alevilik

[bluemoon24]

türkiye'de çok sevgili sunnilerce dışlanan kız verilip alınmayan mezheptir. osmanlı zamanında alevilerin katledilmesi ile ilgili fetvalar verilirken türkiye cumhuriyeti zamanında devlete inanılmaz bir bağlılığın nedenini merak etmekteyim.

şiilikle teorik inanç benzerliğinin dışında hiçbir benzerliğinin olmadığı, anadoluya özgü başta ortaasyadan anadolu topraklarına getirilen şamanist kültür olmak üzere birçok rengin karıştıgı kültürel bir zenginliğimizdir.türk ecdadı olarak anılan osmanlılar devrinde, türkçe konuşan şah ismaili destekledikleri için farsçadan şaşmayan türk padişahı yavuz tarafından kıyıma uğratılan ve boşaltılan türkmen yerleşkelerini gene türklük adına aşiretlere vuruş hakkı veren bir devri yaşadıktan sonra kurulan yeni cumhuriyete sıkı bağlılık gösteren laikliğin mihenk taşlarından biri olan bir topluluktur bu.birilerini sanırım huylandırdığından olsa gerek büyüklerinden aldıkları flamalarla vazifelerine devam etmektedirler.ama bu flama asla hilafet bayrağı olamayacak.

isimleri kullanılarak bölücülük yapılmaya çalışılan soydaşlarım, anadolu insanı.

kökleri şamanizme kadar uzanan, islamiyet in bir mezhebi olmaktan çok, apayrı bir kültür olarak değerlendirilmesi gereken kollektif kimlik.

hz.ali'yi peygamber olarak görmeyen mezheptir.aleviler de hz.muhammed'in peygamberliğine inanır.

türk kültürü ile yoğrulmuş şii meshebinin bir kolu. anadolu kültürü dışında yaygın değildir, mevlevilik, bektaşilik ile yoğrulmuştur. alevilik osmanlı döneminde türkmen boylarda yaygındı, osmanlının yerleşik düzene geçmesi türkmen aleviler için bir sorun oluşturdu ve devlet ile mücadeleleri o zamanlar başladı. asimilasyon hedefli iskan politikaları bu devlet karşıtlığının artmasına neden oldu. iran'da hakim olan şii yönetime yanaştılar ve bir dönem osmanlı'nın en büyük düşmanının iran olması nedeniyle osmanlı devleti için büyük bir sorun haline geldiler.



aleviliği taha akyol %80 türklük %20 islamiyet olarak tanımlar sunniliği ise %20türklük %80islamiyet olarak. bu konuya osmanlı ve iran'da mesheb ve devlet adlı kitabında değinen yazar bu dönemdeki alevilik ve türlük kavramları ile örneklendirme yaparken şiiliğe ve aleviliğe yakın olan iran'ın osmanlı ile savaşlarında orta asya'dan kalma savaş metodları eski silahlar kullanırken osmanlı'nın tamamen farklı metodlarla savaştığını belirtir.



pir sultan abdal'ın öğrencisi olan sivas valisine içinde hiç şah kelimesinin geçmediği bir şiir isteği üzerine her kıtasında şah kelimesi geçen ben şah'a giderim! sözünün tekrarlanması da bu yakınlaşmanın ve alakanın bir başka örneğidir.



alevilik son zamanlarda başka bir gurup olan kürtçü gurup tarafından sömürülmek istenmekte ve özellikle kürt alevilerinin alevilikten ziyade kürt kimliklerinin ön plana çıkarılmasına çabalanmakta, ırk ve ulus kavramları ile bağdaşmayan alevilik öğretisi buna temelde karşı çıkmasına rağmen bazı çıkarların bazı guruplar için -genel konuşmuyorum- ortak olması kürtçü düşüncenin alevi düşünceden destek alması ile sonuçlandırmaktadır.



