oyun teorisi

[bluemoon24]

* gündelik ve basit tanımlamasını rousseau, discourse on the origin and basis of equality among men adlı eserinde yapmıştır







avcı grubu, erkek geyik avlamayı karar vermişlerse, tamamen bu amaçlarını başarmak için uğraşacaklardır. ama eğer bir yabani tavşan onların yanından geçerse, kuşkusuz peşine düşmeye çalışmayacaktır. gruptan biri, ilk olarak avlanırsa, arkadaşları kendinden önce avlanamadıkları için üzülecektir veya avı kaçırdıkları için biraz kaygılanacaktır.







burada bazı boşluklar doldurulursa, sadece iki avcı olup, eş zamanlı olarak geyik mi yoksa tavşan mı avlayacaklarına karar vermelilerdir. eğer ikisi de geyik için avlanırlarsa bir geyik yakalayıp onu eşitçe paylaşacaklar ve bir geyiği ikisi yiyeceklerdir. eğer bir avcı geyik avlarken diğeri de tavşan için çabalarsa, biri önce geyiği diğeri de sonra tavşan yakalayacak ve her avcı, yarım geyiktense bir tavşanı



* tercih edecektir. sonuçta bu basit örnek bir oyundur. avcılar ise, oyuncudur. her oyuncu iki strateji arasında seçim yapmak zorundadır: geyik ya da tavşan avlamak. seçimlerinin kaybı, bir avdır. örneğin, geyik 4 birim fayda sağlıyorsa ve tavşanın değeri 1 ise, her iki avcı da geyik avladıklarında kayıpları 2 birim olacaktır.



* geçmişe dönük uluslar arası değerlendirme yapıldığı zaman insanı yanıltabilecek uluslar arası sistem teorisidir. bütün yan etkenler eklendiği zaman 1985 yılı itibariyle soğuk savaşı sovyetler birliğinin kazanma şansının daha yüksek olduğunu iddia edebilecek bir teoridir. ancak basit uluslar arası krizlerin çözümü için kullanılması tavsiye edilir. gayet pratiktir.



* Oyun teorisi'in literatüre getirdiği yeniliklerin temelinde,kazanmanın değil, kazandıklarını,kaybetmemenin,elinde tutmanın yöntemini gösteriyor olmasıdır. Daha önceki teoriler kazananların,kazanma yöntemlerini,nedenlerini ve kaybedenlere etkilerini incelemekteydi.Oysa, oyun teorisi,kazananların kaybetmemek nedenlerini,yöntemlerini ve sonuçlarını incelemektedir.



* sonuca en kısa yoldan gitmeyi savunur.



* 2005 yılı kasım dönemi adli hakimlik yazılı sınavında genel kültür bölümünde sorulan sorudur.



* J. Von Nevmann ve O. Mongenstein tarafından ilk kez ortaya atılmıştır.



* iran'a yapılacak olası operasyonun iran'ın nükleer silahı olmaması durumunda gerçekleşebileceğini savunan teoridir de. zira bunlara göre şayet iran'da gerçekten nükleer silah varsa bu durumda iran bunu israil'e karşı kullancaktır. yoksa israil'in arkası sağlam olacağından operasyon gerçekleşecektir. bu bağlamda dünyada nükleer savaşı önlemenin yolunun ülkelerin nükleer silahlanmasıyla mümkün olabileceğini açıklamışlardır. zira her ülke rakibinin de aynı nitelikte silaha sahip olduğunu ve olası bir savaşta bunu kendilerine karşı kullanabileceklerini de hesaba katacak ve en basit ifadeyle tırsıp bu yola bnaşvurmaktan vazgeçecektir. haftalık bir haber dergisinde olay bu şekilde analiz edilmişti hatırladığım kadarıyla...



* akil oyunlarinda da anlatidigi uzere, bir bara 4 erkek gidildigi varsayilsin. amac, tabir-i caizse, hatun kaldirmaktir. barda da 4 tane normal guzellikte, hatta guzel sayilmayacak sifatta 1 tane de cok guzel sarisini bulundugu 5 kisilik bir grup dusunelim. 4 erkek sarisini tavlamaya calisirsa o sarisin simarir ve hicbirine bakmaz. 4 kz da, erkekler sarisina baktigi icin ilgi gostermez. ancak o ekekler amaclanani yapmak icin 4 kizin yanina giderse, onlara ilgi gosterirse, sayi itibariyle sans daha da artar.









