Bütün yönleri ile fast-food dosyası

[Bluesky24]

Günümüzün büyük bir kısmını okulda, kurslarda veya arkadaşlarımızla geçiriyoruz. Evde çoğu zaman sadece akşam yemeği yemeye vaktimiz oluyor. Geri kalan zamanlarda karnımız acıkınca soluğu okul kantininde, hamburgercilerde veya kebapçılarda alıyoruz. Yani birçok öğünümüzde &fast food adı verilen besinlere yer veriyoruz. Hayatımızda bu kadar yoğun bir şekilde yer alan &fast food beslenmenin ne olduğunu, olası zararlarını ve nasıl daha sağlıklı bir hale getirilebileceğini biliyor muyuz? Fast Food beslenme nedir?Okul, dershane ve diğer sosyal faaliyetler derken günümüzün büyük bir kısmını ev dışında geçiriyoruz. Teneffüs aralarında, iki sosyal faaliyet arasında yollardayken de, evdeki sağlıklı yemekler yerine, ne bulursak onu yemeye yöneliyoruz. Evimizin dışında yediğimiz çoğu yemek türü, fiyatları önceden sabit olarak belirlenmiş, çok sayıda tüketiciye hitap eden &fast food besinler oluyor. &Fast food beslenme, dilimizde ayaküstü beslenme olarakta adlandırılabilecek bir hızlı hazır yemek sistemini oluşturuyor. Hızlı tempo gerektiren şehir yaşantısında da zamandan tasarruf sağlaması nedeni ile gün geçtikçe daha da yaygınlaşıyor.Fast-Food besinleri ve özelliklerini tanımaya ne dersiniz?Sıklıkla tükettiğimiz simit, poğaça, lahmacun, pide, cheese burger, hamburger ve pizzalar bu grupta yer alıyor. Tabi örnekleri çoğaltmak mümkün. Çevrenizi incelerseniz ayaküstü atıştırılan ve hızlı servis edilen birçok ürünün fast food olduğunu fark edeceksiniz.Fast food besinlerin, besin değeri yönünden çok zengin olduğu söylenemez. Yani, vücudumuz için gerekli olan besin öğelerinin çoğunu yeteri kadar içermezler. Genel besinsel özellikleri incelendiğinde, bazı besin öğelerini gereğinden fazla bazılarını ise çok az içerdikleri görülür. Fast food besinlerin besin öğesi içeriklerine bir de yakından bakalım…Enerji: Fast food besinler genellikle yüksek kalori içerirler. Küçük bir menü, 400–500 kilokalori enerji verirken süper ve mega boyların tüketimi ile 1000–1500 kilokalori alırız. Bu da günlük almamız gereken toplam enerjinin yaklaşık yarısı eder.

Protein: Fast food besinler genelde hayvansal kaynaklı protein içerirler.

Karbonhidrat: Tükettiğimiz ekmek ve patatesle aldığımız nişastanın yanında, fast food besinler fazla miktarda basit şeker içerirler. Bu tür karbonhidratlar kan şekerini hızla yükseltir ve bizi uzun süre tok tutamazlar. Kolalı içecekler, hazır meşrubatlar, aromalı içecekler fast food beslenme de esas basit şeker kaynağını oluştururlar.

Yağ: Fast food besinlerin içerdikleri enerjinin yarısı yağlardan gelmektedir. Kalp sağlığını olumsuz etkileyen doymuş yağları ve trans yağ asitlerini fazla miktarda içerirler.

Vitaminler: Vücudumuzda birçok fonksiyonun devam edebilmesi için gerekli olan vitaminlerden zengin oldukları söylenemez. özellikle A ve C vitaminlerinden ve folik asitten fakirdirler. Son dönemlerde fast food restoranlara eklenen salad bar ve menülerde yer alan taze sıkılmış meyve suları fast food besinleri C vitamini fakirliğinden kurtarmıştır.

