gürültü ve isitmenin korunmasi

[Bluesky24]

gürültü ve isitmenin korunmasi

GüRüLTü, KULAKLAR VE ISITMENIN KORUNMASI



10 kisiden birinde isitme kaybi vardir, bu kayip normal konusmayi ve anlayabilmeyi etkiler. Asiri sese maruz kalma isitme kaybinin en sik sebebidir.

Gürültü gerçekten kulaklarimi etkileyebilir mi?

Evet,gürültü tehlikeli olabilir. Eger ses yeterince yüksekse ve uzun sürerse isitmemize zarar verebilir. Gürültü sonucu meydana gelen hasara isitme siniri ile ilgili isitme kaybi ya da sinir kaybi diyoruz. Bu gürültüden baska faktörlerle de olusabilir ancak gürültü sebebiyle meydana gelen isitme kaybinin baska yönden önemi vardir:azaltilabilir ve hatta önlenebilir.

Kulaklarimi iyilestirebilir miyim?

Hayir,eger kulaginizin yüksek sese alistigini düsünüyorsaniz bu durum kulaklariniza büyük olasilikla zarar vermistir ve hiç bir tedavi yöntemi yoktur. Ne ilaç, ne cerrahi ne de isitme aleti kulaginiz gerçekten zarar görmüsse gerçekten isitmenizi düzeltmez.

Kulak nasil çalisir?

Kulagin üç ana bölümü vardir:dis kulak, orta kulak, iç kulak. Disaridan görebildigimiz parça olan dis kulak kendi kanalina açilir. Kulak zari dis kulak yolunu orta kulaktan ayirir. Orta kulaktaki örs, çekiç ve üzengi kemikçikleri iç kulaga sesin iletilmesine yardimci olurlar. Iç kulakda isitme ve dengeye hassas hücrelerle, beyine giden isitme siniri vardir.

Herhangi bir ses kaynagi kulaga titresim veya ses dalgalari gönderir. Bunlar dis kulak yolu vasitasiyla iletilir ve kulak zarina çarparak zarin titresimini saglar. Bu titresimler orta kulagin küçük kemikçiklerine iletilir ve kemikçikler yoluyla iç kulaga buradan da isitme sinirine geçerler. Titresimler iç kulakda sinir uyarilari haline dönüstürülür ve direkt olarak beyine giderler. Beyne gelen uyarilar müzik, kapi çarpmasi gibi ses olarak algilanir.

Ses çok fazla oldugu zaman iç kulaktaki sinir uçlarini öldürmeye baslar. Yüksek sese maruz kalma süresi uzadikça daha fazla sinir ucu harap olur. Sinir ucu sayisi azaldikça da isitme azalir. ölü sinir uçlarini canlandirmak mümkün degildir ve hasar kalicidir.

Sesin zararli oldugunu nasil anlayabilirim?

Insanlar gürültüye duyarliliklari açisindan farklidir. Genel olarak sesinizi duyurmak için bagirmak zorunda kaldiginiz gürültülü ortam, kulaginizi agritan sesler, kulaginizi çinlatan gürültü veya maruz kaldiktan sonra sagirlik yasattiran sesler isitmenize zarar verebilir.

Bilimsel olarak ses iki türlü ölçülebilir: siddet veya sesin yüksekligi desibel (dB) olarak ölçülür. Tizlik ise saniyedeki ses titresim frekansi olarak ölçülür. Düsük tizlik (tuba gibi derin ses) daha az titresim yaparken yüksek ses (violin gibi) daha fazla titresim yapar.

Frekans ve isitme kaybi arasinda nasil iliski vardir?

Frekans saniyedeki devir veya Hertz (Hz) olarak ölçülür sesin tizligi ne kadar yüksekse frekansi o kadar fazladir. Genel olarak en iyi duyan çocuklar büyük kilise orgunun en düsük notasi olan 20 Hertzlik sesten köpek havlama sesinin en tizligi olan 20.000 Hertzlik sese kadar sesleri ayirt edebilir . Insan konusmasi 500 - 2.000 Hz arasinda degisir ve pek çok insana çok yüksek veya çok alçak frekansli seslerden daha gürültülü gelir. Duyma kaybi baslayinca yüksek frekanslar daha önce kaybedilir. Bu da isitme kayipli insanlarin bayan ve çocuklarin yüksek tizlik seslerini neden daha zor duyduklarini açiklar.

Yüksek frekanslardaki duyma kaybi ses bozulmasina yol açar. Böylece ses duyulmasina ragmen anlasilamaz. Ayrica isitme kayipli hastalar benzer duyulan kelimeler arasindaki farki ayirt edemezler çünkü bu sessiz harfler diger sessizlere ve sesli harflere nazaran daha yüksek frekans araligina sahiptirler.

Desibel Nedir?

