köy enstitüleri

[bluemoon24]

komünist yetiştirdiği gerekçesi ile daha sonra kapatılan mekanlardır.

zamanında türkiyede gerçek anlamda tam bir insan yetiştirmiş kuruluş. asıl kuruluş amacı fakir ve cahil olan ülke insanını en kısa zamanda uygarlaştırmaktı. burada öğrenciler her yönden eğitiliyor, tarımdan matematiğe kadar her alanda uzmanlaştırılıyorlardı. yetişen öğrenciler daha sonra kendi köylerinde öğretmen olarak atanarak, bildikleri ve tanıdıkları coğrafyaya ve insana 20 yıl süreyle hizmet ederek, devleti büyük bir harcamadan kurtarıyorlardı. öğrencilerini yetiştirirken sadece öğretim kısmıyla değil aynı zamanda eğitim kısmıyla da ilgileniliyor, onları milletine faydalı, sosyal yönü kuvvetli, akılcılığı ön planda tutabilen, hakkını savunan insanlar olarak mezun ediyorlardı. torpil olmayan ender kurumlardandı. hatta bir devlet erkanının ziyaretinde yemekhanede ona farklı yemek verildiğini gören öğrenciler bu durumu protesto etmişler. fakat şeker hastası olan öğrencilere çıkan yemekten, kendiside şeker hastası olan bakanın önünde görünce özür dilemişlerdir. daha sonraları kominist yuvası , erkek ve kız öğrenciler bir arada okutuluyor, dine aykırı! gibi söylemlerle enstitülerin adını kötüye çıkaran bazı kesimler inönüyü zor durumda bırakıp, okulların kapanmasını hedeflemişlerdir. bu politikaları tüm cahil halka yayılınca, inönü bir dahaki seçimleri kaybetmemek için enstitüleri kapatmıştır.

bugün en ücra köşelerde yaşayan dedeler ve nineler okuma yazma biliyorsa, toprağı işleyebiliyorsa, az çok ev işinden anlıyorsa, kendi söküğünü kendi dikebiliyorsa köy enstitüleri sayesindedir. zira burada yetiştirilen bir öğretmen her konuda donanımlı olarak mezun oluyor, tayin edildiği köydeki herşeyden sorumlu oluyordu. köylüye okuma yazma, matematik öğretiyor, çiftçiye modern tarım tekniklerini, kadınlara bir takım el işlerini, çocuklara ise ilkokulda öğrenmeleri gereken herşeyi öğretiyorlardı. bugün dünyada bu enstitülerin dengi başka bir okul yoktur, çünkü sadece karın tokluğuna bu fedakarlığı yapacak bireyler bulmak neredeyse imkansızdır. köy enstitülerinde yetişmiş bir kaç öğretmen bugün hala hayattadırlar, ve mezun olduktan sonra bir daha hiç görmedikleri sınıf arkadaşlarından ağlayarak, hasretle bahsederler. zira küçük yaştan itibaren okulda kardeşten de öt bir birliktelik içinde yetiştirilmişlerdir.

ayrıca bugün köylere atanan öğretmenlerin bu denli saygı görmelerinin sebeplerinden biri de budur, o dönemde öğretmen köyün herşeyidir öğretmeni, doktoru, veterineri. bugün herhangi bir köye gitseniz, kahvede otururken ben öğretmenim deseniz, birden bey, hanım olursunuz, saygıyla bakarlar size.

kapatılma sebepleri hakkında çok çeşitli söylentiler vardır, komunizm gibi bir tehlike yurdun heryerindedir, ayrıca kız erkek bir arada okuyor, ahlak kuralları ne oldu gibi bir takım laflar ile, bu konuya henüz hazır olmayan halk kışkırtılmıştır. hangi sebeple kapatılırsa kapatılsın, bugüne kadar gelmiş geçmiş en köklü eğitim reformlarından birinin temel ayağı olan bu proje, misyonunu kısmen tamamlamış, ama asıl büyük hedefe varamadan dibinden dinamitlenmiştir.

