geniz akintisi
 

geniz akintisi



Geniz Akintisi



Geniz akintisi nedir? Geniz akintisi, bogazda mukus birikmesi veya mukusun, burun arkasindan damlama hissi seklinde tarif edilir. Mukus, burun salgisina verilen isimdir. Mukus, burun içini islak, kaygan tutar, temizler; solunan havayi nemlendirir ve içerisindeki yabanci maddeleri tutar, mikroplarla savasir. Mukus üretimi ve temizligi, sinir, kan damarlari, salgi bezleri, kaslar, hormonlar ve silialar ile karisik bir biçimde düzenlenir. Geniz akintisi hissi, asiri miktarda ve kalin mukus veya bogaz kaslarindaki bozukluklar veyahut da yutma bozukluklarindan kaynaklanabilir.

Burun ve sinüsler, günde yaklasik bir ile iki litre arasinda ince mukus olustururlar. Mukus, burun ve sinüsü döseyen hücrelerin yüzeyinde bulunan, gözle görülemeyen silia diye isimlendirilen süpürge gibi uzantilarla sürekli geriye dogru süpürülür. Mukus, kayar biçimde genize, oradan da asagiya yemek borusuna gönderilir ve farkina varilmadan yutulur. Normal sartlarda, burun önden akmaz. Salginin çok oldugu veya bu salginin arkaya yönlendirilemedigi durumlarda burundan akinti olur.

Anormal salgilar:

Artmis, ince, temiz salgi: Basit soguk alginligi gibi üst solunum yollari enfeksiyonlarinda, alerjide, soguk havada, parlak isikta, belirli yiyecek ve baharatlarda, hamilelik ve hormon degisikliklerinde, degisik ilaçlar kullanildiginda (dogum kontrol haplari, bazi yüksek tansiyon haplari gibi) ve yapisal bozukluklarda (burun egriligi gibi) görülebilir.

Vazomotor rinit: Burun, tikali, sis ve islak hissedilir. Burada burun, degisikliklere karsi asiri hassastir fakat alerjik degildir.

Artmis, kalin salgi: çogunlukla, kisin soguk havalarda, nemsiz, sicak ev ve binalarda yasayan kisilerde görülür. Sinüs ve burun enfeksiyonlari ile özellikle bazi süt ürünlerinden gelisen alerji durumlarinda da ortaya çikar. Sayet bir burun akintisi, koyulasip, sari, yesil renk almaya baslarsa, bakteriyel sinüs enfeksiyonu gelismesi muhtemeldir. çocuklarda, bu durumda, burunda yabanci cisim (fasülye, yuvarlanmis kagit, oyuncak parçasi gibi) olmasindan da süphe edilir.

Azalan salgi: Asagidaki durumlarin herhangi birinde olabilir:

*Sigara dumani, endüstriyel kirlilikler, otomobil egzozu gibi çevresel uyaricilar, burun salgisini azaltir. Salgi azaldiginda, normalden daha fazla koyulasir ve aldatici olarak artmis mukus gibi hissedilebilir.

*Burun havaakiminin düzgün olmasini engelleyen burun egrilikleri de salginin azalmasi veya çogalmasina sebep olabilirler.

*Yas arttikça, burun salgisi azalip, koyulasir. Bu, geniz akintisi gibi hissedilebilir.

*Burunu döseyen dokunun bazi ender görülen hastaliklarinda da mukus üretimi veya akimi etkilenebilir.

Yutma bozukluklari: Yutma islemi, sivi ve kati gidalarin, agizdan yemek borusuna kadar gitmesini saglayan karisik bir islemdir. Agiz, bogaz ve yemek borusundaki kaslarin, birbirleri ile düzenli iliskileri gerekir. Yutmada problem olmasi, sivi ve kati gidalarin bogazda birikmesine yol açabilir. Buradan, nefes borusuna ve ses tellerinin bulundugu bölgeye kaçarak, seste bogukluk, bogaz temizleme ve öksürüge yol açabilir.

Yutma problemlerine birçok faktör eslik edebilir:

*Yas: Yas ilerledikçe, yutma kaslarinin gücü ve aralarindaki koordinasyon azalir. Bundan dolayi, tükürük bile mideye düzgün bir sekilde ulasamayabilir.

*Uyku: Uyku esnasinda yutkunma çok azalir ve tükürük birilebilir. Uyandigimizda öksürme ve bogazimizi temizleme ihtiyaci olur.

