Pelvik İltihabi Hastalık (PID)

[Bluesky24]

Kadın yaşantısı içinde en az dikkat çeken ama belki de

kadının beden ve ruh sağlığına en fazla zarar verme

olasılığı olan hastalık grubu pelvik enfeksiyonlardır. Hem

enfeksiyon anında yarattığı şikayetler hem de sekelleri

nedeni ile kadınları zor durumda bırakabilir. Çok ileri

vakalarda hayatı tehdit edebilecek tablolar yaratabilir. Sadece

A.B.D.'de her yıl 1 milyon kadının PID geçirdiği, ve 100.000

den fazla kadının bu nedenle infertilite problemi yaşadığı

thmin edilmektedir. Ayrıca binlerce dış gebelik vakası da bu

nedenle ortaya çıkmaktadır.



Pelvik iltihabi hastalık ya da pelvik enfeksiyon dendiğinde

overler, tüpler, uterus ve bunların etrafındaki yumuşak

dokulardan kaynaklanan enfeksiyonlar anlaşılır. Eskiden

PID'nin sadece cinsel yolla bulaşan hastalıkların özellikle

de gonorenin neden olduğu enfeksiyonlar olduğu

düşünülürken günümüzde polimikrobik yani birden fazla

patojen etkenin birarada hareket etmesi ile ortaya çıktığı

bilinmektedir. Alt üreme sisteminde (vajina, serviks vb)

normalde bulunan ancak hastalık yaratmayan bakterilerin herhangi

bir şekilde yukarılara doğru ilerlemesi ile hastalık ortaya

çıkarsa buna assendan enfeksiyon ya da aşağıdan çıkan

enfeksiyon denir.



Mikroorganizmaların pelvik organlara kan yolu ile, lenf

sistemi ile ya da komşu organlardan geçerek ulaşmalarına ve

enfeksiyon yaratmalarına ise dessendan enfeksiyon ya da

yukarıdan inen enfeksiyon denir. Pelvik enfeksiyonların

tamamına yakını assendan enfeksiyonlardır. Dessandan

enfeksiyon olarak ülkemizde en sık görülen hastalık pelvik

tüberkülozdur.



PID en çok cinsel yönden aktif genç kadınları etkiler. En

sık tutulan organ tüpler olduğu için hastalığa akut

salpenjit (salpingitis) adı da verilir. A.B.D. Hastalık Kontrol

dairesinin tahminlerine göre 1970'li yıllarda üreme çağına

girmiş olan her 2 kadından birisi 2000 yılına kadar farkında

olmadan ya da olarak en az 1 defa akut salpenjit atağı

geçirmiş olacaktır.



PID ciddi yan etki potansiyeli taşıyan bir hastalıktır.

Tek bir kez PID geçiren kadınlarda infertilite %12 civarında

olurken, 3 PID atağı geçirenlerde bu oran %65'e kadar

yükselebilmektedir.



Yine dış gebelik riski de bu kadınlarda 6-10 kat

artmaktadır. Tek bir kez akut salpenjit geçiren ve bu nedenle

tedavi edilen hastaların %20'sinde kronik pelvik ağrı ortaya

çıkmaktadır. Ayrıca daha önce PID geçirenlerde yeniden PID

geçirme olasılığı hiç geçirmeyenlere göre oldukça

yükselmektedir.



Pelvik enfeksiyonlar genelde mikst enfeksiyonlardır. Yani

aynı anda birden fazla mikroorganizma hastalığa neden

olmaktadır. En sık üretilen etken gonore ve klamidyadır.

Bunlar dışında A grubu streptokoklar, anaerob bakteriler,

nadiren bazı mantar türleri ve tüberküloz da pelvik iltihabi

hastalık etkeni olabilir.



Risk Faktörleri



PID en çok sosyoekonomik düzeyi düşük, birden fazla seksüel

partneri olan, genel sağlık durumu bozuk, partneri birden fazla

partner ile birlikte olan, genç kadınlarda görülür. Ancak

cinsel açıdan aktif olan her kadın PID için adaydır. Bir

başka risk faktörü de spiral (RİA) kullanımıdır.

Vajinadaki mikroorganizmalar spiralin ipi sayesinde yukarılara

tırmanabilirler. Bu nedenle PID'den korunma açısından

kullanılan spiralin türü de önemli rol oynar. Ucuz ancak

uygun olmayan ip bulunduran spiraller tercih edilmemelidir.

