ÇOCUKLARDA ÜRİNER ENFEKSİYON
 

ÇOCUKLARDA

ÜRİNER ENFEKSİYON



Resim:

Üriner Sistem





İdrar

yolu enfeksiyonu (İYE), çocukların en önemli enfeksiyon hastalıklarından

birisidir. İleri dönemlerde hipertansiyon gelişimi, gebelik komplikasyonları ve

üremiye kadar gidebilen böbrek hastalığı, çocukluk çağında geçirilen İYE nin geç

sonuçları olarak ortaya çıkabilmektedir. Riskli grup olarak tanımlanan

hastaların çoğunluğu, idrar yollarında tıkanma yapan durumlar ve vezikoüreteral

reflü gibi idrar yolları anomalisi olan çocuklardır. Hedef özellikle küçük

çocuklarda ilk İYE nin ve onunla birlikte risk faktörlerinin varlığının ortaya

çıkarılması olmalıdır.



İdrar yolu enfeksiyonlarının görülme sıklığı yaş

ve cinse göre farklılıklar gösterir. Bebeklik döneminde erkek bebeklerde,

kızlardan daha sık görülür. Çocukluk çağında ise erişkinlerde olduğu gibi kız

çocuklarında daha sıktır. Ateşli küçük çocuklarda en sık görülen ciddi

bakteriyel enfeksiyonlardan biri idrar yolu enfeksiyonlarıdır. İdrar yolu

enfeksiyonları nedeniyle yapılan araştırmalarda tespit edilen idrar yollarında

tıkanma yapan durumlar kızlarda %2, erkeklerde %10 bulunmuştur. Vezikoüreteral

reflü (VUR)nun her iki cinste %30-40 oranında görüldüğü, bunların da 1/4 ünde

üst üriner sistem genişlemesi olduğu bildirilmektedir.



Basit idrar yolu

enfeksiyonlarının en sık nedeni e.koli basilidir.. E.koli bakteriürinin en sık

(%80) görülen nedenidir. Barsak florası idrar yolu enfeksiyonlarının en sık

etkeni olan E.coli için potansiyel bir rezervuardır.



İdrar yolu

enfeksiyonunda klinik bulgular: Yenidoğanda kilo alımında yavaşlama, vücut

ısısında düzensizlik, beslenme güçlüğü, huzursuzluk, kusma, karında distansiyon

ve uzamış sarılık gibi bulgular İdrar yolu enfeksiyonlarına bağlı olarak ortaya

çıkabilir. 1 yaş cıvarı çocuklarda klinik bulgular; ateş, huysuzluk, hasta

görünüm, beslenmeyi reddetme, ishal, kusma ve kilo alamama olabilir.





Okul öncesi ve okul çağı çocuklarda ateş, kusma, karın ağrısı,

kostovertabral açı hassasiyeti gibi yakınmalar vardır. Tuvalet eğitimi almış

çocuklarda ağrılı ve sık idrar yapma, tuvalete yetişemeden idrar kaçırma gibi

bulgular görülür.



Çocukta ailenin dikkatini çekecek kadar idrar yolu

enfeksiyonuna ait bulgu yoksa idrar yolu enfeksiyonlarının bir kısmı tanı

almayabilir. Bu çocukların bir kısmında sık idrar yapma , tuvalete yetişememe,

idrar yaparken yanma, gece idrar kaçırma olabilir. Bu nedenlerle asemptomatik

bakteriüri tanısında dikkatli olunmalı, çocuklar üriner sistem anomalileri

yönünden tetkik edilmelidir. Kısa süreli antibiyotik tedavisi ile bakteriüri

kaybolur ancak özellikle kızlarda tekrarlama sıktır.

Üroepitelyuma

invaze olan bakterinin anatomik olarak normal bir üriner sistemde enfeksiyon

yapabilmesi için üropatojenik virulansının olması gereklidir. Üriner sisteminde

nörojenik ve anatomik anomali olan çocuklarda ise İYE nin patogenezinde

bakteriyel virulans faktörlerine ihtiyaç olmayabilir.

Üroepitele bakteri

yapışmasını engelleyen konak faktörleri vardır. Herhangi bir nedenle çocuğun

savunma mekanizmalarında oluşan bozukluk tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarına

sebep olur. Vezikoureteral reflü, üriner sistem obstrüksiyonları,

duplikasyonlar, üreterosel gibi anatomik bozukluklar, nörojenik mesane, mesane

disfonksiyonu gibi fonksiyonel bozukluklar ve üriner immunglobulinlerde

eksiklik, immun cevap yetersizliği, enfeksiyonlara yatkınlığa neden olurlar.

