[Işıldayan Safir]

EKOLOJİ İŞARET LİSTESİ

1. Acıyı eski alışkanlığa iyice bağladığınızdan emin olun. Eski duygu ya da alışkanlığınızı düşündükçe, zevk yerine acı duygular mı hissediyorsunuz?

2. Yeni pateme zevki iyie bağladığınızdan emin olun. Yeni duygu ya da davranışınızı düşününce, artık acı yerine zevkli duygular mı geliyor?

3. Kendi değer, inanç ve kurallarınızla uyumlandırın. Yeni davranış ya da duygu, hayatınızdaki değer, inanç ve kurallarla tutarlı mı? (Bunları daha sonraki bölümlerde ele alacağız.)

4. Eski paternin yararlarının ortadan kalkmadığından emin olun. Yeni duyguya davranışların, eski paternden aldığınız zevk ya da yararları yine de sağladığından emin olun.

5. Geleceği yaşama - kendinizi gelecekte bu yeni biçimde davranırken canlandırın. Eski davranışınızın tetiğini çeken şeyi hayalinizde canlandırın. Eskisinin yerine yeni paterni kullanabileceğinizden emin olun.

Bütün bu adımların yerli yerinde olduğunu görürseniz Adım 4'e geçin. Çabalarınız yine de değişikliği sağlayamamışsa, demek ki bu adımı atlamışsınız. Sizi acıdan uzaklaştırıp zevke götürecek, eski yaklaşımınız kadar güçlü ve rahat, ama güçlendirici bir alternatif bulun. Bunun anlamı, biraz daha yaratıcı olmanız gerek demektir. Kendinize bir rol modeli bulun. Aynı alışkanlığı yok etmeyi başarmış ya da o olumsuz duyguları yenmiş birini.

Bir değişiklik yapmaya kalkıştınızsa, ama başaramadınızsa, demek ki paterninizi yeterli zevkle takviye etmemişsiniz. Adım 5'i kullanın, kendinizi şartlayın. Hem değişken, hem de sabit takviye programlarını kullanarak yeni ve güçlendirici paterninizin kalıcı olmasını sağlayın.

"Hey ahpap... ben artık dilenmeyi kestim."

NAC'nin bu altı adımı her şey için kullanılabilir. İnsan ilişkileri için de, iş sorunları için de, çocuklarınıza bağırma paterniniz için de. Diyelim ki kendi kontrolünüzde olmayan şeyler için fazla kaygılanıyorsunuz. Bu güçsüzleştirici paterni kırmakta altı adımı nasıl kullanabilirsiniz?

1) Kendinize, kaygılanmanın yerine ne yapmak istiyorum? diye sorun.

2) Kaldıraç bulun ve kaygının hayatınızı nasıl bozduğunu anlayın. Bunu eşik noktasına getirin. Sonunda hayatınızda nelere mal olacağını görün, o bedeli ödemek istemediğinizi anlayın. Bu sorundan kurtulup yeniden özgür olmanın zevkini düşünün!

3) Paterni kırın! Her kaygılanışınızda, paterni zalimlikle kırı. Parmağınızı burnunuza sokun ya da avazınız çıktığı kadar, "Ah, ne güzel bir sabah!" diye haykırın.

4) Güçlendirici bir alternatif yaratın. Kaygılanmak yerine ne yapacaksınız? Günlüğünüzü önünüze çekip bir plan yazın. O anda başka ne yapabileceğinizi yazın oraya. Belki koşu yapar, koşarken yeni çözümler düşünebilirsiniz.

5) Yeni paterninizi şartlandırın. Bu paterni hayalinizde capcanlı görün, bolca duygusal yoğunluk ekleyin, defalarca tekrarlayın, tâ ki yeni düşünce, davranış ya da duygusal patern otomatikleşinceye kadar! İlk adımı atarak kendinizi takviye edin. Kendinizi başarı sağlarken tekrar tekrar görün. Sonucu önceden görmek, size istediğiniz zevki getirebilir. Yeni paterni tekrarlayıp duygusal yoğunluk kullanarak onu kalıcı oluncaya kadar şartlayın.

