Özgürlük Rüzgarı
 

Hemen hemen her cümlesi, her nüansı akıllardan silinmeyecek bu Ken Loach klasiğinin odak noktasını oluşturduğunu düşündüğüm bir söz var. Sevgilisine yazdığı mektubunda Damien (Cillian Murphy) şöyle diyor: "Neye karşı savaştığını bilebilirsin, ama ne için savaştığını anlamak kolay değil." "Özgürlük Rüzgarı" İrlandanın İngiliz hakimiyetine karşı verdiği savaşın halka getirdiği iç çatışmayı konu alıyor. İki erkek kardeşin merkezinde bulunduğu bir grup arkadaş ülkelerinin özgürlüğü için savaşırken, dirençlerinin nereye kadar ve neler pahasına sürebileceğini sorguluyor.

Nihayet Hollywoodun iki üç ayda bir sinema dünyasına savurduğu savaş ve çatışma filmlerinden farklı bir film var karşımızda. Nihayet birileri bize savaşın değil, savaşmak zorunda kalışın öyküsünü anlatıyor. Loach daha ilk sahnede, bu savaşın durup dururken ilan edilerek başlatılmış bir hareket değil, mecbur kalınan bir sona sürüklenme olduğunun altını çiziyor. Filmin başında, nedensiz bir İngiliz baskınında, adını İngilizce söylememekte inat eden Micheailin, annesinin önünde dövülerek öldürülmesi, İrlandanın İngiliz hakimiyeti altında rahat edemeyeceğinin yeterli bir göstergesi. Hemen sonrasında, doktorluk yapmak üzere Londraya gitmek isteyen Damien, tren istasyonunda treni aramak için israr eden İngiliz askerlerinin bir görevliyi dövdüğünü görünce trene binmekten vazgeçiyor. Damienın ülkesinde kalıp duruma çareler aramasına sebep olacak bu iki sahne, Loachun dünyada neden savaşlar olduğuna dair sade ve gerçekçi bir açıklaması.

Filmin benim için en dikkat çekici özelliği karakterlerin, bir Hollywood filminden bekleneceği gibi, yönetici bir kurumdan ya da kahraman bir halk çocuğundan güç almamaları; körü körüne bir özgürlük idealine tutulmayıp, zaman içerisinde doğan bir çaresizlikten, acı kayıplardan yola çıkarak örgütlenmeleri. Loach her zamanki gibi kahramanlık hikayelerinden, dramatik sahnelerden, ihtişamlı çekimlerden uzak durarak bir insanlık durumuna konsantre olmuş. Sevgililerine ya da annelerine acıklı mektuplar yazmalar, güya espriler yaparken aslında içi kan ağlamalara yer yok bu filmde. Öyle ki, iki tarafın da yaşadıklarını göstermeyi, herkesin kişisel trajedisini yansıtmayı onurlu ve dengeli bir filmcilik sayan yönetmenlerin aksine Loach, İngiliz askerlerini tanıtan hiçbir kişisel sahneye yer vermemiş. Film sadece İrlandalı halka odaklanmış. Ama Loachun ne vahşeti, ne romansı abartmaması, olayları dramatize etmemesi, bir taraf tutma ya da tarafsız olma hedefinden ziyade, anlatmak istediği insanlık portresiyle ilgili haklı bir seçim yaptığını gösteriyor.

Filmin ikinci yarısında, iki erkek kardeşin ayrı saflara düştüğü, İrlandalıların İngiliz barış çağrısına verdiği bölünmüş tepkisiyle doğan iç savaş da, Loachun kimseden sempati toplamaya çalışmadığını kanıtlıyor. İlk yarıda tek bir hedef için yanyana savaşan arkadaşlar ve kardeşler ikinci yarıda birbirleriyle savaşmaya başlıyor. Özgürlük için nereye kadar savaşmalı sorusu gündeme taşınırken, alışık olduğumuz birlik + beraberlik + dayanışma = zafer denklemi de bozuluyor. Loach, günümüz sinemasında az rastlanır bir dürüstlük, gerçeklik, ve hırslarıyla, zayıflıklarıyla, arzularıyla varolan bir insancıllık portresini tanıtıyor bize.

Filmin koyduğu son nokta da Loachun sinemasının insanı derinden sarsan, kolay cevaplar sunmayan yapısına uygun. Film, iki kardeşin ülkeleri ve sevdiklerinin özgürlükleri için beraber savaşmalarından, birbirlerine tamamen yabancılaşmalarına akan sürecin ışığında anlatıyor İrlanda İç savaşını. Kardeşler, filmin sonunda oynadıkları oyunun kuralı gereği birbirlerinden vazgeçmek zorunda kalıyorlar. Savaş filmlerinin sonunda görmeye alışık olduğumuz, ölenlerin sayısı; vahşetin boyutu; savaşın sonuçları gibi insanın içini gıcıklayan rakamlar, açıklamalar yok. İki kardeşin bambaşka yerlere sürüklenmesi; çatışmanın gölgesinde kardeşliklerini, insanlıklarını yitirmeleri; çaresizlik, umutsuzluk ve yanıtsızlık, Loachun sinemasında savaşı anlatmanın en yalın yolu.

Fransada 300, İngilterede yalnızca 30 kopyayla vizyona giren; İngilterede sansürlenen film, Land and Freedomla büyülenen, gerçek ve çıplak bir insanlık hikayesi izlemek isteyenler için bir şölen.



Selin Sevinç

selinlesinema@gmail.com