Elektrik Enerjisi

[bluemoon24]

- Verimi yüksektir. Bir enerji, istenen başka bir enerji türüne

dönüştürülürken, ekseriya istenmeyen başka enerji türleri de ortaya çıkar.

Bunların arasında özellikle ısı enerjisinin büyük olması dikkati çeker.

İstenmeyen bu ısı enerjisi, yararlanılamadığı için yitirilir ve verimi düşürür.

İşte elektrik enerjisinin ısıdan başka bir enerjiye dönüştürülmesinde oluşan ısı

enerjisi az olduğu için verimi yüksektir.- Elektrik enerjisi sayısız bir

çok parçaya ayrılarak kullanılabilir. Örneğin: Bir elektrik santralında

kazanılan elektrik enerjisi, enerji taşıma hatlarıyla büyük kentlere

götürülmekte ve orada sayısız konut ve iş yerlerine dağıtılarak

kullanılmaktadır.- Elektrik enerjisi bulunduğu yerin ekonomik, sosyal ve

kültürel düzeylerini hızla yükseltir ve kendisine karşı duyulan gereksinmenin

artmasına gene kendisi neden olur.- Elektrik enerjisi toplumların

ekonomik, sosyal ve kültürel yönlerden kalkınmasını sağlayan ve çağdaş

uygarlığın en önemli araçlarından biri durumundadır.- Son 50 yıl içinde

baş döndürücü bir hızla ilerleyen teknolojideki gelişimler ve hatta bir ev

kadınının eli altına bir makinanın verilmesi (örneğin çamaşır makinesi) elektrik

enerjisi sayesinde olanaklı olmuştur.Elektrik enerjisinin belirtilen bu

ve bunlara benzer avantajları ve iyi yönleri yanısıra sakıncalı yönleri de

vardır. Bunların başında elektrik enerjisinin depo edilemeyen bir enerji türü

olması gelir. Nitekim elektrik enerjisi üretildiği anda kullanılmak

zorunluluğundadır. Bundan dolayı üretim ile tüketim arasında devamlı bir

dengenin bulunması gerekir. Ayrıca üretim sisteminde bir arıza ortaya

çıktığında, bu sisteme bağlı sayısız abonede hizmetlerin durmasına ya da

aksamasına neden olur. Bu nedenle, elektrik enerjisinin üretiminde sürekli bir

devamlılığın sağlanması ve elde büyük ölçüde yedek sistemlerin bulundurulması

zorunludur.Elektrik enerjisinin bir başka sakıncası da üretimine paralel

olarak taşıma ve dağıtımı için özel düzenlere kesinlikle gereksinme duymasıdır.