Mineraller: Çok miktarda alındığında tansiyonumuzu yükselten sodyumdan zengindirler. Çünkü bu tür ürünlere fazla miktarda tuz eklenmektedir. Sodyumun aksine kalsiyum açısından yetersizlerdir. Diğer minerallerden çok zengin değildirler fakat bu durum tüketilen ürüne göre bir miktar farklılık gösterebilir.

Posa: Barsaklarımızın sağlıklı olarak çalışabilmesi için gerekli olan posa fast food besinlerde az bulunur. Bunun sebebi, bu tür restoranlarda sebze ve meyvelere az yer verilmesidir. Fast Food söylendiği gibi zararlı mı?Sağlıklı beslenme önerilerinden daha farklı bir çizgi yer alan fast food ürünlerin fazla miktarlarda ve çok sık tüketilmesi zararlıdır. Enerji yoğunlukları kilo almamıza, doymuş yağ ve trans yağ asidi zenginlikleri kalp sağlığımızın etkilenmesine, sodyum içerikleri ise tansiyonumuzun yükselmesine neden olabilir. Ayrıca, birçok fast food besinin pişirilme metodu kızartmadır. Bu tür restoranlarda aynı kızartma yağının gün boyunca kullanılması yağda zararlı maddeler oluşmasına ve bu maddelerin de yediğimiz besinle vücudumuza girmesini sağlar. Bu zararlı maddelerin fazla alımı, uzun dönemde kanser riskini arttırır. Pizzamızın üzerinde yer alan sucuk, salam ve sosisin içerdiği nitrit ve nitratın (kendilerine has koku ve tadı veren maddeler) fazla miktarda alımı sağlık sorunlarına neden olur. Fast food besinlerde yetersiz olan kalsiyumun kemiklerin uzaması ve gelişimi için, A vitamininin göz sağlığımız için, C vitaminin ise doku ve damar sağlığımız için gerekli olduğunu da unutmayalım…Hep genç kalmak için, sağlıklı seçimler…Bu yaşlarımızda içimizde hissettiğimiz yoğun enerjiyi ve dinamizmi kaybetmemek ve hep sağlıklı kalabilmek için, günlük yaşantımızın içinden çekip çıkarmamız zor olan fast food besinleri daha sağlıklı hale getirmek mümkün. Son zamanlarda bu restoranlarda artan salad barlar ve menülerin sağlıklı ürünler yönünden zenginleşmesi bizim için büyük bir şans. Daha sağlıklı seçimler yaparak sağlıklı, formda ve dinamik kalabiliriz. İşte yapmamız gerekenler…Fast Food restorantta…Menüler test soruları gibidir. Yanlış şıkkı işaretlemeyin… Çok fazla miktarda yağ içeren ürünleri, asitli ve şekerli içecekleri yanlış şıklar olarak görüp, eleyin.Süperlerden uzaklaşın… Menülerde yer alan &süper, &mega, &ekstra ürünlerden uzak durmanız daha az doymuş yağ, trans yağ asidi, şeker ve sodyum almanız anlamına geliyor, unutmayın.Daha çok salata, daha çok sağlık… Seçimlerinizi salatası fazla olan ürünlerden yapmaya çalışın. Sebze tüketimi ile posa alımınız arttıracak ve sağlıklı bir sindirim sistemine sahip olacaksınız. Salatalar genelde önceden hazırlanıp salad barlarda uzun süre beklediğinden dolayı içerdikleri vitamin miktarı evde hemen hazırlayıp tükettiğiniz salatadan daha azdır.Sağlıklı etler mi yoksa diğerleri mi? İnsanlar bu tür restoranlarda tavuk ve balık seçiminin daha sağlıklı olduğunu düşünürler. Oysa çoğu tavuk ve balık ürünü yumuşak hamur veya un ile kaplanıp kızartılır. Bu sebeple enerji ve yağ içerikleri fırında pişirilmiş kırmızı etten daha fazla olabilmektedir. En sağlıklı