Yabancı cisimler, mesaneye, ureterlere yerleştirilen kateterler, kaka kaçırma,

kılkurdu, kabızlık, banyo köpükleri ve sünnetsiz erkek çocuklarda fimozis

periuretral kolonizasyona ve mesanenin bakteri ile temasına neden olur. Okul

çocuklarında alışkanlık haline gelen seyrek işeme de idrar yolu

enfeksiyonlarının nedenleri arasındadır.



Akut pyelonefrit, idrar yolu

enfeksiyonlarının en ağır şeklidir. Önemi ilerde böbreklerde kalıcı hasara neden

olabilir. İdrar yolu enfeksiyonu geçiren çocukların %12 sinde, tekrarlayan idrar

yolu enfeksiyonları olan çocukların 1/4 ünde, vezikoüretral reflülü çocukların

1/3 ünde kalıcı böbrek hasarı gelişebilir. Yukarıdaki resimde kalıcı böbrek

hasarı görülmekte.



İdrar yolu enfeksiyonu tanısı için idrar tahlili ve

idrar kültürü yapılmalıdır. Kesin tanı idrar kültüründe anlamlı miktarda

bakterinin üremesi ile konur. Orta akım işeme ile alınan idrar örneğinde 100 000

koloni / ml tek tip bakteri üremesi idrar yolu enfeksiyonudur. İdrar örneği

alınırken çok dikkatli olunmalıdır. Bulaşma riski yüksektir. Şüpheli durum söz

konusu ise suprapubik aspirasyon veya kateterizasyon yapılabilir. İdrar yolu

enfeksiyonu idrar kültürü ile kanıtlandığında, üst idrar yollarının tutulup

tutulmadığına karar verilmelidir. Yüksek ateş, böğürde hassasiyet, karın ağrısı,

kusma, titreme, 12000 den fazla lökosit sayısı, sedim ve CRP yüksekliği

pyelonefritin klinik ve laboratuvar bulgularıdır



Direkt üriner sistem

grafisi (DUSG) varsa taş ve böbrek boyutları hakkında fikir verir.

Ultrasonografi (USG), İYE geçiren çocukların değerlendirilmesinde ilk tercih

edilmesi gereken görüntüleme yöntemidir. Böbreklerin boyutları, şekilleri

görülebilir. İntravenöz pyelografi ( IVP ), böbrek pelvisi, parenkimi,

üreterleri gösterir. Böbrek boyutları ve hasarın varlığı hakkında bilgi verir.

Voiding sistoüretrografi ( VSUG ), VUR un değerlendirilmesinde bugün için halen

en değerli yöntemdir. Bu yöntem, mesanenin kateterizasyonunu ve kontrast madde

ile doldurumunu gerektirir. Mesane şeklinin ve erkeklerde posterior üretral

anatominin değerlendirilmesinde, VUR un tanımlanmasında kullanılır. Renal

parenkimin görüntülenmesinde 99mTc-DMSA ve MAG-3 sintigrafileri yapılabilir.

Akut pyelonefritde, böbrek sintigrafisinde verilen maddenin böbrek tarafından

yakalanmasında yaygın veya kısmi azalma görülür. Kalıcı böbrek hasarında ise,

hacim kaybı ile birlikte verilen maddenin böbrek tarafından yakalanmasında

azalması izlenir.



İdrar yolu enfeksiyonu olan çocuklara gecikmeden

antibiyotik tedavisi başlanmalıdır. Basit idrar yolu enfeksiyonu olanlara

trimetoprim-sulfametoksazol, nitrofurantoin ve sefalosporinler (sefadroksil,

sefaleksin, sefaklor, sefiksim ) verilebilir. Akut pyelonefrit tespit edilen

çocuklar, parenteral antibiyotikle tedavi edilmeli bunun yanısıra intravenöz

sıvı ve ateş düşürücüler verilmelidir . Başlangıç tedavide aminoglikozidler ile

ampisilinin birlikte kullanımı veya amoksisilin-klavulunat, sefotaksim ve

seftriakson kombinasyonları kullanılabilir. Şiddetli enfeksiyonlarda tedavi 7-14

gün sürmelidir, fakat bazen tedavi sonrası görülen relapslar nedeniyle bu süre

4-6 haftaya kadar uzayabilir. Küçük çocuklar enfeksiyon sonrasında, üriner

semptomların tespit edilme güçlüğü nedeni ile düzenli takip edilmelidir. Reflü

olasılığı ve renal hasarlanma riski yüksek olan 2 yaş altındaki çocuklar

radyolojik incelemeleri tamamlanıncaya kadar antibiyotik profilaksisine

alınmalıdır. Çok küçük yaş grubunda reflü varlığında ve tekrarlayan

enfeksiyonların sonunda böbrek hasarı ortaya çıktığından bu yaş grubunda tüm

araştırmalar normal de olsa 6 ay koruyucu antibiyotik verilmesini

gerekebilir.





Kaynak: Sağlık Rehberi