet vol 359 April 27, 2002

7. E.Pilly, &laquo; Infections &agrave; m&eacute;ningocoques Maladies infectieuses et tropicales, in : APPIT, ed. E.PILLY, Montmorency : 2M2 ED ; 2001 : pages 291-293

8. Meningococcal disease in Europe. Conference report. Vaccine 19 (2001) 4347-4356

9. Vaccine prevention of meningococcal disease, coming soon ? sarahL. Morley, Andrew J. Pollard. Vaccine 20 (2002) 666-687

10. Surveillance for meningococcal disease and strategies for use of conjugate meningococcal vaccines in the United States. Jairam R. Lingappa, Nancy Rosenstein. Vaccine 19 (2001) 4566-4575

11. Vaccines for the prevention of Meningococcal Disease in Children. M.Soriano-Gabarro, Nancy Rosenstein . Seminar in Pediatric Infectious Diseases, vol 13, N&deg;3 , 2002, pp 182-189

12. Meningococcal carriage among local inhabitants during the pilgrimage 2000-2001. Hanan H. Balkhy, Ziad A. Memish. International Journal of Antimicrobial Agents 21 (2003) 107-111