Doppler Ultrasonografi
 

Siz sabit bir yerde dururken bir ambulansın önünüzden

siren çalarak geçip gittiğini hayal edin. Ambulans size doğru

gelirken ve sizden uzaklaşırken sireninin çıkardığı sesi

duymaya çalışın. Ambulans size doğru yaklaşırken ses

giderek artacak daha sonra ise giderek azalacaktır. Ses

dalgarının ya da sesin ulaştığı kaynağın sabit olmayıp

hareket etmesinden kaynaklanan bu durum Doppler etkisi olarak

adlandırılır. İlk kez Avusturyalı bir fizikçi ve

matematikçi olan Christian Doppler tarafından tanımlanan bu

etki ultrasonda da kullanılmaktadır.



Ambulans örneğine geri döndüğümüzde araç size

yaklaşırken sirenden çıkan ses dalgalarının yüksekliği ve

frekansı artacak, uzaklaşırken de tam tersi olacaktır. Siz bu

etki ile ambulansın yaklaştığını ya da uzaklaştığını

sadece sirenin sesini dinleyerek anlayabilirsiniz. Eğer sesteki

bu değişimlerin hızını ölçebilirseniz ambulansın

hızını da tahmin edebilirsiniz. İşte doppler

ultrasonografinin mantığı da benzerdir.



Vücut içerisinde herhangi hareketli bir dokuya gönderilen

ses dalgalarının yansıma hızları arasındaki fark o cismin

proba doğru mu yoksa proba ters yönde mi hareket ettiğinin

anlaşılmasını sağlar. Doppler incelemelerinde hedef alınan

hareketkli cisimler kırmızı kan hücreleri yani

alyuvarlardır.



Damarlar

içindeki akım ultrasonografide iki türlü gösterilebilir.

Birincisi normal ultrason görüntüsü üzerinde damarların

rekli olarak gösterilmesi (renkli doppler), ikincisi ise

akımın normal görüntünün dışında bir grafik olarak

(spektral doppler) gösterilmesidir . Bu grafikler akım

eğrileri olarak adlandırılır ve her damar için farklı

özellikler taşır. Renkli doppler modunda proba doğru olan ve

probdan uzaklaşan akımlar kırmızı ve mavi renkler ile ekrana

yansır. Bu görüntü elde edildikten ve ilgili damar

saptandıktan sonra odak bu damar üzerine uygulanmak suretiyle

aynı anda spektral doppler incelemesi de yapılarak kan akım

hızları ve bu akıma karşı damarda ortaya çıkan direnç ile

ilgili matematiksel ölçümler yapılabilir.



Doppler özelliği taşıyan ultrason cihazları geleneksel

cihazlara göre son derece pahalı olduğundan her merkezde

bulunmazlar ve bu nedenle çoğu zaman doppler incelemeleri

gebeliği takip eden doktor dışında başka bir doktor

tarafından yapılmaktadır.



Halk arasında renkli ultrason olarak yanlış şekilde tarif

edilen, özel eğitim ve deneyim gerektiren detaylı ultrason

incelemesi ile doppler incelemesi birbirinden farklı

işlemlerdir.



Doppler neden yararlıdır?



Kan oksijen ve besin maddelerini dokulara taşıyıp, atık

maddeleri de bu doklardan uzaklaştırarak dokuların

canlılığını sürdürmesini sağladığından herhangi bir

dokuya olan kan akımlarının ölçülmesi o dokunun yeterli

şekilde kanlanıp kanlanmadığının anlaşılması bazı

durumlarda önemlidir.



Örneğin yumurtalığının kendi etrafında döndüğü over

torsiyonu durumlarında over yeteri kadar kanlanmayacağından

gangrene gidebilir ve kaybedilebilir. Böyle bir durumdan

şüphelenildiğinde yapılacak doppler incelemesi ile overin

yeteri kadar kanlanıp kanlanmadığının saptanması ameliyat

kararı verilmesinde kritik önem taşıyabilir.



Öte yandan kanser ortaya çıktığı dokuda

neovaskülarizasyon adı verilen yeni damarların oluşmasına

neden olur. Yumurtalıklarda bir kitle varlığında bu artmış

damarlanmanın doppler ile gösterilmesi patolojinin iyi ya da

kötü huylu olduğu yönünde değerli ipuçları verebilir.



Gebelik takipleri açısından bakıldığında ise dopplerin

bazı hastalık ve durumlar açısından risklerin saptanmasında

önemli rolü vardır. Normalde gebelik ile birlikte rahimi

besleyen damarlardaki direnç azalır ve rahime dolayısı ile

plasenta ve bebeğe olan kan akımı artar. Bu direncin

azalmaması ve kan akımının düşük kalması durumunda

doppler akım eğrilerinde çentikleşmeler gözlenir.