fakir baykurt gibi değerli bir yazarı bizlere kazandırmış, eşsiz eğitim kurumları, gerçek anlamıyla ilim irfan yuvası idi.

inönünün cumhuriyetin en sevgili eseri olarak nitelendirdiği ve her zaman takip edeceğini söz verdiği ancak oy potansiyelinin düşmesi, enstitülere muhalif olanlara karşı duramamayışından ötürü yine kendi eliyle kapattığı türk devrim tarihinin en önemli eserlerinden biri olan eğitim öğretim kurumu.


türkiyede, köy enstitülerinin en önemli amacı,yeni bir aydın fikirli taşra kuşagı yaratmaktır. böylece köye tepeden bakan bir anlayışa karşın, köy sorunlarının içinde pişmiş, her türlü açlığı ve sefaleti görmüş, köyü yakinen tanıyan köylü çocuklarının eğitilerek köye gönderilmesi düşünülmüştür. köy enstitüleri sadece bir eğitim hamlesi olarak ele alınmamalıdır.

sağcı kesim solculuk aşılandığı iddialarıyla solcu kesimde de bazıları öğrencileri çalıştırmak ve köydeki öğretmenin zorunlu hizmeti nedeniyle karşı çıkıyordu.ama aydınlanmayı yakalayan halk sahip çıkıyordu.

"ben...güneşin altın sarısından içtiği şarapla mest ve birbirine sokularak bahtiyar bir insanlığın istikbalini kendi milletimin ilerideki mesut günlerinde gören ve bu hayal içinde bütün saadetini bulan biriyim." diyen hasan ali yücel koministlikle suçlandı.bakanlıktan alındıktan sonra komünistlik suçlamalarını göğüslemek üzere, 3 yıl boyunca mahkemelerde savaş verdi. oradan oraya sürüldü. inönüyü bir daha hiç görmedi. 1960 haziranında hasanoğlan köy enstitüsüne yaptığı son ziyaretten bir hafta sonra, geçirdiği iç kanamayla öldü.

köy enstitüleri, öğrenci merkezli,konuşan-kendini ifade edebilen-üreten öğrencilerin özgür köylünün olduğu, halkın çıkarlarını savunan, democrat, bilimsel düşünen insanlar yetiştirmek amacında olan eğitim kurumlardır ve ülkemizin de önde gelen birçok bilim ve edebiyat insanı bu kurumlarda yetişmiştir.

bu günkü ezberci eğitim köy enstitülerinde yoktu. testler içinde boğulan değil, düşünen, okuyan, üreten, kendini ifade edebilen öğrenciler yetiştiriliyordu., yoksulluk yıllarında bile parasız eğitim verilirken, bugün eğitim sistemimiz paralı hale gelmiştir. şimdiki gibi koltuğunda oturan değil, bilinçli ve çalışkan yöneticiler, mesleğine daha duyarlı, işine saygılı öğretmenler vardı. kısıtlı imkanlarda birçok öğretmen yetiştirilmişken şimdi birçok öğretmen açığımız var. şimdiki gibi sadece öğretim değil, eğitim ve öğretim veriliyordu ve öğrencilerin özel ilgi ve yetenekleri gözardı edilmiyordu.

biz şu an sadece matematik problemlerini hızlı çözen bir nesil olarak yetişiyoruz. hepsi bu... ötesi yok.

17 nisan 1940 ta açılma kararı alınıp 1951 e kadar hayatına devam etmiş kurumlardır



17 nisan köy enstitüleri günü olarak kutlanır

kapanmasından bir yıl kadar önce bu enstitüleri değerli ve önemli kılan şu gibi özellikleri kendilerinden alınmıştır

-öğrencilerin seviyelerine uygun olmadığı gerekçesiyle klasikler yasaklanmıştır

-öğrencilerin yönetime katılması uygulaması kaldırılmıştır

-serbest okuma ve tartışma saatleri kaldırılmıştır v.s.



bu müfredat değişikliğinden sonra resmi olarak benzeri okulların varlığı sebebiyle tamamen kaldırılmıştır.



köy enstitüleri kurulduğu zaman bütün dünyada ses getirir, bütün dünya türkiye nin bu sistemine özenir. hala çok önmli pedagoji ansiklopedilerinde türkiye de bir zamanlar uygulanan bu sistem örnek gösterilir. neden?