seçim ızgara veya fırında tavuk, balık ve yağsız dana eti olacaktır. Bu hiç hamburger yemeyeceğiniz anlamına gelmiyor ama her şeyin bir ölçüsü olduğunu da unutmamak gerekiyor. önemli bir konu, İçecek Siparişi: Kendi menünüzü kendiniz yaratın. Asitli içeceklere ara verip, sağlıklı içeceklere yönelin. Taze sıkılmış meyve suları ile fast food besinlerde sınırlı bulunan vitaminler açısından, ayran ile kalsiyum açısından menünüzü daha dengeli hale getirmeniz mümkün.Tatlı bir konu… Kızartılmış ve bol krema içeren ağır tatlılar yerine sütlü tatlıları ve meyve salatalarını tercih edin. Hem besin öğesi ihtiyaçlarınız karşılanacak, hem de kendinizi daha hafif ve zinde hissedeceksiniz… Değişik seçenekler yaratın… Damağınızda hep aynı tatların oluşmasına izin vermeyin ve seçeneklerinizi değiştirin. Kızarmış patates yerine kabuklu patates, kumpir veya fırında patates, sucuk ve salamlarla süslü bir pizza yerine sebzeli pizza, hamburger yerine ton balıklı sandviç tercih edebilirsiniz. Kebap yemek istiyorum… Menünüzde kebap veya İskender varsa, üzerine tereyağı döktürmeden tüketin. Daha fazla salata ve yanında yoğurt servis edilen ürünlerden isteyin. Son olarak, kesinlikle temizliğinden kuşku duymadığınız bir restoranı tercih edin.Okulda…Tam gün eğitim veren bir okulda eğitim alıyorsanız, fast food restoranlar yerine okul yemekhanesini tercih edin. Günümüzde birçok okul yemekhanesinde, menüler beslenme ve diyet uzmanları tarafından hazırlanır, bu kişiler besin ihtiyaçlarınızı en doğru şekilde değerlendirerek size en uygun olanın hazırlanmasını sağlar. Yemekhanesi olmayan bir okulda eğitim alıyorsanız, yemeğinizi evden getirmek güzel bir seçenek olabilir. Evde hazırlanan tavuklu veya ton balıklı bir sandviçin yanına kantinden alacağınız bir ayran ve sonrasında bir porsiyon meyve güzel bir tercih olabilir. Okul kantininden alışveriş yapıyorsanız, daha önce yaptığımız önerileri gözden geçirebilirsiniz. Fazla yağlı olmayan kaşarlı bir tost ve meyve suyu veya köftesi ızgarada pişirilmiş bol sebzeli bir hamburger ve ayran lezzetli seçimler olacaktır. Açıkta satılan ve sağlığa uygun koşullarda hazırlanmayan hiçbir ürünü satın almamaya dikkat edin.Sokakta…Genellikle ana öğünlerden 2–3 saat sonra açlık hissettiğimizde sokaktaysak, sokakta satılan besinlere yöneliriz. Açıkta satılan besinleri tüketmek yerine çantamızda açlık duygusu hissettiğimizde tüketebileceğimiz bir meyve bulundurmak, yanımızda meyve yoksa bir kutu süt ya da ayran, küçük boy bir yoğurt tüketmek iyi tercihlerdir. Sağlık günleri düzenleyin…Arkadaşlarınızla buluşacağınızda fast food restoranlar yerine yeşil alanları ve spor yapabileceğiniz alanları tercih edin. Arkadaşlarınızla beraber içinde egzersiz, sağlıklı beslenme ve hobilerinizin bulunduğu bir &sağlıklı yaşam paketi hazırlayın. Fast food tüketiminizi sınırlandırmaya çalışın ve sık sık sağlıklı beslenme günleri düzenleyin. Hep dinamik, hep sağlıklı ve hep GENÇ hissetmek için denemeye değmez mi?Hepinize canlı, kıpır kıpır ve sağlık dolu günler dilerim…Nur Gizem Şeber

diyetisyengizem@gmail.com