[GMA]

Değişik kan gruplama sistemleri

Biribirinden müstakil çeşitli kan gruplama sistemleri mevcuttur. Ancak bunların içinde en önemli olan ve evrensel olarak kullanılanı ise ABO sistemidir.

Diğer oldukça tanınmış bir sistem de Rhesus (Rh) sistemidir. Rh olarak sınıflandırılan bu grup ABO sisteminden müstakil olmakla beraber bazı hallerde ABO sınıflandırılması yanında onun özelliklerinin de dikkate alınması gerekebilir. Örneğin, ebeveynler arasındaki Rh uyuşmazlığı yeni doğan çocukta olabilecek hemolitik hastalığının başlıca nedenlerinden biridir. Bu çok defa Rh negatif anne ve Rh pozitif babadan olan çocuklarda görülür. Mamafih, istatistiklere göre kadınların aşağı yukarı % 85'i Rh pozitif olması nedeniyle bu durum nadiren ortaya çıkmaktadır. Ancak bilmekte ve hazırlıklı olmakta fayda vardır. Bu Rh uyuşmazlığı, kan nakillerinde ortaya çıkan uyuşmazlıkların da önemli bir nedenidir. Rh faktörü halen bir araştırma konusu olup onların kan grubu antijenlerindeki rolleri hakkında yeni bulgular beklenebilir.

Diğer daha az önemli olan gruplar Lewis ve MN sistemleridir. Bunların hepsi gerektiğinde ABO gruplaması yanında nazarı dikkate alınırlar. Bunlardan MN sistemi daha ziyade genetikle ve antropolojiyle ilgili konularda önem taşımaktadır, zira çeşitli hastalıkların MN sınıflandırılmasıyla izah edilebileceği düşünülmektedir.

Lewis sistemi ise ABO kan grupları yanında kişinin salgılama ‘secretor' statüsüne bağlı olarak işe karışabilir. Her ne kadar herkes ABO kan grubu içindeki bir tip antijeni kendi kan hücrelerinde taşıyorsa da takriben insan nüfusunun % 80 kadarında bu antijenler vücutlarının ürettiği tükürük bezi salgısı, mukus, sperm gibi salgılar içinde de serbestçe dolaşmaktadır.

Bunlar kendi grup sınıflandırılmaları yanında salgılayıcı ‘secretor' tipler olarak adlandırılır. Geri kalan % 20 ise salgılamayan ‘non-secretor' tipler olarak adlandırılırlar. Örneğin bir kişi ABO kan grubu sisteminde A grubuna dâhil olabilir. Fakat aynı zamanda salgılayan ‘secretor' veya salgılamayan ‘non-secretor' olabilir. Bu müşterek sistem ABH Secretor Sistemi olarak adlandırılır. ABO sisteminde özel bir durumu olan O kan grubunda olanlar da H antijeni salgılarlar. Salgılayan tipler kendi kan gruplarını daha iyi ifade edenlerdir.

Bu durum, en iyi bir şekilde tükürük bezi içinde ABH antijeni aranması yoluyla belirlenebilir. ABH antijeni bulunması kişinin ‘secretor' tipinde olduğunu gösterir. ‘Non-secretors' Lewis a pozitif b negatif olarak adlandırılırlar. Ancak beyaz ırk nüfusunun aşağı yukarı % 6'sı ve siyah ırk nüfusunun % 16 kadarı genetik olarak a pozitif üretemezler, bunlar çift Lewis negatif olarak adlandırılırlar. Bu grubun, bazı hallerde uğraşılması zor pek çok sağlık problemi olabilir. Mevcut araştırmalara göre, vücut salgılarında H antijeni bulunmaması sağlığın korunmasında güçlükler yaratabilecektir. Lewıs sistemi bu tip araştırmalarda önem kazanmaktadır