Oysaki, örneğin: bir dokuma fabrikası ürünlerini tüketiciye götürmek için özel

yollara ve taşıtlara gereksinme duymaz. Bu görevi herkesin yararlandığı bir

yoldan ve bir kamyon ile yapabilir. Buna karşın elektrik enerjisinin taşıma ve

dağıtılması için projeye ayrıca yatırımların (örneğin: direkler, teller,

izolatörler...) katılması zorunlu olmaktadır.ELEKTRİK ENERJİSİNİN

İLETİMİ (TAŞINMASI) VE DAĞITILMASIGenellikle birbirinden uzak olan

elektrik üretim santrallarıyla tüketim merkezleri arasındaki bağlantı, iletişim

şebekesi ve enterkonnekte sistemlerle sağlanır. Elektrik depolanamadığından,

üretildiğinde hemen kullanıcıya ulaştırılması gerekir. Bu da üretim ve tüketimin

her an dengede tutulması demektir. Öte yandan tüketim miktarı bölgelere,

mevsimlere ve hatta günün saatlerine göre büyük değişiklikler

gösterebilir.Enterkonnekte sistemler, üretimi tüketim düzeyindeki

değişimlere uyarlamayı sağlar. Elektriğin iletimiyse, gerilimin gücüne bağlı

olarak taşıma iletim sığası değişen elektrik hatları aracılığıyla

gerçekleştirilir. Gerilim arttığında iletim işleminde ciddi tasarruflar

sağlanır: enerji kaybı gerilim düzeyiyle ters orantılı olduğu için enerjiden,

hat miktarı azaldığı için yerden, şebekedeki bakım masrafları azaldığı için de

harcamalardan tasarruf edilir. Mesela, 1000 MW'lık bir nükleer santralın

ürettiği elektriği boşaltmak için, 380000V'luk bir hat kullanılır; oysa aynı işi

görmek için 154000V'luk altı hat veya 66000V'luk 30 hat

gerekir.Enterkonnekte sistemler çok dağınık bölgelerin üretim

imkanlarını birleştirerek, aynı malzeme güvenliği bakımından gerekli olan güç

miktarının azalmasını sağlar. Arızalar meydana geldiğinde, yerinde

değiştirilmesi gereken parçalar o an için elde bulunmayabilir. Bu durumda

enterkonnekte sistem yardıma koşar; elektrik dağıtım istasyonlarında gerilimin

akış yönü ayarlanarak anında ve en az harcamayla üretim ile tüketim arasındaki

denge sağlanır. Şebekenin yönetimi için gerekli emirler ve bilgiler özel

iletişim hatları, özel telsizler kullanılarak sağlanır.Şebeke ve

GerilimlerGerilim ne kadar yüksek olursa, bir hattın iletebileceği

elektrik miktarı da o kadar yüksek olur. Üretim santrallarından çıkan çok büyük

miktarlardaki akımı iletebilen hatlar Türkiye' de 380000V veya 154000V

düzeyindedir. Uzak mesafeler arasına kurulan büyük iletişim şebekeleri ve

enterkonnekte sistemler bu tip hatlardan oluşur. Bu şebekeler, bütün üretim

santrallarını birbirine bağlar. Elektrik, gerilimi düşürüldükten sonra bölgesel

şebekelere iletilir ve bu şebekeler yardımıyla ayrılarak dağıtım merkezlerine

gönderilir.İletim şebekesi bölgesel, ulusal veya uluslar arası ölçekte

de olsa, yönetim ve organizasyon nedenleriyle iletim işlemi Türkiye' de 34500V

veya bunun üzerindeki bir gerilim düzeyinde gerçekleştirilir. En çok kullanılan

380000V, 154000V, 66000V veya 24500V'tur. 34500V'un altındaki gerilimlere

ortalama gerilimler olan 20000V ve 15000V veya alçak gerilim olan 380 veya

220V'luk dağıtım gerilimleri denir.Petrokimya, metalürji (özellikle

alüminyum), demir-çelik fabrikaları ve elektrikli ulaşım hatları (tren, tramvay)

çok büyük tüketicidir. Orta gerilim şebekeleri orta ve küçük sanayi işletmeleri

ile büyük mağazalar veya yöresel yönetimler, hastaneler, okullar gibi merkezleri

besler. Son olarak, milyonlarca yerel kullanıcı, alçak gerilimli elektrik

akımıyla beslenir.Elektrik Dağıtım Merkezleri ve Dağıtım

BağlantılarıElektrik üretim merkezleriyle tüketicileri arasındaki

bağlantı, elektrik iletim şebekesiyle anında sağlanır. Elektriğin dağıtımı,

üretim ve iletim merkezlerindeki karmaşık bir programlama sistemiyle

gerçekleştirilir. Dağıtım Türkiye Elektrik Kurumu (TEK) tarafından hazırlanarak

uygulanmakta olan bir plana göre Türkiye çapında yapılır. Bu amaçla haberleşme

ve telekomünikasyon araçlarından, otomasyondan ve önceden hazırlanan istatistik

verilerine dayalı öngörülerden yararlanılır. Bu öngörülerde, ele alınan günün

birkaç yıl öncesine kadar şebeke ve tüketim durumu dikkate

alınır.Eskiden yılda bir kere yapılan tahminler, zamanla haftalık,

günlük hale gelmiş ve tüketimin daha da yakından izlenmesi imkanı sağlanmıştır.