*Stres ve gerginlik: Her yasta, stres ve gerginlik, bogaz kaslarini da etkileyerek, bir kitlenin bogazda dügümlenmis hissini verebilir. Sik sik bogaz temizlemek, mukus azligindan da dolayi, bogazin hassasiyetini artirir.

*Yemek pasajinda kitle ve sislikler: Sivi ve kati gidalarin geçisini yavaslatabilir veya önleyebilirler.

*Gastroözefajeal reflü: Midedeki asitli muhtevanin, yemek borusu ve bogaza kaçmasina verilen isimdir. Gögüste yanma, hazimsizlik, bogaz agrisi, sik görülen sikayetlerdir ve özellikle yemekten sonra sirtüstü yatinca artarlar. Mide ile yemek borusunun birlestigi yerin bir kisminin, diyaframin yukarisina kaymasi da, ayni sikayetlere yol açar.

Kronik bogaz agrisi: Geniz akintisi, çogunlukla bogaz agrisi ve yanmasina yol açar. Bogaz kültüründe hastalik mikrobu üremez, fakat bademcik ve diger salgi üreten dokularda sislik olusarak, bogazda rahatsizlik ve bir sey takilmis hissi olusabilir. Geniz akintisinin basarili tedavisi ile bogaz sikayetleri de çogunlukla kendiliginden düzelir.

Tedaviye baslamadan önce, teshis de tam yapilmalidir. Bunun için, tam bir kulak, burun, bogaz muayenesi ile gerekli laboratuar ve röntgen tetkiklerinin yapilmasi lâzimdir.

Tedavi

Bakteriyal enfeksiyonlar: Antibiyotikler ile tedavi edilirler, fakat bunlar, sadece geçici bir rahatlama saglayabilirler. Kronik sinüzit varsa, agizi kapanmis sinüslerin açilmasi ve akintinin saglanmasi için operasyon yapilmasi gerekebilir.

Alerji: Mümkünse, alerji olusturan maddeden uzak durulmalidir. Antihistaminik, dekonjestan, kromolin sodyum, kortizon türü ilaç ve spreyler, alerji asilari kullanilabilir. Mamafih, bazi antihistaminikler, akintinin koyulasmasina ve kurumasina sebep olabilirler, dekonjestan (burun açici) ilaçlar, kan basincini, kalp ve tiroid hastaliklarini arttirabilirler. Steroid spreyler, tibbi kontrol altinda yillarca güvenle kullanilabilirler. Agizdan alinan veya igne seklinde kullanilan kortizonlar da kisa süreli alindiklarinda, nadiren kötü yan etkiye yol açarlar. Uzun süre kullanilacaklarsa, çok iyi tibbi kontrol altinda kullanilmalidirlar.

Gastroözefajeal reflü: Yatarken basi, onbes, yirmi santimetre yukarida tutmakla; yatmadan hemen önce yemek yememekle, kafein ve alkolden uzak durmakla tedavi edilir. Mide asidini önleyici ilaçlar kullanilabilir. Röntgen çektirmeden ve diger tetkikleri yaptirmadan, bir kere ilaç denenebilir.

Yapisal bozukluklar: Operasyon gerekebilir. Sinüslerin bosalmasini engelleyen ve kronik sinüzite yol açan burun egriligi olabilir. Burun duvarindaki keskin bir çikinti, uyarida bulunarak salgiyi arttirabilir. Burun duvarindaki bir delik, kabuklanmaya yol açabilir. Yapisi ve foksiyonu bozulmus burun etleri ve/veya polipler, benzer problemlere yol açabilirler.

Bazen yapisal bir bozukluk mu yoksa diger bir problem mi geniz akintisina yol açiyor, tayin edilemeyebilir. Ilaç tedavisi basarisiz olursa, hasta, operasyonun denenip denenmemesine karar vermelidir.

Bazi kisilerde, geniz akintisinin sebebi bulunamaz. Düzeltilebilecek bir problem bulunamazsa, salginin daha sivi olmasina ve böylece daha kolay akip kaymasina çalisilir. Bu olay özellikle, çok sivi almayan yaslilarda geçerlidir. Bu kisiler, günde en az sekiz bardak su içmeli, kahve ve mümkünse idrar söktürücü ilaçlardan uzak durmalidirlar.

Burun içinin iyice yikanmasi, kalinlasmis veya azalmis salginin ortadan kaldirilmasina yarayabilir. Bunun için özel hazirlanmis solüsyonlar kullanilmalidir

[b]