Doppler tarama testi olarak adlandırılan inceleme ile

hamileliğin 20. haftası civarında uterin arter adı verilen ve

rahimi besleyen ana atardamarlar ile göbek kordunu içinde

bulunan atardamardaki kan akımlarının ölçülmesi ve buradaki

direncin değerlendirilmesi ile ileride ortaya çıkabilecek gebelik zehirlenmesi (preeklempsi),

rahim içi gelişme geriliği, plasentanın erken ayrılması

(ablasyo plasenta), anne

karnında bebek ölümü gibi durumlar açısından artmış

risklerin öngörülebileceği iddia edilmektedir.



Buna göre her iki uterin arterin doppler incelemesinde

çentikleşme gözlenmesinin patolojik ya da pozitif tarama testi

olarak kabul edilmesi ve yakın takip yapılması

önerilmektedir.



Ancak konu ile ilgili yapılmış çalışmaları bir arada

değerlendiren bir araştırma sonucunda her hastada doppler

tarama testinin yapılmasının gerekli olmadığı, sadece

yüksek risk altındaki gebelerde uygulanması gerektiği sonucu

ortaya konmuştur (Bricker L, Neilson JP. Routine Doppler

ultrasound in pregnancy (Cochrane Methodology Review). In: The

Cochrane Library, Issue 4, 2003. Chichester, UK: John Wiley &

Sons, Ltd.).



Göbek kordonu içinde bulunan atardamardaki kan akım

eğileri de bebeğe giden kan miktarının saptanmasına ve

özellikle gelişme geriliği olan durumlarda bebeğin içinde

bulunduğu sıkıntılı durumun değerlendirilmesinde önemli

rol oynar. Gebeliğin son dönemlerinde ileri derecede azalmış

bir akım anne karnında bebek ölümlerine neden

olabileceğinden doğum kararı verilmesinde kritik öneme

sahiptir.



Bunlar

dışında renkli doppler incelemesi erken dönemde bebeğin kalp

atımlarının görülmesi ve dinlenmesi amacıyla da

kullanılır. Yandaki fotoğrafta 9 hafta 6 günlük bir gebelikte

bebek kalp atımlarının doppler ile incelenmesi

izenmektedir.Başka bir uygulama alanı da bebeğin kalbinden

çıkan ana damarların gözlenmesidir. Rutin gebelik

ultrasonografisi sırasında bebeğin idrar kesesinin iki

yanında damarsal yapıların gözlenmesi de olası bir anomali

riskini azaltan bir bulgudur.



Nasıl yapılır?



Doppler ultrasonografi için ayrı bir incelemeye gerek yoktur.

Eğer rutin gebelik takipleri sırasında kullanılan ultrason

cihazında doppler özelliği varsa doktorunuz herhangi bir

dönemde bu moda geçerek kan akımlarını izleyebilir ve

ölçebilir. Örneğin 6 haftalık bir gebelikte ilk ultrason

yapılırken bebeğin kalp atımları bu şekilde dinlenirken

daha ileriki bir dönemde bebeğin idrar kesesi görüldüğünde

hemen iki yanındaki damarsal yapılar renkli doppler ile

izlenebilir.



Gebeliğin 20. haftası civarında yapılan detaylı

ultrasonografi sırasında doktorunuz gerek görür ise rahimi

besleyen damarlardaki kan akımlarını ölçebilir.



Daha ileri dönemlerdeki rutin incelemelerde göbek

kordunundaki kan akımları ölçülerek bebeğin içinde

bulunduğu durum değerlendirilir.



Doppler riskli midir?



Teorik olarak bakıldığında doppler ultrasonografinin

bölgesel sıcaklık artışı ve baloncuk oluşturma riski daha

yüksektir. Bu nedenle yine teorik olarak bu incelemenin

yarattığı risk normal ultrason incelemesine göre biraz daha

yüksektir. Ancak hayvan deneylerinde uzun süre doppler

uygulanması durumunda dokularda yaklaşık 2.5 °C'lik bir

artış olabileceği gösterilmekle birlikte bu düzey bile

insanlarda güvenlidir ve gebelikteki doppler incelemeleri bu

kadar uzun sürmemektedir. Bugüne kadar insanlar üzerinde

yapılan doppler incelemelerine bağlı olumsuz bir etki

bildirilmemiştir.



[/b]











Bu yazı ilginizi çektiyse aşağıdaki

yazıları da okumanızı öneririm





******







Hamilelikte

ultrason menüsü

Preeklempsi

Rahim içi gelişme

Geriliği (IUGR)

Ablasyo plasenta

Kordon kazaları

(anne karnında bebek ölümü)



















Geri































































10 Şubat 2008



Saat: 14:20







UYARI



Çin

Malı ürünlere dikkat !

















































































































































Unutmayın!





Çalışan

anne adayları: Doğum

öncesi iznine ayrılmak için yapmanız gereken

işlemleri unutmayın













































Kaynak: Dr. Mumcu