edgar allan poe

[bluemoon24]

* gerilim edebiyatının ilklerindendir.



* hikayeleri çok sürükleyicidir. sağolsun



* dan alıp okumuştum.



* amerikalı şair, yazar. hayatı boyunca maddi sıkıntı çekmiştir. kısa öykülerin piridir.



* hikayesi en sevdiğimdir..



* sadece kurgulariyla degil, ayni zamanda cumle kurusuyla, komplike sozdizimiyle ingilizceyi ustalikla konusturan yazar.. kisa hikayelerini gazetelerde yayinlamis, ancak siirleri cikana dek kendisine fazla onem gosterilmemistir..



* amerikan edebiyatindan cikan nadir dehalardan. saplanti ve tutku oykuleri yazar. karanlik ve korkutucu oldugu soylenir, halbuki yalniz bir adamdir. karanlik olan talihidir. dunya tarafindan anlasilamadigi gibi sevdigi kadinlarca da benimsenmemistir. olumu huzursuzluktan olmustur.



* Yalnız insan







Yalnız insan merdivendir



Hiçbiryere ulaşmayan



Sürülür yabancı diye



Dayandığı kapılardan







Yalnız insan deli rüzgar



Ne zevk alır ne haz verir



Dokunduğu küldür uçar



Sunduğu tozdur silinir







Yalnız insan yokki yüzü



Yağmur çarpan bir camekan



Ve gözünden sızan yaşlar



Bir parçadır manzaradan







Yalnız insan kayıp mektup



Adresimi yanlış nedir



Sevgiler der fırlatılır



Kimbilir kim tarafından



* 1809-1849 yıllarında yaşamış, polisiye türün gelişmesinde önemli rol oynamış abd'li yazardır.



morgue sokagi cinayetleri adlı kitabın da yazarıdır.



* denizler ülkesinde yaşayan, sevilmekten, sevmekten başka hiçbirşey düşünmeyen bir kız... annabel lee



* eternal sunshine of the spotless mind filmine ismini veren dizeye sahip şair.







.......







how happy is the blameless vestal's lot!



the world forgetting, by the world forgot.



eternal sunshine of the spotless mind!



* insan şiirlerini okurken adeta bir korku filmi izliyormuş gibi hisseder.



* orjinal olarak ingilizce okunmalıdır.



* epilepsinin bir türünden muzdarip bir edebiyatçıdır. epilepsi krizleri sırasında halusinasyonlar gördüğü ve eserlerinde bu halusinasyonlardan etkilendiği söylenmektedir





* 19 Ocak 1809'da Boston'da dünyaya geldi. Küçük yaşlarda annesini kaybetmesi üzerine John Allan tarafından evlat edinilen Edgar, 1815 yılında Allan'lar ile birlikte ingiltere'ye taşındı. ilk ve orta okul hayatını burada geçiren Poe, 1820 yılında tekrar Amerika'ya taşındı. 1826 yılında Virginia Üniversitesi'ne giren Poe, burada ancak 10 ay okuyabildi. 1827 yılında da Edgar A Perry adıyla Amerikan ordusuna yazıldı ve öncük birliklere katıldı. Bu sırada "Tamerlane ve Öteki Şiirler" i yayınlandı.







1829'da ordudan ayrılarak Washington'a taşında ve yine o yıl "Al Araf"ı yayımladı. Gezgin hayatı Clemm'lerle tanışana kadar süren Poe, 1831 yılında Baltimor'a yerleşti. 1833 yılında "The Baltimore Saturday Visitor"ın açmış olduğu yarışmada ilk ödülünü "Şişedeki Mesaj"la kazandı. "Southern Literary Massenger"da editör yardımcılığına başlayan Poe, 1836 yılında Bayan Clemm'in 13 yaşındaki kızı Virginia ile evlendi. Bu evlilikten bir yıl sonra tekrar yollara düşen Poe Newyork'a taşındı ve burada "Arthur Gordon Pym'in Öyküsü"nü yayımladı.







