mizah
 

sadece güldürmeyen,aynı zamanda düşündüren sanattır.malzemesi espridir.



insan toplum içerisinde doğup,büyüyüp,gelişen bir varlıktır.bunun doğal sonucunda çevre şartlarından etkilenerek gelişimini sürdürür.gelişimi sürecinde etkilenmelerden dolayı takdir gören,beğenilen,benimsenen davranışları olacağı gibi dalga geçilen,beğenilmeyen v.s davranışları olucaktır.toplumun farklı bir kesimi de diğer kesimin beğendiği davranışları alaya alabilir.dolayısıyla iki kesimde de mutlak suretle hatalı tarif edilen,beğenilmeyen,alaya alınan davranışlar vardır.mizah bunları konu alır ve biçimlendirir,süsler ve sunar.ağızdan ya da kalemden çıkar ve genelde kişileri baz almaz,ifade edilen zaten dokunacağı ya da sarsacağı bünyeyi bulur.

kimi insanlar şanslıdır.mizahın içinde büyümüşlerdir ve mizahın kendilerini şekillendirmesini memnuniyetle kabul ederler ve de bunu kavuk misali çağdaşlarına ya da nesillere aktarırlar.bunları sindiren,özümseyen,uygulayanlar olacağı gibi içlerinde bir sırça kavanoz yaratan ve ona sımsıkı sarılan kişiler de vardır ki bunların korunma iç güdüleri uzmanlaşmıştır ve bu kişiler savunma sanatı olarak bu yanlarını sergilerler.mizahın dokunması gereken ve çoğunlukla da dokundukları bu güzel insanlardırama onlar kavanozun üzerine kapanmışlardır ve kimseye elletmek istemezler.oysa üzerlerine kapandıkları bu cam kavanoz kullanılmaya kullanılmaya kırılganlaşır ve kırıldığında da cam kırıkları insanın canını fena yakar.bu yüzden hayatı mizahi yönden yakalamaları onlar için şarttır.kavanoz gene olsun ama ihtiyacın olduğunda sığınabileceğin bir yer olsun.



mizah karşıtlıkları ile yeşerir



ruh ve zihin sağlığımız için en gerekli öğelerden biridir. öyle kolay kolay herkese nasip olmaz mizah yetisi. zeka, bilgi, empati, çeviklik, zariflik, gülümsetme ve düşündürme özellikleriyle donanmak ister. zekice bir ifade ile öfkeler tebessüme dönüşür. yaşamın trajik ve komik yönlerine göndermeler yapılır.



eski tuluat ustalarımızdan kel hamdi bey sahnedeyken bir izleyici sahneye bir salatalık/hıyar fırlatır. kel hamdi bey, eğilip salatalığı yerden alır ve birisi kartvizitini attı diyerek cebine koyar.

imparator augustus zamanında yunanistan'dan roma'ya giden bir genç, imparatora inanılmaz benzemekteymiş. olay duyulmuş. augustus, genci huzuruna çağırmış, benzerliği görünce hayret içinde gence annen gençliğinde hiç atina'dan roma'ya geldi mi? diye sormuş. genç ise hayır imparatorum, annem hiç gelmedi ama babam sık gelirdi diye cevaplamış.

bilgelik sanatıdır.

dar bir yolda bektaşi ile bir kabadayı karşılaşır. kabadayı iri cüssesiyle yolu kapatıp ben ciğeri beş para etmez adamlara yol vermem der. bektaşi ise ben veririm diyerek kenara çekilir.

krallar,

imparatorlar ve çarlar,

tüm evrenin hükümdarları,

buyrukları altında bulundurmuşlar orduları

ama becerememişler hiç

mizahı.

ezop, yayan yürüyüp yolları

uğradığında ünlü kişilerin her gün

rahatlık içinde yüzen saraylarına,

onları dilenciden daha üstün görmemişti.

iki yüzlülerin

ayak izlerini damga gibi bastığı

evlerde, toplantılarda

nasreddin hoca,

iğneli şakalarıyla,

altüst etti

kafalarını

kahkahalarıyla

bir dizi paytak gibi!

kimileri

ısmarlama

mizah istedi-

ama mizah parayla satın alınmaz ki!

kimileri

tuttu mizahı

katletti

ama mizah ölmedi,

kaatillerine

keskin dişlerini gösterdi!

çünkü durup ahmak ahmak

güçtür

mizahla

savaşmak.

tekrar tekrar idam ettiler mizahı

ama o,

koltuğa alıp gövdeden ayrılmış kafayı

alay etti, savaştı.

mumyacıların kavalları çalmaya başlar başlamaz

alaylı bir havayı,

mizah da şaştı, ve bir

meydan okuyuşla haykırdı:

işte geldim geri, buradayım gene

keyifle, görseniz, hem de nasıl oynardı.

tuttular tekrar hapsettiler mizahı

şimdi o,

lime-lime olmuş eski bir palto içinde,

sarkık bir suratla

ve bir yapmacık pişman maskesiyle

siyasal bir suçlu

hem de tutuklu

yürür

ama özgür

idam sehpasına.

dış görünüşüyle içine çekilmiş, biraz da pişman,

sanki de hayattan öte hayat olduğuna inanmış,

ama apansız

kayıverir

giydiği paltonun içinden,

ve el sallayarak

yağlayıverir tabanı.

mizah şimdi taş duvarlardan, demir parmaklıklardan

dalmış içeri

onlar gösteredursun dar hücreleri,

ve zindanı

o bayağı bir insan gibi öksürüp

yürür cesurca öne doğru

dudağında bir türkü,

elde tabanca, kış sarayının üstünden.

alışıktır o kaş çatmalara,

çünkü bilir ki bir zarar getirmez onlar

ve zaman olur mizaha

kaş çatar

mizah.

ölümsüzdür o,

hafif ve çabuktur.

içinden geçemiyeceği eşya

ve insan yoktur.

öyleyse-

mizaha hem şeref dileyelim, hem şan

çünkü-

odur en cesur insan.





yevgeni yevtuşenko

beceremeyen insanın yapmaması, hatta yapmayı denememesi bile gereken.. mizah öncelikli olarak zeka ister, gözlem yeteneği ister.. gençliğin ateşiyle her duyduğu kelimede, kişi aklı sıra cinlik yapmaya çalışırsa olmaz bu iş..



ne olur bitsin artık.. acelemiz yok, yavaş yavaş da olur..



Kaynak: İtüSözlük