Kanada'nın Fok Avı Tarihçesi*
Harp(seal) Foku
Phoca Groendolica
SÖMÜRÜNÜN TARİHİ
Harp Foku, Newfoundland'de ve Gulf'ta, 18. yüzyılın başlarında yerleşmiş bulunan geleneksel fok endüstrisinin temelidir.Bu dönemde, fok balığı çiftlikleri için gereken iş gücü, Newfoundland'in sömürgeleştirilmesiyle ilgili yasağı delmek için görülen en büyük neden oldu. Başlangıçta foklar, kıyılara gerilmiş ağlarla yakalnıyorlardı. Bu uygulama günümüzde hala Newfoundland'in bazı bölgelerinde, Quebec'in Kuzey Kıyısı'nda ve Güney Labrador'da devam etmektedir. 18.yüzyılın sonlarına doğru Newfoundland'li balıkçılar 200 adet ağa sahiptiler ve yıllık gelirlerinin yarısını, foklarının kürkünün ve yağının satışından elde ediyorlardı.
Kıyıdan uzak avlanmayla ilgili gelişmenin ilk büyük adımı, 1794'te bu amaçla yola çıkan ahşap yelkenli gemide yer almak olmuştu. Fok avlama filosu, 19. yüzyılın başlarına kadar dikkat çekecek önemde değildi. Fakat fok avının en parlak yılları olan, 1825 ve 1860 yılları arasında 12.000'den fazla adamıyla, 300'den fazla uskuna, St. Johns'tan ve Conception Körfezi'nden avlanmaya çıkmıştı. Bu dönemde 11 kere, maksimum olarak 1832'de 774.000'e varmak suretiyle, 500.000'den fazla deri elde edilmişti. Yakalananların çoğu yavru Harp Foklarıydı,fakat aralarında yetişkinler, gençler ve küçük miktarda da başlıklı foklar vardı.
1863'te buharlı gemilerin ilk defa kullanılmasıyla, avlanma teknolojisinde ikinci bir gelişme meydana geldi.1880'de buharlı gemilerin sayısı hızla 25'e yükseldi ve 1911'e kadar, kıyıdan uzak avlanan tüm gemiler artık buharlı hale geldi. Fok avlama yöntemindeki son gelişme, 1906'da ilk çelik gövdeli gemi S.S.Adventure ortaya çıktığında meydana geldi.
March'ta büyük gemiler kullanılmasına rağmen, küçük gemiler de fok avcılığında kullanılmaktadır. Karaadamları küçük teknelerle ve boyu 20 metreye varan gemilerle Magdalen adaları'ndan, Quebec'in Kuzey Kıyıları'ndan ve Newfoundland'den, aralık ayından mayısa kadar olan dönemde, yavru foklarla yetişkinleri avlamaktadır. Harp Fokları aynı zamanda, Batı Greenland sahili boyunca ve Kanada Arktiği'nden, hazirandan ağustosa kadar olan dönemde avlanmaktadır.
Yelkenli gemilerin yerini buharlı gemilerin almasına rağmen, Kuzeybatı Atlantik'te avlanan fok sayısı, 19.yüzyılın sonlarına doğru, 1863 ve 1894 yıları arasında ortalama olarak 341.000'i bulmak üzere, oldukça azaldı. 1895'te, avlanan fok sayıları kaydedilmeye başlandı ve avlanan fok sayısı, 1895 ve 1911 yılları arasında 249.000 ; 1912 ve1940 yılları arasında 159.000 olarak değişti.
1938 yılında büyük Norveç gemileri, Kuzeybatı Atlantik'teki popülasyonu avlamaya başladı. Az miktarda fok avcılığının süregeldiği 2. Dünya Savaşı'nı takiben, Norveç filosu geri döndü ve azar azar avcılık artmaya başladı. 1949'a kadar , yakalamak için gösterilen çaba ikiye katlandı. Başta Kanada ve Norveç endüstrisi olmasına rağmen, Danimarka, Fransa, ABD. ve Sovyetler Birliği'ne bağlı gemiler de Atlantik Sahili'nde avlanmaya başladı.
1949'dan 1961'e kadar Harp Foklarının yıllık avı, ortalama 185.000 genç, 70.000 yetişkin ve bedlamer'ı (13-14 aylık, beater dönemindeki tüyleri dökülüp, yerini benekli bir kürkün aldığıfoklar) buldu. Buna ek olarak, karaadamları tarafından Cape Breton Island, Quebec, Newfoundland, Labrador, ve West Greenland'de avlanan foklar yıllık olarak ortalama 55.000 civarındaydı. Toplam yakalanan fok sayısı ortalama 310.000 civarındaydı. 1961 ve 1970 yılları arasında yıllık avlananan hayvan sayısı 287.000'i buluyordu. 1971'de konan kota düzenlemesi sonucunda, 1971 - 1981 yılları arasında, 137.000'i yavru olmak üzere, yılda ortalama 172.000 hayvan yakalandı. Daha önceden bahsedilen EEC yasağını takibeden 1984 ve 1988 yılları arasında Kanada sularında avlanan hayvan sayısı ortalama 39000 civarındaydı. Gerçek rakamlar tam olaark bilinememekle beraber, Kuzeybatı Atlantik popülasyonunda ortalama olarak 60000' e varan foklar, halen, yılda Greenland avcıları tarafından 20000 ile 25000 arasında bir sayıda avlanmaktadır.
Savaş sonrası yıllarda büyük miktarlarda avlanma ve yakalanan yetişkin fokların oranının yüksekliği, popülasyonun büyüklüğünde ve yavru fokların sayısında bir azalmaya yol açtı. Tarihi bilgi 1950'den önceki nüfusu tam olarak hesaplamak için yetersiz olsa da, 1950 ile 1970 yılları arasındaki neslin tükenmesi % 50 oranında veya 1950 yılında 2.5-3 milyon arasında bir rakamdan, 1970'de yaşı 1 veya üzerinde olan1.5 milyon foka düşmüştü.
*
www.foklar.gen.tr