[zeitgeist]

Ortaçağ: Klasik Müziğin Doğuşu



Ortaçağ dediğimizde gözümüzün önüne vebadan kırılan bir Avrupa, engizisyon mahkemeleri ve kilisenin kurumsallaşması geliyor. Gerçekten de Ortaçağ bütün Avrupa için zor bir dönemdi, ama o karanlık zamanları aydınlatan bazı güzel şeyler de oluyordu. İşte bu güzel şeylerden biri müziğin doğuşuydu (Örneğin diğerleri de muhteşem katedraller ve kulelerdir).
Müziğin doğuşu derken ciddi anlamda doğuşundan bahsetmiyoruz tabii ki; müzik yüksek ihtimalle en az insanlık tarihi kadar eski bir uğraş. Ortaçağ'da doğan şey, müziğin kağıtlara dökülmeye başlanması, bir başka deyişle kaydedilir hale gelmesiydi. Aziz Gregory'nin (540-604) bulduğu bu kayıt sistemi (ilkel bir nota sistemiydi kendisi, Gregory notalara isim vererek başlamış ve sesleri A, B, C, D olarak dört gruba ayırmıştı) müziği gelip geçici bir uğraş olmaktan çıkarıp ciddi bir sanat haline getirmişti. Tahmin edebileceğiniz gibi Gregory'nin nota sistemi zaman içinde oldukça değişerek iyice yararlı bir hale geldi ve Gregory'den sonra işe el atan Arezzo'lu Guido 1030'da bugün de kullandığımız nota isimlerini (do, re, mi, fa, sol, la, si) bularak hadiseye yeni bir boyut getirdi. Hatta bunun ilginç bir öyküsü var: Guido, koro çocuklarına duaları ezberletmek için bir yöntem geliştirir, bu yönteme göre parmaklarındaki girinti ve çıkıntılara bir halk ezgisinin ilk hecelerini yazar, böylece bir gam dizisinin sekiz notasını birden yazmış olur; Utqueant laxis (ut sonradan do olacakdır), Resonare fibris, Mira gestorum, Famuli tourum, Solve polluti, Labi reatum, Sancte Ionnes (sonradan si olacaktır). Bu yöntem müzik tarihinde "Arezzolu Guido'nun eli" olarak anılır.