1840'ta Gülünç ve Arabesk Öyküler'i yayımlayan Poe, 1841 yılında da Graham's dergisinin editörü oldu. Poe burada da ancak bir yıl çalıştı ve tekrar Newyork'a taşınarak "New York Evening Mirror"da asistan olarak çalışmaya başladı. 1845'te "Kuzgun"u yayımladı. 1847'de karısı ölen Poe, özellikle onun hayatında önemli bir yere sahip olacak olan Sarah Helen Whitman ile tanıştı. Bayan Witham'ın çok etkisinde kalan Poe, Kasım 1848'de ra kalkıştı. Artık hayatındaki insicam bozulmaya başlamıştı. Temmuz 1848'de delilik nöbetleri geçirti. Bu aralar "Şiir Sanatı Kuralı" yapıtının yayımladı. Ve bu kitabın yayımlanmasından iki ay sonra da bilinmeyen nedenlerden kendinden geçmiş bir biçimde bulundu ve Washington Üniversitesi Hastanesi'ne kaldırıldı. Bilincini kazansa da nöbetleri geçmide ve gitgide daha büyük acılar içinde kaldı. 7 Ekim 1848'de de öldü, Baltimore'da gömüldü.









* kuzgun







Edgar Allan Poe







Evvel zaman önce ürkünç bir gecede,







Eski kitaplardaki yitik hikmeti,







Düşünüyordum güçsüz ve bitkin.







Başım öne düşmüş, uyumak üzereyken,







Nazik vuruşlarla kapı çaldı birden.







"Bir misafir" dedim "çalıyor kapımı"







"Bir misafir, başkası değil."







Açık seçik hatırımda, bir Aralık günüydü,







Yerde bir hayalet gibi şöminenin ışığı.







Çaresiz sabahı istedim, kitaplardan diledim







Istırabın bitişini - Lenore'u kaybetmenin ıstırabı.







Meleklerin Lenore dediği o bakire, nurlu ve eşsiz,







Artık ebediyyen isimsiz.















ipeksi mor perdelerin süzgün hışırtısıyla,







Garip bir dehşet kapladı, hiç yaşamadığım.







Yineleyip durdum yatıştırmak için kalbimi,







"Odamın kapısında bekleyen kişi bir misafir,







Odamın kapısındaki gecikmiş bir misafir,







Başkası değil."















Canlandım birdenbire, daha fazla beklemeden,







"Bayım" dedim "ya da bayan, affınızı diliyorum.







Gerçek şu ki uyukluyordum, usulca kapıya vurdunuz,







Usulca geldiniz, kapıma dokundunuz.







Emin olamadım işittiğimden."







Sonra ardına kadar açtım kapıyı,







Karanlıktı, sadece karanlık.















Merak ve endişeyle baktım karanlığa uzun uzun,







Hiçbir faninin cüret edemediği hayaller içinde.







Sessizlik bozulmadı, ne de bir işaret karanlıktan,







Orada tek kelime "Lenore" idi, fısıldadığım.







Ve karanlıktan yankılandı bir mırıltı: "Lenore,"







Sadece bu, başka bir şey değil.







Ruhum alevler içinde döndüm odama,







Ardından yine bir tıkırtı, daha da şiddetli.







"Eminim" dedim "birşeyler var penceremde,







Gidip ne olduğuna bakayım, gizem çözülsün,







Kalbim sükun bulsun, bu gizem çözülsün.







"Rüzgardır, başka bir şey değil."















Tam kepengi açacakken, kanat şakırtılarıyla







Heybetli bir kuzgun belirdi, kutsal günlerden kalma







Hiçbir şey söylemedi, ne bekledi ne durdu







Bir saygın kişi edasıyla, kapının üstüne tünedi,







Oda kapımın üzerinde, bir Pallas büstüne tünedi,







Tünedi ve oturdu, sadece bu







Cezbederek, takındığı ağır ve şiddetli tavırlarıyla







Üzgün ruhumu gülümsetti, çehresi bu siyah kuşun







"Sorgucun kırpılmış olsa da" dedim "Değilsin namert,







Karanlık kıyılardan gelen, korkunç ve gaddar kuzgun.







