Kan uyuşmazlığı
 

Kan uyuşmazlığı adından da

anlaşılacağı üzere anne ve babanın kan grupları arasında

uygunsuzluk olmasıdır. İnsan kan grupları A, B, AB, ve O

olarak 4 türdür. Bunun yanı sıra D faktörü adı verilen Rh

faktörü de pozitif ya da negatif olabilir. Anne karnındaki

bebeğin uyuşmazlıktan etkilenebilmesi için bebeğin kan grubu

ile anneninkinin uyumsuz olması, bebeğin kanının anne kanı

ile temas etmesi, ve annenin bağışıklık sisteminin bu duruma

cevap olarak antikor üretmesi gerekir. En sık rastlanılan

uygunsuzluk Rh uygunsuzluğudur. Bu durumda baba Rh(+) iken anne

Rh(-)dir. Eğer bebek de Rh (+) olursa bebeğin kanındaki bu Rh

faktörü anne kanına geçer ve annenin bağışıklık sitemi

Rh faktörünü ortadan kaldırmak için antikor adı verilen

maddeler üretir. Bu nedenle ilk bebek durumdan etkilenmez. Rh

uygunsuzluğundan sadece Baba pozitif anne negatif iken söz

edilebilir. Baba negatif anne pozitif ise uyuşmazlık önemli

değildir.



Etki

Mekanizması



Rh uygunsuzluğu varlığında (anne (-) baba (+)) eğer bebek de

pozitif ise doğum esnasında anne kanı ile bebeğin kanı temas

eder ve anne kanına Rh faktörü geçer. Anne buna anti Rh

üreterek cevap verir. Bir sonraki bebek eğer Rh (+) olur ise

anne kanındaki bu anti Rh lar bebeğe geçer ve bebeğin

kanında çökelmelere neden olur. Bazı durumlarda anne ve bebek

kanı doğumdan önce de temas edebilir. Bu durumlar





Amniyosentez

Düşük

Gebelik sırasında fazla

miktarda kanamalardır





Bazen Rh(-) bir kadına hata ile

Rh(+) kan verilebilir. Bu durumda ortada gebelik yokken bile

kadının kanında anti-Rh antikorlar bulunabilir ve ilk bebek

uygunsuzluktan etkilenebilir.



Belirtiler



Kan uyuşmazığında eğer bebek etkilenmiş işe anneden geçen

anti-Rh lar bebeğin kan hücrelerinin parçalanmasına ve

çökelmesine neden olur. Bu durumda bebekte kansızlık yani

anemi görülür. Buna bağlı olarak ultrasonda bebekte hidrops

adı verilen durum tespit edilir. Bebekteki anemi sonucu kalp

yetmezliği ve vücut boşuklarında biriken sıvı hidrops

tablosunun nedenidir. Hastalığın şiddetine ve yok edilen kan

hücrelerinin miktarına bağğlı olarak bebekte anne karnında

ölüm de dahil olmak üzere her türlü distres belirtisi

görülür.



Teşhis



Kan uyuşmazlığının teşhisi için hem anne hem de baba

adayının kan grubunun bilinmesi önemlidir. Eğer anne Rh (+)

ise babanın kan grubu önemini yitirir. Gebelik takibi

esnasında annenin kanında normalde olmaması gereken anti-Rh

aranır. Bu teste indirek coombs adı verilir. Doğum sonrası

bebekte anneden geçen antikorların aranmasına ise direk coombs

testi adı verilir. Bebeğin kan uyuşmazlığından etkilenip

etkilenmediğini anlamak için ayrıca kordosentez de yapılabilir.



Tedavi



Kan uyuşmazlığında amaç annenin Rh pozitiflere karşı

antikor oluşturmasını engellemektir. Bu nedenle kan grubu

Rh(-) eşi Rh (+) olan gebelere 28. haftada anti-D iğnesi

yapılmalıdır. Bu ilaçlara halk arasında uyuşmazlık iğnesi

adı verilir. Doğumdan sonra bebeğin kan grubu pozitif ise ilk

72 saat içinde yeniden anti-D yapılmalıdır.



Benzer şekilde düşük, dış

gebelik, kürtaj gibi durumlarda da müdahaleden hemen sonra

anti-D yapılmalıdır. Tanısal amaçlı girişimler olan

amniyosentez, kordosentez, CVS gibi işlemleri takiben anti-D

yapılması gebeliğin sağlıklı devamı açısından son

derece önemlidir.



[/b]

Kaynak: Dr. Mumcu