[Işıldayan Safir]

Ve ABC modelini nasıl kullandığımız şöyle anlatılabilir.

Duygular

- Karamsarlık
- Kızgınlık
- Susukluk

Düşünceler

- Gitsem ne olur ki?
- Yapamam
- Ben sıkılırım
- Ben değersizim

Davranışlar

- Gitmeme
- Hareketsizlik, tembellik
- Önüne bakma, konuşamama
- Uyumama

Duyguları tanıma, düşünceleri fark etme, davranışları bilme temelinde değerlendirilir.

Bir örnekle anlatmak gerekirse,

Bir yakınınızı depresyon tedavisi için Anadolu Psikolojik Danışmanlık Merkezine getirmek istediniz. Makaleyi beğendiniz ve olumlu buldunuz. Yakınınıza yararlı olacağı inancıyla randevu aldınız ve yakınınızla saat 16:00 daki randevuya birlikte gitmek için dışarıda bir yer belirleyip saat 15:30’ a randevu verdiniz. Telefonunuz yanınızda yok. Beklerken saat 17:35 oldu hala gelmedi. Aradınız cepten ulaşılamıyor. Saat 17:50 oldu.

Duygu ne olur?

Kızarım

Beni ekti, sözünü tutmadı, mahcup oldum…. O kadar ilgilendim, ben onun için geldim ; o ne yapıyor diye düşündüğünüzü varsayarsak, kızgınlık ihtimal dahilinde olur.

Başına kötü bir şey mi geldi? Kazamı geçirdi? diye düşünürsek, duygu endişe olur.

Neredeyse gelir, sözünü tutar küçük bir aksilik olmuştur. Diye düşünürsek rahat bir duyguda oluruz.

Yani 3 duyguya neden olan şey aklınızdan geçen düşüncelerdir, beklemenin kendisi değil. Yani A durum , B değerlendirme ve C sonuçsa C’yi yaratan düşünme biçimimiz durumu değerlendirme şeklimizdir.

Bundan hareketle kendinizi olumlu olmayan bir duyguda bulduğunuzda o duygunuza önce isim verin. Sonra puan verin 0 ile 10 arası puan verin (7 9 10 gibi) aklınızdan hızla geçen düşüncenin ne olduğunu bulun. Düşünce çok hızlı geçer bunu far etmeyebiliriz. Ama denemelerle aklımızdan hızla bir düşüncenin (geçmiş yada gelecekle ilgili), bir Resmin yada hayalin, kurgunun geçtiğini bulabiliriz.

Hızla geçen ve duyguyu olumsuz etkileyen bu düşüncelere: Olumsuz Otomatik Düşünce denir. Otomatik ve hızlıdır.

Düşünceyi yakalayınca(başlarda kolay olmayabilir. Ama fark etmesi kolayca öğrenilebilir.) Düşünceye sorular sormadan önce O düşünceye 0 le 100 arası % de kaç İnanıyorum? Sorusu sorulur. Ve inanma dercesine bir puan verilir. (50,80,90,100 gibi) sonra düşünce sorgulanır (5.adımabakınız). Bu sorgulama sonucunda düşünceye olan inanma derecesi azalmışsa duygunun şiddetinde azalma olduğu gözlemlenebilir. Ve o düşünceye alternatif düşünce üretilir.

adım önce duygu bulunur duyguya isim verilir.

adım duyguya 0 ile 10 arası puan verilir.

adım o duygu anında hızla akıldan geçen düşünce yakalanır.

adım düşünceye inanma derecesine 0 ile 100 arası puan verilir.

adımda düşünce sorgulanır:

Böyle düşünmeme için kanıtım ne? Başka nasıl düşünebilirim? Bu gerçekte böyle mi? Yoksa benim yargılarımdan ve düşünce sistemimden mi kaynaklanıyor? Başkası bu durumda nasıl düşünebilir? Sevdiğim ve güvendiğim biri bu konuda nasıl düşünebilir. Benzer bir düşünce tarzında olsaydı güçlü biri bu konuda nasıl düşünürdü.