Söyle nedir, cehennemi gecenin kıyılarındaki saygın ismin"







Dedi kuzgun "Hiçbir zaman"















Şaştım bu hantal kuşun konuşmasına böyle açık,







Pek anlamlı, pek ilgili olmasa da söylediği







Çünkü hiçbir şanslı insan yoktur, ki biliriz hepimiz







Oda kapısının üzerine tünemiş bir kuşla karşılaşsın







Kapının üstündeki büste tünemiş bir kuş ya da canavar,







Adı "Hiçbir zaman" olsun















Tek bir söz söyledi o dingin büstteki kuzgun







Taştı sanki bütün ruhu o tek kelimeden







Ne bir söz ekledi, ne bir tüyü kımıldadı







Acıyla mırıldandım: "Diğerleri uçup gittiler,







Sabah o da terkedecek beni, umutlarım gibi"







Dedi kuş "Hiçbir zaman"







irkildim tam yerinde söylenen bu sözle,







"Şüphesiz" dedim "bu söz, tek sermayesi,







Üzgün bir sahipten miras, zalim belaların







Şarkıları tek bir nakarata düşünceye dek kovaladığı







Umutsuz ve hüzünlü bir ağıt gibi tekrarlanan







"Asla---hiçbir zaman"















Kuzgun beni hala cezbedip gülümsetirken,







Yöneldim koltuğa, kapının, büstün ve kuşun önündeki







Gömülürken koltuğuma, düşünüyordum







Eski zamanlardan kalma bu uğursuz kuşun







Bu gaddar, hantal, korkunç, ve kasvetli kuşun







Neydi kastettiği, derken "Hiçbir zaman"















Tahmin yürütmeye koyuldum, tek ses etmeden







Ateşli gözleriyle sinemi dağlayan kuşa







Devam ettim düşünmeye, uzatıp başımı







Lambanın aydınlattığı kadife yastığın üzerine







Lambanın gözlerini diktiği kadife ve mor yastık ki







Ah, "hiçbir zaman" yaslanamayacak o!















Sonra görünmez bir tütsünün kokusuyla ağırlaştı hava







Yüce meleklerin ayak sesleri çınladı tüylü zeminde.







"Ey Sefil" diye haykırdım "Bir ferahlık verdi sana Tanrın"







Lenore'un hatıralarından kurtulasın diye bir ilaç,







iç bu iksiri kana kana ve sil Lenore'u aklından







Dedi kuzgun "Hiçbir zaman"















"Kahin" dedim "şeytani birşey! --kahin yine de, kuş ya da iblis"







Kışkırtıcı mıydı yoksa bir fırtına mı seni bu sahile atan







Kimsesiz ama gözüpek - bu afsunlu çöl toprağında







Bu perili evde - bana gerçeği söyle, yalvarıyorum







Var mı - günahların ilacı? Söyle bana - söyle, yalvarıyorum







Dedi kuzgun "Hiçbir zaman"







"Kahin" dedim "şeytani birşey! --kahin yine de, kuş ya da iblis&amp



* bilim kurgunun babasıdır kendisi. ingiliz dili vbe edebiyatında okumama rağmen onunla tanuştıktan sonra shakespeare antolojisi yerine onun antolojisini aldım. şiir nedir diye hala sorgulayanlara "raven" şiirini tavsiye ederim.



* randy'nin en sevdiği $airdir.



* ithaki yayinlarinın poe serisi için bulduğu ilginç bir kapak tasarımı vardır. kitapçıları gezenler bilirler, tıpkı tarihçi hammer'ın büyük osmanlı tarihi isimli ansiklopedi serisinde her cilt kapağının istanbulun fethini göstermesi gibi 5 ciltten oluşma poe öykülerinde de her cilt, sanatçının yüzünün bir parçasını gösterir. kimi burnunu kimi sağ ve sol gözünü. 5 cilt, sırası ile dizildiğinde poe'nun kasvetli yüzü ortaya çıkar, kütüphanenizin rafından sizi izler.



* kalabaliklarin adami, kuyu ve sarkac, mourge sokagi cinayetiakla ilk gelen öyküleridir.



* şiirlerini türkçemize genellikle melih cevdet anday çevirmiştir.



* öykülerinde tema genelde korku üzerine kurulu olan, şiirlerinde ise tema aşk olan ingiliz şair, yazar...



* kendisi amerikan edebiyatının yegane yapı taşlarından biridir.



çoğu basit amerikalının kendisinden alıntı verince götünün kalktığını görürüz.



bir romanlarını okuyun bir de hollywood'a bakın.