Dağıtım ve iletimde meteorolojik koşullar da çok önemlidir; kapalı bir hava veya

güneşli bir hava büyük sıcaklık farklılıklarına yol açar ve bu da milyonlarca

konutun ısıtma ve aydınlatılmasında rol oynar. Elektrik akımının iletimi ve

dağıtımı şebekeye bağlı dağıtım merkezlerince (transformatör istasyonları)

sırayla yapılır.Şebeke dağıtım merkezlerinin iki ayrı işlevi vardır: hem

hatların birbirine bağlanmasını sağlar (enterkoneksiyon), hem de dönüştürme

işlevi üstlenir (transformatör). Transformatör istasyonları transformatörler

(dönüştürücü), disjonktörler ve ayırıcılarla

donanmıştır.Transformatörler, duruma göre elektrik akımının gerilimini

yükseltir veya alçaltır; dolayısıyla, iletim ve dağıtıma en uygun gerilimi

seçerek elektriğin taşınmasında büyük önem taşır. Disjonktörler gerilim hattında

herhangi bir aksaklık olduğunda akımı otomatik olarak kesmeye yarar. Hattın

şebekeden ayrılması gerektiğinde devreye sokulabilir.Ayırıcılar da aynı

rolü üstlenir, ama hatta akım olmadığı zaman çalışır ve hattı şebekeden tamamen

ayırmakta kullanılır. Bir dağıtım merkezinin birçok farklı öğesi çoğunlukla

açıktadır; bazı kentlerde bir dizi öğe yeraltında veya bina içlerinde olabilir.

Bunlar basınçlı gaz zarfı içinde tutulur. Atmosferle pek temas etmediğinden,

bundan kaynaklanan kirlenmelere uğramaz. Merkezler biraz uzaktaki bir kumanda

istasyonundan yönetilir.Elektriğin Ülke Çapında

DağıtımıTürkiye'de elektrik dağıtımından genelde Türkiye Elektrik Kurumu

(TEK) sorumludur; bazı bölgelerde bu işi özel şirketler üstlenmiştir. Dağıtım

kuruluşu tüketim ihtiyacına göre şebekeler kurmak, bunları yönetmek ve

yenilemek, tüketicileri şebekeye bağlayan bağlantıları yapmak, dağıtılan

elektriğin sürekliliğini sağlamak ve miktarını sabit kılmakla yükümlüdür. İletim

sistemi aracılığıyla yüksek gerilimde taşınan elektrik, alçak gerilime

düşürülerek bir dağıtım merkezine, yani transformatör istasyonuna ulaştırılır.

Kırsal bölgelerde bu şebekeler açıktadır; yerleşim bölgelerindeyse çoğunlukla

yeraltına döşenmiştir.Orta gerilim/alçak gerilim merkezlerinin bağlayıcı

elemanı, farklı gerilimdeki iki şebekeyi birbirine bağlayan ve kısaca trafo

denen transformatördür. Alçak gerilimli dağıtım sistemi tüketicilere üç fazlı ve

bir topraklı (nötr) elektrik sağlar; elektrik iki gerilim düzeyinden oluşur.

Bunlardan giderek yaygınlaşanı fazlar arası 380V ve faz-toprak arası 220V

gerilimidir. Fazlar arası 200V ve faz-nötr arası 127V olanı giderek

azalmaktadır.En çok kullanılan sistemler üç fazlı 380V ve tek fazlı

220V'tur. Bu seçeneğe göre, bir alet 4 tele veya 2 tele bağlanır. Elektrik

akımının frekansı bütün Avrupa'da ve Türkiye'de 50Hz, Amerika kıtasındaysa

60Hz'dir. Bir motor veya bir bilgisayar, aygıtın içinde kullanılan frekansa eşit

frekanslı bir şebekeye bağlanmadıkça düzgün çalışmaz.



Siyaset, Bilim Ve Tarih Bilinci (Doğan Özlem )The Benefits Of TreesEnerji TasarrufuAlternatif Ucuz Enerji KaynaklarıErozyonun Tanımı Ve ÇeşitleriDünyamızın HareketleriDoğalgazDeve KuşlarıTeknolojik CellatlarımızKüresel IsınmaÇimento İşkolu Ve SorunlarıAtmosferin Başlıca Gaz KirleticileriNükleer EnerjiYapay KristallerHyrogen Fuel  The Fuel Of FutureKentiçi Ulaşımı Ve Çevre SorunlarıPrcı HakkındaÇevre Kirliliği Ve SonuçlarıSivil SavunmaUluslararası Hukuk Ve Çevre