ürtiker
 

ürtiker



ürtikerToplumda sik görülen rahatsizliklardan biri olan kurdesen bazi durumlarda gerçekten hem hasta hem de hekim için sorun yaratan hastaliklarin basinda gelebilir. Tip dilinde ürtiker diye anilan kurdesen iki formda olabilir. Bunlardan ilki sikayetlerin 6 haftadan kisa sürdügü akut ürtiker; digeri ise sikayetlerin 6 haftayi geçtigi kronik ürtikerdir. Her iki durumda da hastaligin bulgulari birbirine benzese de hastaligin olusum nedenleri açisindan belirgin farklar vardir.

Hastaligin bulgulari arasinda kasintili, deriden kabarik, kizarik 0,5cm ila çok büyük ölçülerde deride plaklar bulunur. Bu plaklarin bazilari birlesme egilimindedir. Plaklarin sinirlarini net olarak çizmek herzaman mümkün olmaz. Lezyonlar genellikle birkaç saat içerisinde solar, yerine baska alanlarda yenileri çikabilir.

Ayrica bazi ürtiker vakalarina anjioödem dedigimiz tablo da eslik edebilir. Anjioödem genelde göz kapaklarinda (genellikle tek tarafli), dudakta, yüzün diger kisimlarinda, kol ve bacaklarda, parmaklarda, genital bölgelerde olusabilir. Bunlarda da özellikle sislik ön plandadir. Her iki hastalikta da deriden kabarik olan durumu ortaya çikaran sey deri içinde ödem olmasidir. Anjioödemde derinin alt tabakalari da olaya istirak ettigi için sislik çok ön plandadir. Sislige kasintidan ziyade yanma hissi eslik edebilir.

Daha önce de bahsedildigi gibi 6 haftadan kisa süreli kurdesen akut ürtiker olarak anilir. Bu hastalikta neden genellikle allerjidir. Bu allerji de genellikle agiz yolu ile alinan allerjenlerle olusur. Yani gidalar ve ilaçlar akut ürtikerdeki en önemli sebeplerdir. Bunun disinda çok nadir de olsa solunum yolu ile alinan bazi allerjenler (örnegin ev tozu akarlari) de akut ürtiker yapabilir. Kronik ürtikerin altinda ise allerji pek bulunmaz. Bu hastalarin ancak %3-5' inde allerji rol oynayabilirler. Bu allerjenler de genel olarak agiz yolu ile alinan allerjenlerdir (gidalar...). Bunun disinda bu hastaligin çok degisik sebepleri olabilir. Bunlar içerisinde otoimmun hastaliklar (otoimmün tiroidit, sistemik lupus eritematozus vb.), kronik enfeksiyonlar (tuberküloz, bruselloz vb.), fokal enfeksiyonlar (sinüzit, dis ve diseti enfeksiyonlari vb.), Helikobacter pylori enfeksiyonlari, bazen hepatitler, bazen bazi kanser türleri vardir. Bu nedenle bir çok arastirma yapmak gereklidir. Tüm ayrintili arastirmalara ragmen %60-65 vakada hiçbir neden bulunamayabilir. Bu hastalar da idiyopatik (sebebi bilinmeyen) kronik ürtiker olarak adlandirilir.

Hastalarda iyi bir hastalik öyküsü sonrasi, allerji testlerini içeren arastirmalar yaninda diger bahsi geçen hastaliklarin arastirmalari yapilmalidir.

Altta yatan hastaligin tedavisi sonucunda genel olarak ürtiker kendiliginden geçer ve tekrar etmez. Ancak sebebi bilinmeyen ürtiker hastalarinda antiallerjik ilaçlardan faydalanilir. Bu hastalarda kalsik olarak sabahlari sedatif olmayan antiallerjikler, aksamlari sedatif antiallerjikler ve H2 reseptör blokerleri birlikte kullanilir. H2 reseptör blokerleri asil itibari ile mide asiditesini azaltmak için kullanilan ilaçlardir. Ancak derideki histamin reseptörlerinin % 20 kadari H2 tipinde oldugu için bu tür ilaçlar bu hastalarda faydali olmaktadir. Bunun disinda bunlara cevap vermeyen hastalarda kortizon dahi kullanilabilir.

Bunlar disinda ayrica degisik kurdesen türleri de vardir. Asagidaki tabloda bu ürtiker tiplerini görmektesiniz:



Fiziksel ürtiker

Aquajenik ürtiker (su ile temas sonucu olusan)

Kolinerjik ürtiker (terleme, asiri efor sonucu olusan)

Soguk ürtikeri (soguk havada olusan)

Dermografizm (ciltte çizik ile veya kasinma ile olusan ürtiker)

Gecikmis basinç ürtikeri

Solar ürtiker (günes isinlari ile olusan)

Vibratuvar ürtiker (vibrasyon yapan aletlerle olusan)

Herediter ürtiker (ailenin diger fertlerinde de görülen tip)

ürtikeryal vaskülit (ürtiker plaklarinin 24 saatten uzun sebat ettigi damar iltihabi ile giden tip)

Digerleri.



[b]