[sincered]

KİVİ
Özellikleri ve Tarihçesi
Kivi (Actinidia deliciosa, A. chinensis) bu yüzyılın başında kültüre alınmaya başlayan, geniş ticari yetiştiriciliği son 25 yılda gelişen yeni bir meyve türüdür. Kivi bitkileri sarılıcı ve tırmanıcı bir türdür. Doğal yetişme ortamı (anavatanı) olan Çin’de çok geniş alanlarda yayılmıştır. Sibirya’dan güney Çin’e ve Hindistan’a kadar olan doğal yetiştirme alanlarında 50’den fazla türü ve bu türlere dahil yüzlerce çeşidi farklı ekolojilere adapte olmuşlardır. Doğal ortamda yetişen bitkilerin meyveleri toplanarak yüzlerce yıldır tüketilmektedir. Hatta yazılı Çin kaynaklarında birtakım hastalıkların tedavisi için kullanıldığı da belirtilmektedir. Geniş bir alanda yetiştiği Çin’den Yeni Zelandalı botanikçiler tarafından bu ülkeye götürülen tohumlar, kivi kültürünün de başlangıcı olmuştur. Başlangıçta koleksiyonlarda ve laboratuarlarda yer alan türlerden seleksiyonla elde edilen çeşitlerle 1950’lerden sonra ticari bahçeler kurulmaya başlanmıştır.Kivi kısa sürede dünya pazarlarında tanınması ve talebin artışına paralel olarak birçok ülkede yetiştirilmeye başlanmıştır.
Yetiştirildiği Yerler
Son 20 yılda Yeni Zelanda, İtalya, Fransa, Yunanistan, İspanya, Avustralya, Japonya, Güney Afrika, A.B.D. (Kaliforniya) ve Şili gibi ülkelerde yetiştiriciliği hızla gelişmiştir. Çin’de doğal gelişme ortamında “yang too” diye adlandırılan bu meyve 1950’li yıllardan sonra Yeni Zelandalı ihracatçılar tarafından dünya pazarlarına tanıtılmıştır. Meyvenin bu pazarlarda yer almaya başlaması ile adı Yeni Zelandalı ihracatçılar tarafından bu ülkenin sembol kuşu olan “KİWİ” olarak değiştirilmiştir. Bugün bütün dünyada A. deliciosa ve A. chinensis ile diğer türlere dahil ve meyvesi yenen tüm çeşitler kiwifruit yada kısaca kivi olarak adlandırılmaktadır.
Türkiye de kivi yetiştiriciliği öteki Akdeniz ülkelerinden 15-20 yıl sonra başlanmıştır.
Ülkemizde Kivi ile ilgili çalışmalar ilk olarak 1988 yılında Yalova Atatürk Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü tarafınca başlatılmış olup, adaptasyon çalışmaları sonucunda Karadeniz, Marmara ve Ege sahil bölgelerinin kivi yetiştiriciliğine uygun olduğu saptanmıştır. Türkiye’de kivi üretimi daha çok yeni olup, üretime daha çok başarılı adaptasyon-demonstrasyon çalışmalarının olduğu yerlerde başlanılmıştır. Bu çerçevede ticari kivi bahçeleri daha çok Kuzey Marmara (Yalova, Bursa, Adapazarı, Çanakkale) Doğu Karadeniz (Rize, Trabzon, Giresun, Ordu) ve Batı Karadeniz (Zonguldak) yörelerde yer almaktadır.
Ayrıca Ege ve Akdeniz Bölgelerinde de az da olsa ticari bahçeler vardır.
Faydaları
Kivi meyve eti yüksek oranda (100-400 mg/100 gr.) C vitamini içermektedir. Bu miktar turunçgillerin 2-4 katıdır. Ayrıca Demir, Potasyum, Kalsiyum ve P minarelilerini yüksek oranda içerir. Buna karşılık düşük oranda şeker içerdiği için kalorisi de düşüktür. Bu yüzden kivi “Sağlık meyvesi” olarak da bilinir. Grip ve nezlede yararlıdır. Bağışıklık sistemini destekler. Kivide yer alan bazı maddeler kanser önleyici özelliktedir. Nefes açıcı
etkisi sebebiyle öksürük ve astım sorunları için yararlıdır. Kılcal damar yapısını kuvvetlendirir. Kan temizleyici özelliği kivi yararları arasındadır. Bir diğer kivi faydası kan inceltici etkisidir. Kandaki yağ düzeyini düşürür, kan basıncını düzenler. Lif bakımından zengin olduğu için sindirimi kolaylaştırır. Özellikle içerdiği petkin sayesinde vücudu toksinlerden arındırır. Zararlı kolesterolü düşürür. Faydalı kolesterolü yükseltir.
Nasıl ve Nerede Kullanacağız?
Öte yandan yeşil renkli meyve eti asıl tüketim yanında pasta, kek, dondurma ve fermantasyon sanayisinde de kullanılmaktadır. Meyve suyu, reçel ve marmelat yapımında kullanıldığı gibi derin dondurularak da kullanılabilmektedir.
Muhafaza Koşulları
Kivi meyvesinin doğal koşullarda 2-3 ay, soğuk hava depolarında 6-8 ay kolaylıkta saklanabilmesi de bu yeni meyveye ayrı bir değer kazandırmaktadır.