[cent]

Üzerimde çok ilginç bir etki oluşmasına sebep olan bir siteye denk geldim. Site kendi reklamını yapmak için, Gestalt adı verilen bir psikoloji teorisi üzerinden hareketle, keyifli bir uygulama geliştirmiş:

Üç seçenekten birini seçip uygulamanın başlamasını bekliyorsun. Sağ tarafta çeşitli fotoğraflar beliriyor. Bu fotoğrafları dilediğin kadar inceleyebiliyorsun. “Yeter bu kadar incelediğim, nedir o solda ki görüntü?” dediğin anda soldaki görüntü ortaya çıkıyor ve bununla birlikte süre başlıyor. Amaç soldaki şekilsiz şeklin sağdaki fotoğraflardan hangisiyle benzeştiğini en kısa süre içinde bulmak.

İlk denememde neyin ne olduğuna dikkat etmeden siteye girdim. Üç seçenekten birine, öylesine tıkladım. Karşıma gelen fotoğraflara, onlardan sıkılıncaya kadar baktım. Solda ki butona tıkladığımda oyunun başlamasına sebep oldum. Soldaki ilginç görüntüyü sağa çevirdim, sola çevirdim, sağdaki fotoğraflara tekrar şöyle bir baktım ve bir anda sol ve sağ, iki görüntü birleşti. “Aradığın fotoğraf budur arkadaşım!” dedim, sistem seçimimi kontrol etti ve seçtiğim fotoğraf doğru fotoğraftı. Doğru fotoğrafı algılamam otuz saniye kadar sürdü. Bilgisayar beni tebrik etti, “What a Perception!” dedi ve oyuna devam etmemi istedi. Bir de ekledi, “Yarışmaya girmeye hak kazandın.” Bilgisayarın gazına geldim ve devam etmeye karar verdim. Fakat, “Yarışma mı? Ne yarışması?” olmuştum. Heyecanlandım ve başarısız olmak düşüncesi beni o kadar korkuttu ki panikledim. Bir türlü kendimi oyuna veremedim. Sonunda daha fazla bu oyuna devam etmek istemedim ve başarısızlık düşüncesinden kurtulmak için siteyi kapattım. İkinci oyuna başlamam ve siteden kaçarak çıkmam yaklaşık iki dakika aldı.


Çok önemli bir deneyim yaşadım.

Siteye ilk gittiğimde zihnim serbestti. Her an her şeye açık bir durumdaydı. Keyifle izlemeye ve oynamaya başladım. Bunun keyif için oynanan bir oyun değil de bir yarışma olduğunu fark etmemle zihnim büzüldü, sıkıştı, alan küçüldü ve o daracık alanda dört nala at koşturmaya başladım. Hızlı hareket ediyordum ama ha bire duvarlara çarpıp tekrar hızlanıyordum. Tüm bunlar başarılı olmam gerektiği fikrinin belli belirsiz ortaya çıkmasıyla başladı. Sonunda gerginlik o kadar arttı ki dayanamayıp siteden çıkıverdim.

Bir süre sonra gevşedim. Zihnim ve bedenim rahatladı. Yaşadığım deneyimin ne kadar önemli olduğunu idrak ettim. Bu deneyimi insanlar her gün, her yerde, durmaksızın, tekrar ve tekrar yaşamaya devam ediyorlar. Biraz önce anlattığım korkuyu ben mi yarattım yoksa benden bağımsız olarak site mi beni korkuttu? Bu korkuyu ve diğerlerini yaratan insanın kendisi. Zihin korkuyu yaratıyor ve çevresine yansıtıyor. Bu anlamda, zihinsiz olmak demek özgür olmak demek. Hafıza sahibi olmak iyi. Bazı bellek kayıtlarına diğerlerinden daha fazla önem atfetmekse kötü. Atfedilenin artı veya eksi olması fark etmiyor. Sonuçta, artı veya eksi, bir tür aşırılık yaratılmış oluyor.

Her sene sellerin akıp gittiği bir bölgeye taşınan biri, ne önlemler alması gerektiğini kısa sürede öğrenir. Her yeni sene, aldığı önlemleri sınar ve iyileştirir. Zor bir karar alması gerektiğinde bunu yapacak uzun bir senesi vardır. İnsan zihni bu durumu her an, o an içinde yaşar. Her an karar alınması gereken durumlar oluşur. “Yemek yesem mi? İş değiştirsem mi? Sigarayı bıraksam mı?”

Kısa sürede zorlu seçimler yapmam gerektiğinde, sanki yanlış şıkkı seçersem idam edilecekmişim gibi bir korkuya kapılıyorum. Korkuya kapıldığım sırada bir labirent içinde kayboluyorum. Yakalandığım takdirde öldürüleceğimden o kadar eminim ki… Ve çıkışı bulamıyorum, çünkü neredeyse körleşmiş durumdayım. Deli gömleği giydirilmiş gibi, kollarım iki yandan bağlı, ve koşup koşup kendimi labirentin duvarlarına çarpıyorum. Ne yaptığımın farkında değilim. Kendime zarar vermeye devam ediyorum. Ta ki kendimi güvende hissedip ne yapmakta olduğumu fark edinceye kadar. İşte bu noktada uyanıyorum, biraz önce görmüş olduğum rüyadan uyanıyorum, sakinleşiyorum ve tekrar siteye dönüp, yeni bir oyun başlatıyorum, sorunsuz bir şekilde solda ki şekille sağdakini eşleştiriyorum. Bana ne yarışmadan? Zaman kısıtlamasından? Rekabetten?

Madem öyle neden kendini hırpalayasın ki?

Geçen gün okudum, Hindistan’dan Belçika’ya uyuşturucu kaçıran bir adam şöyle yazmış: “Bu gidiş gelişlerden tek şey öğrendim. Gerçek tehlike korku yaratmıyor. Gerçek tehlike aksine korkusuzluk yaratıyor. Sadece ilk seferde korktum, boynumda bir kas maymun gibi hoplayıp zıplamaya başladı. İlk sefer yaşadığım korkunun sebebi zihnimde yarattığım hayallerdi.” Zihinde kurgulanan tehlike, korku yaratıyor. Gerçek tehlikeyse, korkuya zaman bırakmayacak kadar dikkat istiyor, anı yaşamayı gerektiriyor.