6) Sınayın, bakalım sonuç veriyor mu! Sizi eskiden kaygılandıran bir durum düşünün, artık ona kaygı duymadığınızı görün.

Aynı altı adımı, bir iş anlaşması için pazarlık yaparken bile kullanabilirsiniz.

1) İlk adım, hazırlık işlerini yapmaktır. Ne istediğinizi, bunu elde etmenize neyin engel olduğunu net biçimde bulgulayın. Öbür kişi ne istiyor? İkinizin de çıkarlarınız nedir? Başarılı bir anlaşma olduğunu nereden anlayacaksınız?

2) Öbür kişinin, acıyı anlaşmayı yapmamaya, zevki de yapmaya bağlamasını sağlayarak kaldıraç oluşturun.

3) Anlaşmanın oluşmasını engelleyen inanç ya da fikirlerin paternini kırın.

4) İkinizin de daha önce düşünmediği, ama ikinizin de ihtiyaçlarına cevap verecek bir alternatif yaratın.

5) Bu alternatifi takviye etmek için sürekli olarak zevkini ve olumlu etkilerini güçlendirin.

6) Herkes için iyi sonuç.verip vermeyeceğine bakın. İki tarafın da kazanacağı bir durum sağlayın. Bu sağlanmışsa, başarılı sonuca bağlayın.

Aynı ilkeler, çocuklara odalarını toplatmak için de kullanılabilir, evliliğinizin kalitesini iyileştirmek için de, şirketinizin kalite düzeyini yükseltmek için de, işinizden daha çok zevk almak için de, ülkenizi yaşanacak daha güzel bir yer haline getirmek için de.

Bu arada söyleyeyim, bazen çocuklarımız da bu altı adımı bize karşı, özet halde kullanmaktadırlar. Söylediğim şeyi unutmayın; eğer yeterince güçlü bir kaldıraç bulur, kişinin paternini yeterince güçlü biçimde kırarsanız, yeni bir patern bulur, ona şartlanırlar. Benim bir dostum, sigarayı bırakmak için hemen hemen her yolu denedi. Sonunda paterni kırıldı. Nasıl mı? Bir gün tam sigarasını yakarken altı yaşındaki kızı odaya girdi. Ne istediğini biliyordu, kaldıracı sağlamdı babasının paternini kırmak için olanca gücüyle, "Baba, kendini öldürmekten vazgeç!" diye bağırdı. "Tatlım" dedi babası. "Sen neden söz ediyorsun? Ne oldu?" Kız yine aynı çığlığı kopardı. Adam bu sefer, "Ben kendimi öldürmüyorum, tatlım" dedi. Kız başını sallarken parmağıyla sigarayı gösterdi, hıçkırarak ağlamaya başladı. "Baba, ne olur, kendini öldürmekten vazgeç! Ben evlenirken de yanımda olmanı istiyorum!" Bu adam sigarayı düzinelerce kere bırakıp yeniden başlamış bir adamdı. Ama o ana kadar. O gün sigaralar fırlatılıp atıldı, bir daha da eline almadı. Küçük kız babasının kalbinin dizginlerini eline geçirmiş, istediğini bir anda sağlamıştı. Adam o günden bu yana, sigaraya alternatif olarak pek çok şey buldu. Hepsi ona zevkli duygular veriyor.

Eğer NAC'nin yalnızca ilk üç adımını uygularsanız, o da çok büyük değişiklikler yaratmaya yeterli olabilir. Ne istediğinize bir kere karar verip, kaldıracı bulup, patemi kırınca, hayat genellikle size yeni bir bakış açısı getirir. Eğer kaldıraç yeterince güçlüyse, yeni bir patern bulup onu şartlamaya kendinizi mecbur hissedersiniz. Sınama işini de dünya size uygulayacaktır, ondan emin olabilirsiniz.

Şimdi değişim NAC'si elinizde! İşin anahtarı, onu kullanmaktır. Ama ne için kullanmakta olduğunuzu bilmedikçe, tabii ki kullanacağınız yoktur. Esas istediğinizin ne olduğunu bilmek için de...