Burada amaç polyanacılık değildir. Gerçekçi değerlendirmelerdir. Yani Depresyondaki kişi kendi geçerliliğini kabul etmeden önce, hipotezleri test edebilmelidir. Güvenli bilgi yeterli bilgiyi edinmeye bağlıdır. Dolayısıyla danışan hipotezler arasında bir seçim yapabilmelidir.

Örnek:

Durum: kapı çarpması

Duygu: korku

Davranışı: kaçmak olan bir ev hanımının örneğiyle düşünceye nasıl hipotezler

geliştirebileceğine bakalım.

Hipotezler: Evde hırsız olabilir, rüzgâr çarpmış olabilir, çocuk okuldan gelmiş olabilir. Tehlike olarak anlamlandıran bakış açısının yarattığı psikolojik durum hipotezlerin mantıksal test edilmesine olanak tanımadan hemen kaçarsa keyfi bir çıkarsama olabilir. Bu doğruda olabilir. Ama bu hipotezleri test etmeden içsel değerlendirmeyle varılan bir sonuçtur. Buda doğru hipoteze ulaşıp doğrulmayı yada yanlış sonuçları çürütme fırsatlarını kaçırmış olur.15

Düşünceler eğitilebilir ve geliştirilebilir. Duygularımız insan olmamız için gereklidir. Duygusuz ot, saman gibi oluruz. Kaygı keder gibi duygular yaşanılır. Yaşanmalıda, yoksa amigdalası alınan insanların ruhsuzluğu ve hissizliği gibi mekanik oluruz. Kederi, kaygıyı, korkuyu, kızgınlığı, karamsarlığı, kıskançlığı vb duyguları yaşayacağız onlar güzel duyguları anlamamız ve daha anlamlı yaşamak için bazen gerekli bir fondur. Korkunun hayatta kalmayı, kaygının ihtiyatlı olmayı sağladığı gibi duygular yaşam için gereklidir de. onları yok edemeyiz. Ama olumsuzları aşırıya vardığında düşüncelerimizin eğitimiyle denetleyebiliriz.

Alıntı: Mahmut KIZILBOĞA

Psikolojik Danışman-NLP Trainer

Anadolu Psikolojik Danısmanlık

Kaynaklar

1. Blackburn, Depresyonla baş etme yöntemleri -Remzi Kitapevi, Istanbul, 1992

2. Özcan köknel depresyon.altın ktaplar yay. İstanbul, 1999

3. Kadir özer-21/23eylül 2006 Mersin pdr uygulamaları kongresi

4. Kaplan H I, Sadock B J: Synopsis of Psychiatry. Ed 8, p. 919-924. Mass Publishing, Egypt, 1998

5. Yalom İ., Varoluşçu Psikoterapi, Kabalcı Kıtabevi, İstanbul, 2000

6. Goleman Daniel sosyal zeka varlık yay. Istanbul, 2006

7. Batlaş.Acar Zuhal- stres ve başa çıkma yolları -Remzi Kitapevi, İstanbul, 2004

8. Frankl, V. insanın anlam arayışı, Öteki Yay. Ankara 1996

9. Bandler, R. Değişim için Beyninizi kullanın ALFA OLABİLİR CUNKU IKINCI KITABI ALFA

10. R.dilts,j.grender,r.bandler, j.delozier 2006 Neoro lingüstik programlama Cilt-I-Beyaz yayınları

11. Robins A. Sınırsız Güç-İnkılap Yay. İstanbul ,1993

12. Savaşır, Işık. Bilişsel davranışçı Terapiler-Türk Psikologlar Derneği, 2002

13. Robins, A. İçinizdeki Devi Uyandır-İnkılap Yay. İstanbul 1995

14. Beck, T. Aareon Bilişssel Terapi ve Duygusal Bozukluklar-Litera Yay. 2005