[shamanic]

häagen-dazs arilarin dunya capinda ortadan yok olmasinin nedenini belirlemek ıcin fon sagliyor

dondurma ureticisi häagen-dazs dunya capindaki bal arisi kolonilerinin aciklanamayan cokusune kaygilaniyor. häagen-dazs sozcusu kati pien “markalarin cesitlerinin neredeyse yuzde 40’i arinin dollemesine bagli ve ccd tarafindan tehdit edilebilir” diyor. koloni cokus hastaligi (ccd) olarak bilinen seye neyin neden oldugu henuz kanitlanamadi. koloninin kalani gizemli bir sekilde ortadan kaybolurken, genellikle sadece kraliceler, yumurtalar ve birkac olgun olmayan isci geride kaliyor.

ancak risk altinda olan sadece dondurma ureticileri degil. bilim insanlari ve ari yetistiriciler, dogal dunyada simdiye dek gerceklesen en garip gizemlerden birinde ari kolonilerinin abd’den avrupa’ya kadar ortadan kaybolduklarini soyluyorlar. bu yayilmanin anlami endise verici. albert einstein’in, eger arilar ortadan kaybolursa, “insanlarin yasayacak sadece dort yili kalir” dedigi soyleniyor. ama einstein bu tahmini yapsin ya da yapmasin, kaygi gercektir. dunya’nin mahsullerinin cogu buyuk olcude arilarin dollemesine baglidir. arilarin ciddi sayida azalmasi, bircok mahsulun azalmasi ile buyuk capta gida kitligina neden olabilir.

uc davis entomoloji departmani baskani profesor walter leal, “bal arilari sıkinti icinde” diyor. “ulusal gida stogumuzun ucte – biri arilarin dollemesine bagli, ama arilar muazzam sayilarda ortadan yok oluyorlar.”

häagen-dazs ccd’nin arkasindaki sucluyu/suclulari belirlemek icin kaliforniya ve pensilvanya’daki universite arastirmacilarina $250,000 bagis verdi. bircok olasi neden onerildi, ama simdiye kadar hic biri dogrulanamadi. gecen sene arastirmacilar bazi arilarin tek – hucreli nosema ceranae mantarindan enfeksiyon kaptiklarini buldular. diger ekipler ccd’ye katkisi olabilecek baska iki mantar ve 12 adet virus enfeksiyonu teshis ettiler. ancak, bu enfeksiyonlarin arilarin bagisıklik sistemini zayiflatan, onlari hastaliklara karsi daha zayif yapan daha buyuk problemin semptomlari olup olmadigi acik degil.

arilarin ortadan kaybolmalari icin bir teori, cep telefonlarindan yayilan radyasyonun arilarin yolculuk sistemlerine mudahale ettigi, kovanlarina geri donme yollarini bulmalarini engelledigidir. bununla ilgili bazi on bilimsel kanitlar vardir. alman arastirmacilar yuksek gerilim hatlarinin yakininda arilarin davranisinin degistigini gosterdiler. landau universitesi’ nde yapilan bir calisma kovanlarin yakinina mobil telefonlar konuldugunda arilarin kovanlarina donmediklerini gosterdi. calismayi gerceklestiren dr. jochen kuhn bunun arilarin kaybolmalarinin olasi nedeni olabilecegini onayladi.

diger teoriler keneleri, bocek ilaclarini, artan gunes radyasyonunu, kuresel isinmayi ve gm mahsullerini kapsiyor. ancak, bircok soru yanitsiz kaliyor ve nedeni (nedenleri) belirlemek icin daha fazla arastirmaya gereksinim var. soruna daha fazla isık tutmak icin, haagen-dazs, vanilla bal arisi adi verilen yeni bir bal arisi lezzeti baslatti.