* ekonomi ve sosyal hayatın içinde "ideal takım" kavramını ve takım içindeki elemanların da önemini açıklayan teoridir.kısaca özetlemek gerekirse,elimizde 5 kişiden oluşan bir X takımı olsun.bir yarışmada,kendisi gibi 5 kişilik takımlara karşı yarışıyor..oyun teoremi şunu önerir:bu X takımının oyundan maksimum getiriyi elde etmesi için takımın her elemanının dier takım arkdaşlarını kendisinden çok düşünmesi,yardım etmesi,koruması gerekmektedir.5 kişi de bu davranış içerisinde bulunursa bu X takımıiç çatışma yaşayan,birlik sağlayamayan, yada tek kişinin borusunun öttüğü ve ya sıradan takımlara karşı çok çok daha başarılı olacaktır.artık bu X takımını istediğimiz gibi yorumlayabiliriz.ister operasyondaki bir askeri tim olsun,ister bir şirket grubunun ortakları olsun,ister sosyal bir sınıf olsun



* Oyun Kuramı



* , belirli bir hedefe yönelik karar verme gücüne sahip birimlerden



* oluşan sistemlerde, oyuncuların azami kazanç elde etme çabası içindeyken karar verme durumlarını inceyen, uygulamalı matematikte ve ekonomide kullanılan bir yöntemdir.







Karar verenlerin diğer düşüncelerle uyumlu ya da rekabet halinde olduğu sosyal durumları modelleyen bir yaklaşım olması bu kuramın en temel özelliğidir. Oyun kuramı, neoklasik ekonomilerde geliştirilmiş bilinen optimizasyon yaklaşımlarını genişletmiştir.







Bu kuram, geçmişten geleceğe, sosyal bilimlerde çok önemli bir rol oynamaktadır, ayrıca günümüzde bir çok farklı akademik alanda da kullanılmaktadır. 1970li yılların başında oyun kuramı, evrim kuramını içeren hayvan davranışlarına uygulanmıştır. Siyaset bilimi ve etik alanlarındaki düşünceleri betimlemek için özellikle tutsak ikilemi gibi birçok oyundan yararlanılmıştır. Son zamanlarda oyun kuramı, yapay zekada ve sibernetikte kullanılmasıyla bilgisayar biliminin de dikkatini üzerinde toplamayı başarmıştır.







Akademik ilginin yanısıra, popüler kültürde de ilgi çekmiştir. Nobel Ödüllü oyun kuramcısı, John Nash, Sylvia Nasar tarafından kaleme alınan 1998 tarihli biyografinin ve 2001 yılında çekilen "A Beautiful Mind" filminin konusu olmuştur. 1983 yapımı WarGames filmininde ana teması oyun kuramı olmuştur. Friend or Foe, kısmen Survivor gibi televizyonda yayınlanan bazı yarışma programlarında bile oyun kuramının izlerini sürmek mümkündür. Her nekadar bazı oyun kuramsal çözümlemeler karar kuramıyla benzer görülseler de oyun kuramı çalışmaları, oyuncuların etkileşim içinde olduğu bir ortamda verilen kararlar üzerinde çalışmaktadır. Diğer bir deyişle, oyun kuramı, herbir tercihin kar ve maliyetinin diğer bireylerin kararlarına bağlı olduğu durumlarda en uygun davranışın seçilmesini inceler.







Eğer bir karar, diğer oyuncular ne yaparsa yapsın en iyi kararsa ona oyun teorisi lisanında baskın strateji denir. Her baskın strateji çözümü bir Nash çözümüdür ama tersi doğru değildir. Teori basit şekilde şöyle özetlenebilir: oyuncuların hepsi aynı hedefe yönlenirse, bu oyuncuların elde etme olasılıklarını azaltacak farklı hedeflere yönelim ise arttıracaktır. Özellikle ekonomide ve oligopol piyasalar için geçerlidir.