-çünkü bu okullarda öğrencilere dersler daha doğrusu eğiti öğretim uygulamaya yöneliktir çünkü amaç nitelikli iş yapan öğretmen yetiştirmektir. örneğin fikikteki hareketli makaraları onlar ğla taşırken öğrenirler, okulun elektiriğini kendileri kurdukları dinamolar sağlar v.s.



-her öğrenci bir dönemde 25 klasik okumak zorundadır



-her cumartesi toplantıları olur. bu toplantılar öğrencilerin yönetimi ya da yine kendilerini eleştirmek içindir



-her sabah 1 saat serbest okuma saatleri vardır.



v.s. v.s. v.s.

birçok usta yazarın, tiyatro oyuncusunun yetiştiği yerlerdir.

insanı insan gibi yetiştiren,yetiştirdiği insanlarla gurur duyduğumuz,bu ülkede her doğru giden kurum gibi canına okunmuş ve kapatılmış,ilim ve irfan yuvaları.

türkiye'nin çağdaş medeniyetler seviyesini sollaması ve sınıf ayrımını ortadan kaldırması için atılmış bir adım, sonradan kaçırılmış fırsattır. ağaların pek işine gelmemiştir anlaşılan.

topluma aşıladığı paylaşma, emeğe saygı ve dayanışma duyguları nedeniyle, elli yıllık sağ zihniyet tarfından öcü olarak görülmüş. bunlar pis sovyet işleri denilerek kapatılmış ve onun yerine ocaklarımız açılmıştır. köylü dediğin iki nutuk sonrası sandığa gidip oyunu atar, neymiş enstitü filan fıstık, anarşik işler bunlar.





türkiye tarihinin en büyük eğitim politikasıdır. ülkenin heryeri özellikle de doğusunun eğitim ihtiyacı büyük ölçüde giderilmiştir. ama anarşist yetiştiriliyor, ülkeyi bölecekler denerek kapatılmıştır. kapatıldıktan sonra ülkenin eğitiminin can damarı kesilmiştir. doğuya ne kitap ne de doğru dürüst eğitim gitmiştir. gitmemesi sonucunda terör denilen illet doğuya egemen olmuştur. ülkeye bölücü yetiştiriyor diye kapatılmış ama kapatılmasının sonucunda da pkk denilen illeti doğurmuştur.

mustafa öz ün köy enstitüleri ile ilgili çığlık diye bir kitabı var ve mehmet öz marksist bir insan, lakin eserinde köy enstitüleri nin hiç de marksist esaslarla işlemediğini ispatlıyordu .



yalnız köy enstitüleri ile ilgili bir ayrıntı anlatacağım:

köy enstitülerinde cumartesi günü eleştiri günü olarak ayrılıyor ve öğrenciler hocaları, birbirlerini, hocalar öğrencileri eleştiriyorlardı. bir gün köy enstitülerini inönü ziyarete geliyor , hep birlikte yemek yiyorlar, ancak inönü nün geldiği gün inönüye özel yemek çıkıyor. ve öğrenciler de bu durumu cumartesi günü masaya yatırıp tartışıyorlar, herkes haksızlık tan köpürmüş durumda. daha sonra konuşma sırası hocaya geliyor ve hoca arkadaşlar, inönü şeker hastasıydı diyor. öğrenciler susuyorlar.



günümüzde bırakın böyle uluorta tartışmayı, büyüklerimize* ayrı yemek çıkmasını yadırgama hakkımız bile yoktur.



aradan geçen 60 yılı düşünüp bi de önümüze bakıp o kadar bile olmadığımızı görünce insanın içi çok acıyor..



yazı biterken, bir cuma töreninde,yandaki lisenin müdürünün megafondan çıkan saygısız sesi, evin içine giriyordu...)



Kaynak: İtüSözlük