Yumurtalıkların uyarılması

[Bluesky24]

Tedavinin ilk aşaması yeterli sayıda döllenme yeteneğine

sahip yumurta hücresi elde edebilmektir. Bu amaçla

yumurtalıklar çeşitli ilaçlar ile uyarılırlar. Bu işleme

kontrollü ovarian hiperstimülasyon adı verilir. İlk

başarılı IVF gebeliği herhangi bir uyarının verilmediği

doğal bir adet döneminde elde edilmiş olsa da, birden fazla

sayıda embryo transfer edilmesi başarı olasılığını

arttırmaktadır, daha fazla sayıda embryo elde edebilmenin tek

yolu daa daha fazla sayıda yumurta hücresi elde etmektir.

Günümüzde dünyadaki hemen hemen tüm üreme sağlığı

merkezlerinde KOH uygulanmaktadır.



Yumurta hücreleri yumurtalıklar içinde follikül adı

verilen kesecikler tarafından çevrelenmiş halde bulunurlar.

Her adet döneminde birkaç follikül beyinden salgılanan FSH

hormonunun etkisi ile büyümeye başlar ve bunlardan sadece 1

tanesi baskın hale gelerek büyümesini devam ettirirken

diğerleri küçülür ve canlılığını yitirir. Follikül

büyürken içindeki yumurta hücresi de olgunlaşmaya

başlar.Baskın follikül yeterli büyüklüğe ulaştığında

vücutta birtakım hormonal değişiklikler olur. LH adı verilen

hormon ani bir artış ve takiben düşüş gösterir. Bu

değişim follikülün çatlamasına neden olur ve içindeki

yumurta hücresi karın boşluğuna atılır. Atılan bu yumurta

tüpler tarafından yakalanır ve döllenme burada gerçekleşir.

KOH'un amacı normalde 1 olan baskın follikül sayısını

arttırmak ve daha fazla sayıda olgun yumurta hücresi elde

etmektir.



Kontrollü Ovarian hiperstimülasyon değişik

ajanlarla ve değişik yöntemlerle uygulanabilir.

Yumurtalıkları uyarmak amacıyla bazı hormonlar kullanılır.

Bunlardan tüm dünyada en sık kullanılan klomifen sitrat (cc)

olmasına karşın tüpbebek/mikroenjeksiyon ugulamamalrında

tercih edilen ajan değildir. Bunun nedeni uyarılan follikül

sayısının genelde yetersiz olması ve folliküllerin kontrol

dışı çatlama oranlarının %30'lara kadar çıkmasıdır. CC

genelde aşılama tedavilerinde kullanılan bir ajandır.



Tüpbebek/mikroenjeksiyon uygulamalarında tercih edilen

hormonlar Human Menopausal Gonadotrophin (hMG) ve Follikül

stimüle edici (uyarıcı) hormon yani FSH'dır. FSH vücutta

beyin tarafından salgılanır. hMG manopozdaki kadınların

idrarlarından elde edilen ve eşit miktarda FSH ve LH

hormonları içeren bir maddedir. tek başına FSH ise ya bu

idrarların ayrıştırılması ile ya da yeni bir teknoloji olan

rekombinant teknoji ile yapay olarak üretilir.



hMG ya da FSH tek başına verildiğinde kişinin kendi

vücudundan salgılanan hormonlar nedeni ile folliküller

kontrolsüz ve zamansız olarak çatlayabilir. Bu durumda tedavi

yarım kalır. Bu duruma erken luteinizasyon adı verilir. Tüp

bebek uygulamalarının ilk başladığı yıllarda tedavlerin

yaklaşık %17'si bu nedenle iptal edilmekteydi. Bu riski en aza

indirmek için yumurtalıkları uyarmadan önce kadının kendi

hormaonlarını baskılamak gerekir. Bu amaçla GnRH analogları

(GnRHa) adı verilen bazı ajanlar kullanılır. GnRHa ilk önce

yumurtalıklarda aşırı bir uyarıya neden olur ancak daha

sonra güçlü bir baskılanma yaratır. İlk başta ortaya

çıkan uyarılmaya flare-up etki adı verilir. Bu sayede olay

tamamen kontrol altına alınır. Baskılama değişik

protokollere göre yapılabilir.



Kısa Protokol: GnRHa uygulamasına adet

kanamasının ilk günü başlanıp tedavi sonuna kadar

(çatlatma iğnesinin yapıldığı gün) devam edilir. Adet

kanamasının 3. gününden başlayarak tedaviye hMG ya da FSH

eklenir.



Ultrakısa Protokol: Adet kanamasının ilk

günü GnRHa başlanır ve 3 gün verildikten sonra kesilir.