Şu iki özel durumda uygulanabilecek bir teorik analizdir:







Bir oyuncunun elde ettiği kazancın diğerinin



* kaybını oluşturduğu mutlak çelişki durumu.



Çelişki ile işbirliğinin karma durumu şöyle ki, bu durumda oyuncular ortak kazançlarını artırmak için işbirliğine girişebilirler, ancak yine de kazancın dağıtımı konusunda bir çelişki sözkonusudur.



Oyun teorisinde ekonomik, sosyal bir çelişki söz konusudur. Oyun teorisinin ekonomik, sosyal ve siyasal alanda uygulanabileceği pekçok durum bulunabilir. Teoriyi ilk kez orataya atanlar John von Neumann ve O. Mongenstein'dir. Oyun teorisi sonradan uluslararası politikada da kullanılmaya başlandı. II. Dünya Savaşı ndan sonra birkaç büyük devletin uluslararası sistemi belirlediği bir ortamda bu teoriye başvurulabilir. Bu anlanların başında çatışma analizi ve strateji konuları gelmektedir. Bu temelde kurulan oyun modelleri başlıca iki varsayıma dayanmaktadır:







Sıfır toplamı modeli bu modelde taraflardan birinin kazancı doğrudan bir diğerinin kaybı anlamına gelmektedir. Soğuk savaş döneminde büyük güçler açısından bu tür bir ilişki var. Böyle bir durumda dahi taraflar kendi açılarından en rasyonel stratejiyi bulmaya çalışırlarsa birisi "en iyisini" seçerek bir denge noktasını yakalayabileceklerdir.



Sıfır toplamlı olmayan model. Bu model, taraflar yine esas olarak birbirlerine rakip olmakla beraber, her iki tarafın da karlı olabileceği denge durumları sözkonusu olabilmektedir. Oyun teorisinin uluslararası politikaya uyarlanışı konusunda üçüncü çabalar Thomas C. Schelling'in çalışmaları olmuştur.







Tarihsel gelişim 1838, Augustin Cournot, kuramın kökenini ortaya kodu.



1928, John von Neumann, Minmaks Kuramı,



1944, Neumann ve Oskar Morgenstern, Oyunlar Kuramı ve iktisadi Davranış,



1950-1953, John Nash, 1952 ilk ders kitabı,



1961, John McKinsey, Biyolojiye ilk uygulama R. C. Lewontin, Evrim ve Oyunlar Kuramı Teori iktisat alanında genelde Oligopol Piyasaların açıklanmasında kullanılmaktadır.







Matematiksel gösterim Oyun kuramında oyunlar iyi tanımlanmış matematiksel nesnelerdir. Oyun, oyuncu kümesini, bu oyuncular tarafından kullanılabilir hamle



* kümesini ve herbir stratejinin kombinasyonunda edinilen sonuçları içerir.







" http://tr.wikipedia.org/wiki/Oyun_Kuram%C4%B1" 'dan alındı



* Satranç, poker, briç gibi oyunlarda oyuncuların davranışlarını modellemek straetji seçimleri üzerinde çalışan Macar asıllı John von Neuman ilk makalesini 1928 yazdı. Hidrojen bombasının mimarı sayılan bu dahi matematikçi Oskar Morgenstein ile 1944 te "Oyun teorisi ve ekonomik davranış" isimli kitabı yazarak bu teoriyi ekonomik alana ilk taşıyan oldu. John F.Nash 50-53 yılları arasında yayınladığı dört eseriyle teoremi geliştirdi ve işbirlikçi oyunlarda denge kavramını ortaya attı. Bu yeni kavram yıllar içinde dallanıp budaklandı ve en sonunda 94 yılında Nash'a nobel ödülü kazandırdı. Günümüzde pek çok uygulama alanı olan oyun teorisi özellikle Amerika'nın dış ilişkilerinde çok sık kullandığı bir metod olmuştur.









* uluslararası ilişkilere devlet bazında değilde insan bazında getirilen ilginç ve konuyu açıklayıcı teorilerinin bütünü.



örn: