[ECEM18]

ETKIN DINLEME
Dinleme bir beceridir. Ve bu beceri birtakim ilke ve yöntemlerle çok daha etkili bir sekilde kullanilabilir. Insan iletisiminin yaklasik %90 i sözel olarak yapilmaktadir. Bu iletisinin ancak yarisi kisa bir süre sonra hatirlanabilir. Aradan daha fazla zaman geçtiginde ise %20-25 ini bile zor hatirlariz. Bütün bu nedenlerden dolayi etkili dinleme ilke ve yöntemlerini ögrenmek ve bunlari uygulamak daha da önem kazanmaktadir.
Etkili dinleme sadece söylenilenleri duymak degil, ayni zamanda bu söylenenleri önemli bulmak, kavramak ve degerlendirmektir. Ayrica etkin dinleme aktif bir süreçtir.
Olaya bir de baska bir boyuttan bakalim. Etkin dinleme ögretmen-ögrenci iliskilerini de olumlu bir yönde etkiler. Ögretmen genellikle kendini dinleyen ve dinledigini çesitli biçimlerde belli eden ögrencilere daha fazla ilgi gösterir ve onlara dönerek konusur. Ögretmen dersi anlatirken dinleyicilere ihtiyaç duyar. Bu nedenle basini sallayan, not tutan, dikkatini yogunlastiran aktif ögrencilere daha fazla ilgi gösterir.
Ögetmenin sinif içindeki en önemli görevlerinden biri ögrenciye bilgi aktarmaktir ve bunu ögretmen genellikle anlatarak gerçeklestirir Ögrenci ise ögretmenin bu anlattiklarini anlamak amaciyla dinlemektedir. Iste önemli olan da ögrencinin bu dinleme islevini nasil yaparsa daha basarili olacagidir.
Etkin bir dinleeyici olmak için "IFIKAN" adli bir yöntemi uygulayabiliriz.
Bu yöntem;
? I - Ileriye
? F - Fikirler
? I - Isaretler
? K - Katil
? A - Arastir
? N - Not tut olmak üzere 6 basamaktan olusmaktadir.
Bu basamaklari kisaca açiklayalim.
Öncelikle ileriye bak basamagindan baslayalim. Ögrenci sinifta ögretmenini dinlerken, ögetmenin anlattiklarindan yola çikarak daha sonra neler söyleyebilecegini tahmin etmeye çalismalidir. Bu da ögrencinin dikkatinin dagilmasini engeller ve ögrenciyi devamli uyanik tutar. Hatta ögrencinin aktif olarak katilmasini saglar. Ögrenci daha önceden o günkü konulari okuyarak sinfa gelirse hem anlatilanlara yabanci kalmamis olur hem de dersteki tahminlerini daha kolay bir sekilde yapar. Bu yontemle ögrenci derste anlatilanlari daha önce okudugu için daha kolay bir sekilde hatirlar.
Ikinci olarak fikirler basamagi karsimiza çikiyor. Bu basamak bize önemli fikir ve düsüncelere önem vermemiz gerektigini ve bunlari göz ardi etmememiz gerektigini anlatmaktadir. Ögrenci ögretmenin bir ders boyunca anlattiklarinin ana fikrini bulmaya çalismalidir. Ders boyunca kendi kendine bu konunun ana fikri nedir?, Burada anlatilmak istenen nedir? gibi sorular sormasi gerekir. Bu sorular ögrencinin ana fikir ve kavramlari bulmasina yardimci olur.
Üçüncü olarak isaretler basamagina bakalim. Ögrenci sinif içinde devamli uyanik olmak zorundadir. Ögretmenin hiçbir dedigini kaçirmamalidir. Ögretmenin isaretlerine karsi dikkatli ve uyanik olmalidir. Bir ögretmen konuyu anlatirken mutlaka ufak ipuçlari verir. Bazi konularin üzerinde israrla durur. Örnegin bir konunun önemli bir bölümünü anlatirken belirli kelimeler kullanir, ses tonunda farkliliklar yaratarak çesitli ipuçlari verir. Ögretmenler seslerini yükselterek ya da "burasi önemli", "dikkat ederseniz" gibi sözel vurgularla önemli noktalara isaret ederler. Bir ögretmen hiçbir zaman bu bir sinav sorusudur demez, ama çesitli ipuçlariyla bunu belli eder. Bu ipuçlarindan birkaçina örnek verirsek: önemli, baslica, can alici, burada esas fikir, sunu unutmayin ki, sonuç olarak, bu sebeple, özetle vb. ...Bu ipuçlarina dikkat edildigi taktirde ögrenci sinavda sorulabilecek sorulari tahmin edebilir.
Bir baska basamak ise "katil" basamagidir. Ögrenci sinif içinde devamli aktif olmalidir. Pasif bir ögrenci hiçbir zaman basarili olamaz. Ögrenci derse her firatta katilmalidir. Öncelikle derse zamaninda gelmeli, sinifta oturacagi yeri iyi seçmeli, görebilecegi, duyabileegi bir yere oturmalidir. Ve ders sirasinda ögretmenin söylediklerine gülümseyerek, kaslarini çatarak, basini sallayarak olumlu ya da olumsuz tepki göstermelidir. Böylece ögretmen de anlasilan ya da anlasilmayan yerleri çok daha iyi bir sekilde görebilir. Ayrica bu ögretmeni de memnun eder. Onun motivasyonunu artitirir, onu cesaretlendirir. Ögretmen dinlenildiginin farkina varir.Oysa ki anlattiklarina karsi hiçbir tepki göstermeyen donuk, pasif ögrenciler karsisinda ögretmen de bir seyler anlatmak istemez. Ögrenciler ögretmene tepkide bulunarak dersin kalitesini yükseltmekte ögrencilerin elindedir. Besinci olarak karsimiza "arastir" basamagi çikiyor. Ögrenciler nedense ders sirasinda soru sormaktan çok çekinmektedirler. Ve fikirlerini, görüslerini rahatça söyleyememektedirler. Oysa ki bu çok yanlistir. Ders sirasinda anlasilmayan bir yer varsa ya da merak edilen bir soru varsa bu soru rahatlikla sorulmalidir. Hiçbir sekilde çekinilecek bir durum söz konusu degildir. Sorulara verilen cevap anlasilmadiysa ve açiklamalar yeterli degilse, yeni sorular sorulmali ve açiklama yapilmasmi istenilmelidir. Eger ders içerisinde zaman yetmediyse, ders bittikten sonra ögretmene ya da diger ögrencilere de sorulabilir.
En son basamak ise " Not Tutma" basamagidir. Dinleme yoluyla ögrenilen bilgiler çok uzun süreler hafizada duramaz. Ögrenilenlerin zaman zaman tekrar edilmesi gerekir. Bir ögrenci ders sonunda, o derste dinlediginin ancak %55 ini hatirlayabilir.Tekrar yapilmadigi sürece bu oran bir hafta sonra %17 lere düser. Bu yüzden not tutmanin çok büyük bir önemi vardir. Not tutmanin iki önemli yarari vairdir. Bunlarda birincisi egitimin temel sarti olan "Aktif katilimi" saglar. Ögrenci derste pasif durumdan aktif duruma ggeçer. Not tutma sayesinde derste devamli uyanik olur, dikkatini derse yogunlastirir ve dikkatinin dagilmasini engeller. Ikinci önemli yarari ise unutmayi engelemesidir. Unutkanlik düsmanini bizim avantajimiza çevirerek en önemli girisim not tutmaktir. Özellikle alinan notlar eve gelince bir de temize çekilirse hafizaya daha iyi yerlesir.
Not tutulurken dikkat edilmesi gereken bazi noktalar bulunmaktadir.
? Öncelikle not tutulan kagit konusunda cömert olmamiz gerekir. Ileride okudugumuz zaman anlayabilecegimiz sekilde, bosluklar birakilarak not tutmamiz da yarar vardir. Hiçbir zaman küçük bir kagida sikisik bir sekilde not tutulmamalidir. Hatta not tutmak için bir defter olursa daha düzenli not tutulur. Ve de sayfanin altinda, üstünde, yan taraflarinda bosluk birakilirsa buralara eksik kalan bigileri daha sonra yazabiliriz.
? Not tutmaya ilk günden baslanilmasi gerekir. Ve düzenli olarak not tutulmasi çok önemlidir.
? Dinleme ile not tutma arasinda bir denge olusturmak gerekir. Tüm dikkati dinlemeye ayirirsak, verimli bir sekilde not tutamayiz. Ayni sekilde çok ayrintili not almaya kalkisirsak bu sefer de anlatilanlari anlamamiz güçlesir ve bu da dinlemeyi olumsuz etkiler. Dolayisiyla dinleme ve not tutma arasindaki dengeyi çok iyi ayarlamamiz gerekir.
? Derste not tutarken ana fikirleri, önemli noktalari not etmek çok önemlidir. Not alirken seçici olmakta yarar vardir. Önemli noktalari belilerken ögretmen bize çesitli ipuçlari verir. "Burasi önemli","Burada esas olan", "Dikkat ederseniz" vb. ipuçlariyla bu bölümlerin önemini vurgular. Bu bölümler mutlaka not alinmali ve önemli oldugunu belirtmek için de yanina * isareti konmali ya da alti çizilmelidir.
? Not tutarken zamandan tasarruf etmek ve geri kalmamak için, ögrenci kendi anlayabilecegi sekilde çesitli kisaltmalar kullanmalidirn. Bu kisaltmalardan bazilarina örnek verirsek:
-ve &
-gibi .
-örnegin ör
-sonuç olarak son.ol.
-kadar =
-matematik mat
-yüzyil yy
-birbirine 11
-buna ek olarak +
-açisindan ?
? Not tutarken ögrenci kendi cümleleriyle not almalidir. Bu sekilde hem ögrenci ögretmenin anlattiklarini özetleme imkani bulur, hem de anladigi biçimde not alma imkani bulur. Bazi durumlarda anlatilanlarin ayni sekilde not alinmasi gerekebilir. Ya da tahtada yazilanlari ayni sekilde kaydetmek gerekebilir. Bu durumda anlatilanlar ya da yazilanlar ayni sekilde not alinmalidir.
? Ögrenci not tutarken aklina takilan yerleri ya da anlayamadigi bölümleri ögretmene sormaktan çekinmemelidir. Böylece not alirken hem eksik not alimamis olunur hem de anlayarak not alinir.
? Ögrenci hafizasina çok güvense bile mutlaka sinifta ögretmen tarafindan söylenen ve vnemli gördügü her seyi not etmelidir. Böylece unutkanlik sonucu dogabilecek olumsuz sonuçlari engellemis olur.
? Dikkat edilmesi gereken en önemli noktalardan biri de tutulan notlarin mutlaka temize geçirilmesidir. Ögrenci tuttugu notlari temize geçirirken bir kez daha tekrar etmis olur ve bu da unutmasini engeller. Eger mümkünse tutulan notlar o gece ya da bir sonraki dersten önce temize geçirilmelidir.
Iyi dinlemek venot tutmak sadece egitimin degil, hayat basarisinin da en önemli unsurudur. Iyi bir dinleyici olmanin temel kurali iyi not tutmak, iyi not tutmanin yolu da iyi bir dinleyici olmaktir. Bu anlamda iyi not tutmak ve iyi bir dinleyici olmak birbirleriyle baglantili iki kavramdir.
Teorikte anlatilan bu hususlar, pratikte uygulandiginda ögenciye birçok yararlar saglar. Çok ufakmis gibi görünen ayrintilar ileride büyük farklar yaratacaktir. Bunu sizler de yasayip görebilirsiniz.
SINAVLARI NASIL ATLATIRIM?
Egitim psikologlarindan en iyi on öneri:
? Yardim alin:
? Ögretmenlerinize sinava nasil çalisilabilecegini sorun.
? Çalisir ve tekrarlarken kisa aralar verin:
? Yorgun bir zihin iyi hatirlayamaz.
? Çalisma programi yapin:
? En iyi çalisabileceginizi düsündügünüz zamanlarda tekrarlar yapin.
? Saglikli kalin:
? Iyi uyuyun ve yeterli beslenin.
? Egzersiz yapin:
? Yürüyün, kosun, herhangi bir sporla ugrasin.
? Olumlu düsünün:
? Basarisizligi veya gelecegi düsünmeyin.
? Elinizden gelenin en iyisini yapin:
? Hiç kimse daha fazlasini yapamaz.
? Tetikte olun:
? Hasta gibi hissederseniz, endiseleriniz hakkinda birileriyle konusun.
? Çok rahat ta davranmayin:
? Sinav konusunda biraz endise çok çalismanizi saglar.
? Akilli olun:
? Eger sinavdan sonra bu konuyu konusmak istemiyorsaniz, konusmayin. Aslinda bu konuda hiç düsünmeyin bile. Yapilan yapilmistir. Yazdiklarinizi degistiremezsiniz