Tedaviye hMGya da FSH ile devam edilir. Amaç sadece flare-up

etkiden yararlanmaktır.



Uzun Protokol: Tüm dünya'da en çok tercih

edilen KOH protokolüdür. GnRHa uygulamasına bir önceki adet

döneminin 21. günü başlanır. Takip eden adet kanamasının

3. gününde baskılanmanın olup olmadığı yapılacak olan kan

testi ile anlaşılır. Kan östrojen düzeyi azalmış ise

baskılanma sağlanmış demektir. Bu durumda hMG ya da FSH ile

uyarı tedavisine başlanılır ancak GnRHa uygulaması sona

erdirilmez. Çatlatma iğnesi yapılana kadar GnRH ve hMG ya da

FSH bir arada kullanılır.



Kullanılacak olan ilaç miktarı hastanın yaşına ve

yumurtalıkların vereceği cevaba göre büyük değişkenlik

gösterir. Genç hastalarda günde 3 ampul genelde yeterli

olmaktayken ileri yaşlı ya da yumurtalıklarının durumu iyi

olmayan hastalarda günde 6 ya da 8 ampul gerekli olabilmektedir.







Tüm protokollerde adet kanamasının 2. ya da 3. gününde temel

ultrason incelemesi ve kanda östrojen tayini yapılır ve

kullanılacak ilaç dozuna karar verilir. Uyarı tedavisi

başladıktan sonra hasta belirli aralıklarla kontrole

çağırılılr. Bu kontrollerde vajinal ultrasonografi

yapılarak gelişen folliküllerin sayısı ve büyüklüğü

kontrol edilir. Zaman zaman yumurtalıkların durumuna göre

kanda östrojen incelemesine gerek duyulabilir.







Tedavide amaç mümkün olduğunca fazla sayıda 16-20 mm çaplı

follikül elde etmektir. Takipler esnasında kan östrojen

düzeyleri kontrol edilerek ilaç dozu ayarlaması yapılabilir.

Hedef 14 mm'den büyük folikül başına 200 pg/mL östrojen

düzeyine ulaşmaktır. Foliküller yeterli büyüklüğe

ulaştığında son olgunlaşmayı sağlamak için 5.000 - 10.000

ünite human chorionic gonadotropin (hCG) enjeksiyonu yapılır.

Tedavinin süresi değişken olmakla birlikte kendi kliniğimizde

ortalama 10.4 ± 1.7 gündür. Çatlatma

iğnesinden 32-36 saat sonra yumurta toplama işlemi yapılır.



Ultrason takipleri sırasında değerlendirilen bir diğer

faktör de rahimin içini döşeyen ve endometrium adı verilen

tabakanın yapısı ve kalınlığıdır. Gebelik oluştuğunda

endometriuma yerleşeceğinden bunun yapısı son derece

önemlidir.HCG gününde endometrium 6 mm veya daha ince

olduğunda gebelik şansı azalmaktadır. Kendi

uygulamalarımızda bu tür hastalardaki klinik gebelik oranı

%11.8'dir. Endometrial kalınlığın 14 mm'den fazla olması da

olumsuz etki yaratmakta ve gebelik elde edilse bile düşük olma

olasılığı artmaktadır.



Ovülasyon indüksiyonunun en ciddi komplikasyonu zaman zaman

yaşamı tehdit edebilecek boyutlara ulaşabilen Ovarian

Hiperstimülasyon Sendromudur (OHSS). Burada salgılanan

hormonların etkisi ve yumurtalıkların verdiği aşırı cevap

nedeni ile karın boşluğu başta olmak üzere göğüs

boşluğu cilt altı gibi bölgelerde sıvı toplanmaktadır.

Ciddi vakaların hastaneye yatması gerekmektedir. Karında

toplanan sıvı çok fazla olduğunda iğne ile boşaltılmakta

ve alınan sıvı birtakım işlemlerden geçirildikten sonra

hastaya damardan geri verilmektedir. Tedavinin süresi

değişkendir. OHSS riski yüksek olan kadınlarda embryo

transferi geciktirilebilir ya da iptal edilebilir.



Ovülasyon indüksiyonunun üzerinde en fazla spekülasyon

yapılan uzun dönem komplikasyonu ise kansere neden olup

olmadığıdır. Bu sorunun yanıtı ne yazık ki henüz

bilinmemektedir.

































































10 Şubat 2008



Saat: 14:20







UYARI



Çin

Malı ürünlere dikkat !

















































































































































Unutmayın!





Çalışan

anne adayları: Doğum

öncesi iznine ayrılmak için yapmanız gereken

işlemleri unutmayın













































Kaynak: Dr. Mumcu