son olarak gündem de olan hz ali'yi sevmek alevilikse bende* aleviyim! sözüne cevap olarak bir vakıf başkanının alevi olmak için anneniz babanız alevi olmalı! sözü sunniler ve aleviler arasında ki sorunlarda suçlununu tek taraflı olmadığının bir göstergesidir. anneden babadan çocuklara geçen bir inanç yahut düşünce sistemi kim tarafından kabul görür? böyle kapalı bir düşünce eğer genel anlamda anadolu alevilerinde var ise bu çatışmanın sonunun gelmeyeceği çok açık.

ahmet yesevi tarafından horasanda temelleri atılan,hacı bektaşi veli aracılığıyla anadoluya yayılan, şamanizm-islam sentezini barındıran tamamiyle bir türk kültürü.

zamanında güner ümit'in haklarında yaptığı bir gaf sonuncu programının yayından kaldırılmasına neden olan topluluk, cemaat, kültür.

islâm dininin mezheplerinden bir tanesidir. inanç sistemleri açısından hanefi, şafii, maliki ve hanbelilerden, ayrıca maturidi ve eşarilerden farklılık gösteren ritüelleri ve gelenekleri bulunmaktadır. türk toplumunun vazgeçilmez parçalarıdır bu mezhebin mensupları.

yanlışsa düzeltin '95 senesinde güner ümit in kötü niyetinden mi cehalerinden midir bilinmıez canlı yayında yanlış ifade edilmiş bir söz üzerine çat diye kızılbaş mısınız? gibi birşey diyerek zaten toplumun azımsanamayacak bir kesiminin alevi denilince akla gelenler listesinde 1 numaraya oturmuş olan mumsöndü saçmalığını, konu haline getirmesi üzerine doğal olarak tepki gösteren hatta tabiri caizse kanalı basan yurttaşlarımız. güner ümit bir süre pısıp evinde oturmak zorunda kalmış, ilerleyen zaman içinde savaş ay ekranda kendisinin yumuş yanaklarından makaslar alarak cicii cicii demiş, televizyonumuz güner ümit le tekrar kucaklaşmış, bu tatsız yanlış anlaşılma olayı da kapanmıştır efendim.

günümüzde acı bir biçimde mezhebe indirgenmeye çalışılan şey



ortada şöyle bir gerçeklik vardır ki alevilik, hacı bektaş ı veli'nin önayak olduğu bektaşilik tarihi ile örtüştürülmeye, hatta onunla başlatılmaya çalışılır ki, bunda da başarılı olunduğu gerek sözlükteki girilerde, gerekse internet dışında yazılan, çizilen konuşulan şekliyle görülebilmektedir.



ilk yanlış şudur: aleviliğin hz ali'yi sevmek olduğu söylenir ama alakası yoktur. alevi sözcüğü, alevden gelen, aleve tabi anlamındadır ki, bu da ışıktan gelen, ışığa tabi şeklinde yorumlanabilir. alevi inancının özünü iyiliğin timsali olan ışık, islami açıdan bakarsanız da nur oluşturur.



alevilik tarihi islamla beraber başlamaz hıristiyanlık öncesinde de alevi inanışların, ritüellerin olduğu, günümüzde biçim değiştirse dahi özünde aynı kalarak devam ettiği biliniyor.



kimi araştırmacıların vardığı sonuca göre alevi inancı hıristiyanlık gelmeden önce anadolu'da var idi. ancak, hıristiyanlığın roma'nın resmi dini olarak kabulünden sonra aleviliğin isa'nın yolundan sapmışların inancı olarak görülmesi ile aleviler üzerinde muazzam bir baskı kurulması, katliamlar yapılması neticesinde alevilerin göçe zorlandığı, avrupa'ya gittikleri de iddia ediliyor. hatta fransa'da bir dönem yaşamış ve hepsi engizisyon mahkemeleri'nin kararıyla katledilmiş bir güruhun aleviliğe çok benzer bir yapıda oldukları, onları katledenlerin yazılı kaynaklarında dahi geçmekte. hatta aynı kaynaklar, aleviliğe atılan mum söndü iftirasının menşeini de kendilerine, yani bağnaz hıristiyan inancına bağlamakta .



anadolu'ya türklerin gelişiyle beraber bir süre rahat nefes alan aleviler, yavuz sultan selim döneminden bugüne kadar ve halen katliamlardan başını kurtaramamıştır.