Ayrıca spiral takılırken vajinadaki mikroorganizmalar

yukarılara taşınabilir. Bu nedenle aktif vajinal ya da

servikal enfeksiyon varlığında spiral takılmamalıdır.



Belirtiler ve Tanı



PID belirti vermeden sessizce de seyredebilir. Belirtiler

olacaksa genelde adet kanamasından hemen sonra başlar. PID

dışında pekçok hastalık da benzer şikayetler

yaratacağından ayırıcı tanı çok önemlidir. Hatalı

şekilde PID tanısı konmuş bir apandisit vakası hayati

tehlikeler doğurabilir.



Tanıda ananmnez, muayene ve labovatuar bulguları birarada

değerlendirilmelidir. PID tanısı için aşağıdaki 5 yakınma

ve bulgunun hepsinin olması gerekir.





Karın ve/veya kasık ağrısı

Karında hassasiyet

Jinekolojik muayene esnasında serviks hareketlerinde

hassasiyet

Jinekolojik muayene esnasında rahimde hassasiyet

Jinekolojik muayene esnasında adneksiyel alanda

hassasiyet





Bu bulgulara ek olarak aşağıdaki bulgulardan en az birinin

de olması gerekir





38 derece ya da daha fazla ateş

Serviks kültüründe gram negatif diplokok bakteriler

Kan sayımında lökosit sayısının 10.000 ya da

üstünde olması

Periton sıvısında lökosit

İltihabi pelvik kitle





Ağrı ve hassasiyet hastalarda en sık görülen

yakınmadır. Genelde her iki kasıkta ya da yaygın olarak

kasıkta bulunur. Adet sancısını taklit eder şekilden

apandisiti taklit edecek kadar şiddetliye kadar uzanan bir

genişlikte görülebilir. Kramp tarzında gelip geçici değil

genelde süreklidir.



Tanı için şart olmamakla beraber hastaların %40'ında 38

derece yada daha yüksek ateş görülür.



Vajinal akıntı, rahim iltihabı ya da PID'ye ek olarak

vajinit varsa görülür. PID tanısı için gerekli değildir.



İlerlemiş vakalarda karın zarlarının iritasyonu sonucu

bulantı ve kusmalar olabilir. Abse ortaya çıkarsa muayenede

ele gelen pelvik kitle olabilir. Bazen Tubalar ve overleri içine

alan büyük yapışıklıklar jinekolojik muayenede kitle olarak

algılanabilir.



Pelvik enfeksiyondan şüphelenilen hastadan detaylı bir

anamnez alınmalıdır. Burada hastanın son adet tarihi, adet

düzeni, kullandığı doğum kontrol yöntemi, cinsel yaşam

öyküsü değerlendirilir. Daha önce benzer bir enfeksiyon

geçirip geçirmediği sorgulanır. Anamnezden sonra genel bir

sistemik muayene yapılmalıdır. Burada hastanın nabzı ve

tansiyonu önemlidir. Ateş ölçümü mutlaka yapılmalıdır.

Daha sonra hastanın karın muayenesi yapılır. Burada elde

edilecek bulgular hastalığın yayılım derecesi ve şiddeti

hakkında değerli bilgiler verir. Muayene dikkatli bir

jinekolojik inceleme ile sona erer.



Laboratuvar olarak hastadan kan sayımı istenir. Burada

kandaki beyaz küre sayısı (lökosit) önemlidir. Ayrıca

sedimentasyon ve C-reaktif protein gibi enfeksiyon

belirteçlerinin varlığı aranır.



Vajinal akıntı olması halinde vajina kültürü alınır.

Akıntı yok ise ve PID düşünülüyor ise rahim ağzından

kültür alınması faydalı olabilir ancak şart değildir.

Muayenede ele gelen kitle var ise ultrasonografi yapılabilir

ancak PID tanısında ultrasonografinin yeri yoktur.



Zaman zaman hastalardan anamnez alırken daha önce

utrasona girdim yumurtalıklarımda iltihap olduğu

söylendi şeklinde ifadeler duymaktayız. Bunun

gerçekle ilgisi yoktur. Ultrason ile over ya da tuba iltihabı

tanısı konamaz ! Ancak tubalarda abse ya da kitle

oluşumu varsa bu saptanabilir.



Olası bir dış gebeliği ekarte etmek için mutlaka gebelik

testi yapılmalıdır.



Komplikasyonlar



Pelvik enfeksiyonların en önemli komplikasyonu ileride çocuk

sahibi olmada güçlük ya da başka bir deyişle

kısırlıktır. Her geçirilen enfeksiyon üreme organlarında

hasara ve yapışıklığa neden olabilir. Bu yapışıklıklar

tüplerde tıkanıklığa ve tüplerin hareketinde azalmaya neden

olarak bu etkiyi yaratır. Aynı nedenlerden dolayı pelvik

enfeksiyon geçirenlerde ektopik gebelik riski de 6-10 kat artar.



Tuboovarian abse ya da pelvik kitle meydana gelirse,

enfeksiyon kana ve vücuda yayılabilir ve hayatı tehdit eden

boyutlara ulaşabilir. Birkez PID geçirenlerde hastalığın

tekrar etme olasılığıda normale göre çok yükselir.



Tedavi



Pelvik enfeksiyonlarda tedavi hastanın durumuna ve hastalığın

şiddetine göre planlanır. Hafif olgularda ayaktan tedavi

verilebilir. Bu amaçla ağızdan alınan ya da enjeksiyon

şeklinde verilen antibiyotikler kullanılır.Ayaktan tedavi

genelde ateşi fazla yüksek olmayan, karın muayenesinde ciddi

karin zarı iltihabı bulguları bulunmayan vakalarda

uygulanır.Hastaya antibiyotiklere ilave olarak ağrı kesici

ilaçlar da verilebilir. Bu hastalarda yatak istirahati

iyileşmeyi hızlandırır. Tedavi süresince cinsel ilişki

yasaklanır.Tedavi en az 7-10 gün sürmelidir.



Şiddetli vakalarda ise hastaneye yatarak tedavi ya da bazı

durumlarda ameliyat gerekebilir:





Teşhisin kesin olmadığı

İltihabi kitle saptanan

Ayaktan tedavinin yetersiz kaldığı (tedavi

başlangıcından sonra 48-72 saat içinde bulguların

gerilemdiği vakalar) vakalarda hastaneye yatırmak

gerekir.





Çok nadir olmasına rağmen hastanedeki tedaviye de cevap

vermeyen vakalarda, veya kitle saptanıp da tedaviyle kitlenin

küçülmediği hallerde cerrahi tedavi düşünülebilir.

Özellikle abse varlığında antibiyotik ile akut dönem

bastırıldıktan sonra cerrahi olarak absenin boşaltılması

düşünülebilir.



Spiral bulunan hastalarda bu çıkarılmalıdır. Bazı

yazarlar hemen enfeksiyon saptanır saptanmaz çıkarılmasını

önerirken bazı yazarlar ise antibiyotik tedavisine

başladıktan 48 saat sonra çıkartılmasını önermektedirler.





Tüm tedavi yöntemlerini takiben 1 hafta sonra hastanın

kontrole çağırılarak yeniden değerlendirilmesi gereklidir.



Pelvik enfeksiyonların türleri



Pelvik enfeksiyonlar tutulan organa göre

isimlendirilir.



Endometrit : Endometriumun

enfeksiyonudur.Düşük, doğum ya da küretaj sonrası ortaya

çıkabilir. Cinsel yolla bulaşan hastalıklarda PID yaparken

önce hafif ve geçici bir endometrite neden olabilirler.



Parametrit : Uterusu yerinde tutan destek bağların

enfeksiyonudur. Doğum sonrası enfeksiyonları takiben ortaya

çıkar. Şiddetli disparonia (cinsel ilişki esnasında ağrı)

görülür. Muayenede parametriumda kısalma, kalınlaşma ve

hassasiyet saptanır.



Piyometrit : Rahim içinde iltihabi sıvı

birikmesidir.



Salpenjit : Tubaların iltihabıdır. Akut veya

kronik olabilir. Yeterli tedaviye rağmen 6 hafta içinde durum

yinelenirse tekrarlayan salpenjit adı verilir. Kronik salpenjit

ise aktif olarak sürekli devam eden hastalığı tanımlar.

Karın içerisinde yaygın yapışıklıklar ve sürekli ağrı

bulunur.





























































10 Şubat 2008



Saat: 14:20







UYARI



Çin

Malı ürünlere dikkat !

















































































































































Unutmayın!





Çalışan

anne adayları: Doğum

öncesi iznine ayrılmak için yapmanız gereken

işlemleri unutmayın













































Kaynak: Dr. Mumcu