Sesin siddeti desibel (dB) olarak ölçülür. Yelpaze insan kulaginin duyabilecegi en silik sesten (0dB) roketin havalanma sesine (180dB) kadar degisir. dB logaritmik bir ifadedir, bu yüzden dB siddetinde 10 ünitelik artis bir alttakinin 10 kati fazlasi anlamina gelir; yani 20 dB, 10 dBin 10 kati ve 30dB de 10 dBin 100 katidir.





dB düzeyi



örnek



(Ortalama)



0





Insan kulaginin duyabilecegi en silik ses



30





Fisildama sessiz kütüphane ortami



60





Normal konusma,daktilo, dikis makinesi



90





çimen biçme makinesi, kamyon trafigi (günlük 8 saat maksimum maruz kalma süresidir.)



100





Demir testeresi,havali delici,kar araci (korumasiz maksimum 2 saat maruz kalma süresidir.)



115





Rock konseri, oto kornasi (korumasiz max.15 dakika maruz kalma süresidir.)



140





Jet motoru (gürültü agri yaratir ve geçici sagirlik olusturur)





Duymami etkilemeksizin dB ne kadar yüksege çikabilir?

Pek çok uzman 85 dB den daha fazla sese maruz kalmanin zararli oldugu konusunda hem fikirdir .

Duydugum gürültüye maruz kalma süresinin isitmedeki hasarla iliskisi var midir?

Vardir. Yüksek sese ne kadar uzun süre maruz kalirsaniz o kadar hasar gelisir. Ayrica sesin kaynagina ne kadar yakinsaniz hasar o kadar fazla olur. Her silah sesi yakin çevredeki herkesin kulagina zarar verebilir. Daha büyük ve topçu sinifi silahlar en kötüsüdür çünkü en fazla gürültüyü bunlar çikarir. Ancak patlama yakininizda olursa küçük silahlar bile isitmenize zarar verebilir. Atesli silah kullanan biri kulaklik kullanmiyorsa isitme kaybi riskiyle karsi karsiyadir. Son çalismalar gençlerde isitme kaybi sikliginin arttigini göstermektedir. Yüksek sesle dinlenen rock müzigi ve kulaklikli tasinabilir radyo-teyp (Walkman) kullanimindaki artis gençlerdeki isitme kaybindan sorumlu olabilir.

Gürültü isitmem disinda baska bir zarar verebilir mi?

Kulak çinlamasi gürültüye maruz kalma sonrasi görülür ve siklikla kalicidir. Bazi insanlar yüksek sese sinirlilik reaksiyonu gösterirler ayrica kalp hizi ve kan basinci veya mide asidinde artma görülebilir. çok yüksek ses güç görevleri yerine getirmeyi dikkati dagitmak suretiyle azaltir.

Kim isitme koruyucusu kullanmalidir?

Eger gürültülü bir ortamda çalismak zorundaysaniz koruyucu kullanmalisiniz. Ayrica bu koruyucular; güçlü elektrikli aletler, gürültülü bahçe aletleri veya atesli silah kullanirken de giyilmelidir.

Is sirasinda gürültüye maruz kalma ile ilgili kanunlar nelerdir?

Pek çok insanda devamli 85 dB üzerinde gürültüye maruz kalma anlamli sekilde isitme kaybina yol açar ve daha yüksek sesler bu hasari arttirir. Korunmamis kulaklar için izin verilen maruz kalma süresi ortalama gürültü seviyesinde her 5dB artis için yarisi kadar azaltilmalidir. örnegin 90dB için maruz kalma süresi 8 saat, 95 dB için 4 saat ve 100 dB için 2saat olmalidir. Izin verilen en yüksek gürültü seviyesi korunmus kulak için günde 15 dakika ve 115 dBdir.140 dB üzerindeki gürültü kabul edilemez.

ABDde mesleki güvenlik ve saglik birligi yönetimi 1983 yili isitme koruma kanununda gürültülü çalisma ortamlarinda isitme koruma programi uygulamayi istemektedir. Bu ise ortalama 85 dB veya daha fazla gürültüye maruz kalan yaklasik 5milyon çalisanda yillik isitme testi yapmayi kapsar. Ideal olarak gürültülü makine ve çalisma ortamlari daha az gürültülü aletlerle donatilmali veya çalisma saatleri azaltilmalidir. Ancak bunun maliyeti pahalidir. Alternatif olarak kisisel isitme korumalari ortalama 90 dBden yüksek gürültüde kullanilmalidir. Gürültü ölçümleri isitme korumasi ihtiyacini gösterirse isveren en az kulak tikaci ve bir tip de kulak susturucusunu ücretsiz olarak çalisanlarina vermek zorundadir. Yillik isitme testleri yüksek frekanslarda 10 dB veya daha fazla isitme kaybini gösterirse çalisan bilgilendirilmeli ve gürültü 8 saat için 85 dBden fazla ise isitme korumalari kullanmalidir. Isitmede daha fazla kayip ve/veya kulak hastaligi ihtimali KBB uzmanina görünmeyi gerektirir.

Isitme koruyuculari nedir ve ne kadar etkilidir?

Isitme koruyucu aletleri kulak zarina ulasan sesin siddetini azaltirlar. 2 formu vardir: kulak tikaci ve kulak maskesi.

