Arap Kızı Camdan Bakıyor Yayın Tarihi: 2007-02-26
 

Arap Kızı Camdan Bakıyor

Arap Kızı Camdan Bakıyor









Bu topraklarda yaşayan köle kökenlilerin ilk anlatımı...

Osmanlı kölelik sistemini bu öyküden yola çıkarak anlatan ilk belgesel...

Kölelik, antik dönemlerden beri birçok toplumda var olan bir kurum. Yaşandığı yerlerde, insanların başka insanların &#8220mülk&#8221ü olması doğal bir olgu ve sosyal dokunun bir parçası olarak kabul edilmiş hep. Bu, Osmanlı'nın hüküm sürdüğü geniş topraklarda da böyle...

Osmanlı, geldiği yerde de, vardığı yerde de var olan bu kurumu, sosyal bir norm olarak kabul edip kendi yaşam biçimine uyguladı ve tüm tarihi boyunca, köle emeğini birçok değişik alanda orduda, tarımda, ev işlerinde ve toplumsal yaşamın harem gibi belirleyici unsurlarında kullandı. Yani kurulduğu 13. yüzyılda, sınırlarının en geniş olduğu 15. ve 16 yüzyılda 17., 18. ve 19. yüzyıllarda da, kölelik Osmanlı İmparatorluğu'nda yasaldı ve köle ticareti imparatorluğun yıkılmasına dek sürdü.

Uluslararası baskıların etkisiyle köle ticaretine kısıtlamalar ve hatta yasaklamalar getirilen 19. yüzyıl da dahil olmak üzere, her yıl köleleştirilmiş binlerce insan, imparatorluğun özellikle büyük kentlerine taşındı, satın alındı, köle olarak çalıştırıldı, azat edildi ve özgür topluma karıştı.

Osmanlı kölelik sistemi, yapısı gereği, aynı çağlarda bütün sertliği ile yaşanan Batı kölelik sistemlerinden epey farklı ve &#8220ehvenişer&#8221 olsa da, Osmanlı'da genel nüfus içinde oranları çok yüksek olmasa da, kölelerin var olduğu tarihsel bir gerçek...

Resmi tarihin genellikle görmezden geldiği Osmanlı'da kölelik olgusu, elbette Türk ve yabancı akademisyenlerin bir dizi çalışmasına konu oldu. Bu konuda makaleler, kitaplar yazıldı, bilimsel toplantılar yapıldı. Konu, dar bir çevrede olsa da tartışıldı. Ancak bizler, Türkiye Cumhuriyeti yurttaşları bu konuya hep uzak kaldık. Köle kökenli ailelerin bugün yaşayan çocukları da... Ta ki, 52 yaşındaki Ayvalıklı mermer ustası Mustafa Olpak, ailesinin üç kuşaklık öyküsünü kaleme alana kadar...

Yapımını ve yönetimini Gül Muyan'ın üstlendiği &#8220Arap Kızı Camdan Bakıyor&#8221 adlı belgesel, Mustafa Olpak'ın Afrika'da başlayıp, oradan Girit'e, İstanbul'a uzanan İzmir'de son bulan üç kuşaklık aile öyküsü üzerine kurulu

Belgesel, Olpak'ın dedesi Korsan Ahmet'in Afrika kıyılarından kaçırılması ve Girit'te bir Osmanlı ailesine &#8220köle&#8221 olarak satılmasıyla başlıyor, Osmanlı kölelik sisteminin nasıl bir sistem olduğunu, yüzyıllar boyu nasıl işlediğini, boyutlarını, çağdaşlarından farkını kavramamızı sağlayacak akademisyen - uzman anlatımlarıyla devam ediyor ve nihayet Olpak'ın ailesinin gerçek özgürlük yıllarının geçtiği &#8220İzmir&#8221 de sonlanıyor.

2006 yılı Mayıs ayında başlayan belgeselin çekimleri öncelikle Mustafa Olpak'ın halen yaşamakta olduğu Ayvalık'ta, sonra hikayenin geçtiği Girit'te Resmo ve Hanya'da, Marulas'ta, İzmir Halil Rıfat Paşa'da, İstanbul Büyükada'da ve İsrail Tel Aviv'de yapıldı. &#8220Arap Kızı Camdan Bakıyor&#8221 belgeseli içinde konuyla ilgili görüş belirten isimler ise Dr. Yusuf Hakan Erdem, Prof. Ehud R. Toledano, Prof. Dr. Ferhunde Özbay, Saha İlman ve Hüsnü Karaman.



Yayın

26.02.2007 02:05 / TRT2

26.02.2007 22:10 / TRT2



Kaynak: yayinakisi.com