şimdi soralım: aleviler kimlerdir? türk müdür? kürt müdür? yoksa fransız mıdır ? yani millet midir? yoksa alevilik bir din midir? olmadı, mezhep midir?



bence bunların hiçbiri değil.



anladığım kadarıyla alevilik, yaradılışa insanların getirdiği bir yorumdu. buna göre herkes can verenin, yani hakk'ın bir parçası idi ve bu dünyadaki hayattan sonra o'na yürürdü. zamanın alevileri, hıristiyanlığın cenderesi altında kendi inanışlarını sürdürebilmek adına onların inancını kabul etmiş gibi görünmüş olsalar da esas düşüncelerini kaybetmemişler.



islamiyet'in gelişi ile de aleviliğin aynı şeyi yaptığını söyleyebilir miyiz? yani müslümanım diyerek kendi inanış tarzlarını mı yaşıyorlar? sanırsam iş böyle başlamış ama, sonunda çok büyük bir çoğunluğu müslüman olmuş.



günümüzdeki alevilik anlayışı büyük ölçüde islamiyet inancı içinden çıkmadan, eskiden gelen inanış geleneğinin sürdürülmesi diye düşünüyorum. alevilerin çok büyük çoğunluğu allah'a ve o'nun peygamberi hz muhammed'e iman konusunda taviz vermezken, ibadet biçimleri gelenekten gelen şekille sürmekte gibi duruyor.



yani alevilik artık din de değil, herhangi bir milletin devamı da değil.



benim için ise alevilik, yok edilmeye çalışılan, yazılı kaynakları yakılmış, o yüzden sözlü olarak gelecek kuşaklara aktarılmış, dolayısıyla arada tahrif edilmiş, hem içindeki, hem de dışındaki insanlar tarafından yok edilmeye, mezhebe indirgenmeye çalışılan hayat görüşümdür, tarihimdir, değerimdir. ama bu değer, dedelere yüz sürmekle de korunmaz, alevi olunmaz, alevi doğulur sözüyle de... iyi olan geleneğe bağlı kalınıp, kötü olanı savuşturmakla, içini pir-ü pak etmekle korunur.



hem bunca sene yok etmeye çalışmışlar da becerememişler, bundan sonra nah becerirler.



[icabında giriye devam ederim.]


neyin hak olduğuna sadece başkaları dedi diye inananlar ve bok atma çabası içinde kıvrananlar için elbette hak mezhep değildir. hakkı kimin belirlediği nereden alınan bir ölçüttür? neye dayanarak hak olur bir şey? böyle şeyler yazmak benim hakkım mı mesela? evet hakkım, hak yazarım ben de. hak.

hak mezhep olup olmadığı üçüncü şahısları ilgilendirmeyen mezheptir. öncelikle her mezhep hak mezhep olduğunu iddaa edebilir, zira her mezhep doğru olduğuna inandığı yolu takip etmektedir. diğer yandan bir insanın kulaktan dolma bilgilerle bir inanç sistemi hakkında ahkam kesmesi sadece komiktir, halt etmektir.



ayrıca alevilik sadece aliyi sevmek değildir, ezilenin, doğrunun yanında yer almaktır, taraf olmaktır. sen hem aliyi seviyorum diyeceksin hem ona ve ehli beyte yapılanlara sessiz kalacaksın, sonra da alevilik aliyi sevmekse, ben de aleviyim diye geyik yapacaksın.



Kaynak: İtüSözlük