Kulak tikaci dis kulak yoluna uyan küçük aletlerdir. Etkili olmalari için total olarak kulak kanalini tikamalari gerekir. çesitli tip ve ebatlarda olabilirler. Kulakta tutamayan kisiler için bas bandi ile kullanilabilirler.

Kulak maskesi kulagi kaplayacak sekilde oturur ve kulak kanalinin tüm çevresini bloke eder. Bunlar uyumlu bantlarla yerlerinde tutulur. Gözlük çevresini ve uzun saç çevresini kapatmazlar ve ayarlanabilir bas bandi kulak maskeyi yerinde tutmak için yeterlidir. Kulak tikaçlari rahat bir sekilde yerlestirilmeli ve böylece kulak kanali tamamen kapanmalidir. Iyi uymayan kirli veya yirtilmis tikaçlar kanali kapatmaz ve rahatsiz edebilir. Uygun, iyi oturmus tikaçlar sesi 15-30 dB azaltabilir. Iyi tikaçlar ve maskeler sesin azaltilmasinda esittirler ancak tikaçlar düsük; susturucular yüksek frekanslarda etkilidirler. Tikaç ve susturucularin birlikte kullanimi tek baslarina kullanima nazaran 10-15 dB daha fazla koruma saglar. 105 dBden yüksek sesler için beraber kullanim düsünülmelidir.

Niçin sadece pamuk ile kulaklarimi kapatamam?

Kulak toplari ve kagit doku tipalari sesi sadece 7 dB azaltir.

Isitme koruyucularinin ortak problemleri nelerdir?

Isitme koruyucusu kullanan isçilerden yarisi koruyucularin ses azaltma potansiyellerinin yarisini kullanirlar çünkü bu gereçleri devamli kullanmazlar veya bu aletler tam olarak kulaga uymaz. 8 saatlik bir süre devamli takilirsa 30 dBlik ses azalmasi saglayan bu koruyucu gürültüde 1 saat çikarilirsa sadece 9 dBlik saglar. Bu desibeller logaritmik yelpaze ile ölçülmeleri sonucudur ve her 10dB artista ses enerjisinde 10 kat artis görülür. Korunmamis kulakla isçi koruyucu kullanmaya nazaran 1000 kat daha fazla ses enerjisine maruz kalir. Ek olarak sese maruz kalma toplamsaldir. Bunun için evdeki gürültü veya partideki gürültü toplanarak hesaplanir. Is yerinde maksimum izin verilebilen gürültünün ardindan gürültülü müzige maruz kalma günlük güvenlik limitini asar. Tikaç veya susturucu devamli kullanilsa bile eger kulak derisi ve koruyucu biraz aralik varsa fazla ise yaramazlar.

Isitme koruyuculari kullanirken sesimizi daha fazla ve derinden duyarsiniz. Bu koruyucularin iyi yerlestirildigini gösteren yararli bir bulgudur.

Isitme koruyuculari kullanirken diger insanlari veya makine problemlerini duyabilir miyim?

Günes gözlükleri nasil parlak isikta görmeye yardimci olursa isitme koruyuculari çok gürültülü yerlerde konusmayi anlamayi arttirir. Sessiz bir ortamda normal duyan isitme koruyucusu takan insanlar düzenli konusmalari anlayabilirler.

Isitme koruyuculari isitmesi bozuk veya dil anlamasi kötü olanlarda normal anlamayi çok az azaltirlar. Ancak hafif isitme kayipli kisilerin kulak tikaç ve susturuculari takmalari daha fazla iç kulak hasarinin önlenmesi açisindan önemlidir.

Isitme koruyucularinin isçilerin bozuk bir makine sesini anlayabilme kabiliyetini düsürdügü tartisilmistir. Ancak pek çok isçi daha fazla seste de uyum saglayabilir ve böylece problemleri tesbit edebilirler.

Isitmemdeki hasar eski ise bunu nasil anlayabilirim?

Isitme kaybi uzun yillar süresince olusur. Yavas, ilerleyici ve agrisiz oldugu için fark edilmeyebilirler. Fark edebildiginiz kulakta çinlama veya baska seslerdir. Bu da uzun süreli olarak isitme sinirine zarar veren gürültüye maruz kalma sonucunda gelisir. Veya insanlarin söylediklerini anlama güçlügü çekilebilir. özellikle gürültülü bir ortamdayken insanlar mirildaniyor gibi gelebilir. Bu yüksek frekans isitme kaybinin baslangici olabilir ve isitme testi bunu tesbit edebilir. Eger bu bulgulardan herhangi biri varsa kulakta kulak kiri veya kulak enfeksiyonu gibi düzeltilebilir hastaliklariniz olabilir. Ancak gürültüye bagli isitme kaybi da olabilir.

Her durumda isinizi sansa birakmayin. Gürültüye bagli isitme kaybi kalicidir. Eger isitme kaybindan süpheleniyorsaniz bir KBB uzmanina görünün. Doktor isitme problemini teshis eder ve en iyi tedavi yolunu önerir.