GAZ ZEHİRLENMELERİ
En sık görülen gaz zehirlenmesi karbonmonoksit zehirlenmesidir. Karbonmonoksit
renksiz ve kokusuz bir maddedir. Gazyağı, odun, ev İçinde mangal yakılması, şoh42
ben yanması, kömür, hatta doğal gaz yanması sırasında açığa çıkabilir. Özellikle bunların
oksijenden fakir ortamda yanmaları karbon monoksit oluşumunu kolaylaştırır.
Halk arasında kömür çalığı olarak bilinen mangalda yanan kömüre bağlı zehirlenmeler
de karbonmonoksit zehirlenmesidir.
Böyle bir durumda kişinin hemen karbonmonoksitin etkisinden kurtarılması ve
açık havaya çıkartılması gerekir. İlk yardımcının da karbonmonoksit zehirlenme riskine
karşı kendisini koruması şarttır. Hemen camlar açılmalı, acıtmıyorsa kırılmalıdır. Hasta
mümkün olan hızla ortamdan uzaklaştırılmalıdır. Açık havaya çıkıldığında yada tehlikeden
uzaklaştırıldığında ilk yardımın ABC kuralı yerine getirilir.
YILAN SOKMALARI
Ülkemizdeki yılanlar genellikle zehirsizdir. Ancak herhangi bir durumda yılanın
bütün olarak sağlık kuruluşuna iletilmesi tanınması bakımından önemlidir.
Hastanın hemen sakinleştirmesi, sakin olarak yatırılması gerekir. Hastaya alkol
verilmemelidir. Yara bol su ile yıkanmalıdır. Derideki şişme olasılığına karşı bütün bilezik
ve yüzükler çıkartılmalıdır. Sokma bölgesindeki şişliğin üst ve alt kenarlarına 5 er
santimetre uzaklıktan turnike uygulanır. Bunun için lastik tüpler uygundur (Damar içi
iğne yapılırken kullanılan lastik tüpler). Bu turnikelerin toplardamar dolaşımını engelleyecek
ancak atardamar dolaşımını engellemeyecek sıkılıkta olması gerekir.
Hastanın yürümesine İzin verilmez. Isırılan kol ya da bacak atele alınır. Diş izleri
arasında uzunluğuna yarım santimetre derinliğinde ve bir santimetre uzunluğunda bir
kesi yapılır. Bunun için mikropsuz bir araç kullanılır.
Zorunlu olmadıkça ağız kullanılmadan buradan yeterince kanama sağlanır. Eğer
özel emici bir araç varsa o kullanılabilir (Balonlu basit emici araçlar).
HAYVAN ISIRIKLARI
Isıran hayvanın öldürülmeden bağlanması şarttır. Bu özellikle köpek ve diğer
evcil hayvan ısırıklarında önemlidir. En yakın sağlık kurutuşuna iletilerek verilen talimata
göre aşılama ve diğer uygulamalar yerine getirilir.
Isırık yerinin bol su ve sabunla yıkanması yarar sağlayacaktır. Bunun dışında
herhangi bir uygulama gerekmez.
Taşınırken ısırılan bacak atele alınmalı, hastanın yürümesine izin verilmemelidir.
ARI SOKMASI
Arı ve benzeri böceklerin sokması sonucu kaşıntı, kızarıklık, ağrı ve şişlik meydana
gelir. Bazı kişilerde 24 saate kadar gecikebilen allerjik reaksiyon olasılığı akıldan çıkartılmamalıdır.
Aşırı reaksiyon olan kişilerde böbrek fonksiyonlarının yakından izlenmesi
gerekir.
43
Eğer varsa iğnesi hemen çıkartılır. Bu çıkarma sırasında iğnenin ucunda olan
zehir kesesinin sıvazlanarak zehrin boşaltılmamasına özen gösterilmelidir. Zehir kesesi
ile iğne arasından cımbızla tutularak çıkartmak en iyisidir.
Yara sabunlu su ile yıkanır. Ağrının kaldırılmasında buz uygulanması yararlı olabilir.
Çoklu sokmalarda, göz çevresi ve ağız çevresindeki sokmalarda hasta sağlık kuruluşuna
iletilmelidir.