[Bluesky24]

Bu B grubu suda çözünen vitamin çoğu zaman folik asit ya

da folat olarak adlandırılır. Oysa bu iki terim birbirinden

farklıdır.Folik asit viatminin en stabil formunu belirtir ve

besin maddelerinde nadiren bulunur. Folik asit vitaminin

ilaçlarda ve işlenmiş besinlerde bulunan formudur. Folat ise

doğal maddelerde bulunan şeklidir.



Folat ya da folik asit vücutta özellikle DNA yapımında rol

alır. Bunun yanısıra bazı amino asitlerin metabolizmasında

da rol aldığı bilinmektedir.



Bazı durumlarda vücutta folat eksikliği ortaya çıkabilir.

Bu durumların en iyi bilineni alkolizmdir. Alkol folatın

emilimini engelleyerek eksikliğe yol açar. Besinler yolu ile

yetersiz alınması da bir diğer eksiklik nedenidir. Hamilelik

ya da kanser gibi hücre bölünme hızının yüksek olduğu

durumlarda da vücudun folata olan gereksinimi artacağından

eksiklik görülebilir.



Belirtileri



Erken dönemde fazla belirti ve yakınma olmaz. En erken bulgu

kan homosistein düzeylerinde saptanan artıştır. Folat

eksikliğine en çabuk tepki veren hücreler en hızlı bölünen

hücrelerdir. Folat düzeyi azaldığında kemik iliğinde hücre

bölünmesi bozulur ve az sayıda ama dev boyutta kan hücreleri

üretilir. Bu durumun sonucu bir kansızlık türü olan megaloblastik

anemi adı verilen tablodur. Bu hücrelerin oksijen

taşıma kapasitesi azaldığı için kansızlığın tipik

yakınmaları olan halsizlik, yorgunluk, çarpıntı gibi

belirtiler ortaya çıkar.



Fetal büyüme ve gelişme hızlı hücre bölünmesi ile

karakterize bir dönemdir.DNA ve RNA üretimindeki krıtik rolü

nedeniyle bu dönemde yeterli folat alımı son derece

önemlidir. Yapılan araştırmalar hamilelikte yeterli miktarda

folik asit alımının bebekte merkezi sinir sitemi anomalileri

görülme olasılığını anlamlı ölçüde azaltığını

göstermektedir. Nöral tüp defekti adı verilen bu merkezi

sinir sistemi anomalileri değişik şekillerde ve derecelerde

görülebilir. En basit formu olan spina bifida da omurgada

küçük bir açıklık varken en ileri form olan anensefalide

bebeğin kafatası ve beyni gelişmez.



Nöral tüp defektleri döllenme sonrası 21 ve 27. günler

arasında ortaya çıkmaktadır. Bu dönemde kadınların önemli

bir kısmı hamile olduklarını fark etmeyebilirler. Folik asit

desteği alınmadığında nöral tüp defekti görülme

olasılığı 2000 doğumda 1 civarındadır. Folik asit desteği

ile bu oran %50 oranında azaltılabilir. Bu etkinin ortaya

çıkması için hamile kalmadan 1 ay önce folik asit kullanmaya

başlanması gereklidir. Ayrıca yarık damak ve bazı kap

defekteleri gibi anomalilerin de folat alımındaki azlığa

bağlı olduğu ileri sürülmektedir.



Amerikan Halk Sağlığı dairesi ve diğer ilgili kuruluşlar

hamile kalma potansiyeli olan her kadının mutlaka folik asit

desteği alması ve folik asit ilaçları kullanmasını

önermektedir. Bununla birlikte ABD'de hamile kadınların

yalnızca yarısı bu öneriye uymaktadır. Bu nedenle ABD'de

bazı besin maddelerinin folik asit açısından

zenginleştirilmesi gündeme gelmiştir. Ülkemiz için durum

çok daha kötüdür. Hamilelerin önemli bir kısmı hamile

kalmadan önce danışmanlık almadığı için konudan

habersizdir.



Yeterli folat düzeyinin bazı kalp ve ekstremite

anomalilerini de azaltacağı ileri sürülmektedir. Ancak bu

konuda yeterli kanıt yoktur. Bazı başka çalışmalarda ise

yetersiz folat alımının erken doğum, düşük doğum

ağırlığı ve plasentanın erken ayrılmasına neden

olabileceği gösterilmiştir. Bu nedenle nöral tüp defekti

gelişme riski ortadan kalktıktan sonra da folik asit kullanmaya

devam edilmelidir.



Nelerde bulunur ?



Pek çok besin maddesi folik asit içerir. Bunlar:





Portakal,mandalina, greyfurt gibi narenciye

Kavun, karpuz

Fasülye

Brokoli ve ıspanak gibi yeşil sebzeler

Fındık

Karaciğerdir





Günümüzde marketlerde satılan bazı gıda maddeleri folik

asit açısından zenginleştirilmiştir. Folik asit gereksinimi

ayrıca multivitamin preparatları olan ilaçlar yolu ile de

alınabilir. Bazı besin maddelerinin folik asit içeriği

şöyledir.

Kaynak: Dr. Mumcu