[Işıldayan Safir]

DUYGUSAL KONTROLÜN ALTI ADIMI

Ben ne zaman acılı duygular hissetsem, çabucak atabileceğim altı adımla sınırlayıcı paternimi kırabileceğimi, o duygunun yararını bulup, gelecekte oradan öğreneceğim dersle acıyı çok daha çabuk yok edebileceğimi bulguladım. Şimdi o adımları kısaca inceleyelim.

BİRİNCİ ADIM

Gerçekte Ne Hissettiğinizi Tanımlayın

İnsanlar genellikle kendilerini öyle aşırı yüklü, öyle yoğun ve meşgul durumda bulurlar ki, ne hissetmekte olduklarını bilmezler bile. Tek bildikleri, bütün bu olumsuz duyguların "saldırısı" altında bulunduklarıdır.

Kendinizi baskı altında hissedeceğiniz yerde bir an için geri çekilip şu soruyu sorun: "Ben şu anda aslında ne hissediyorum?" İlk başta, "Kızgınlık hissediyorum," diye bir cevap gelirse, şöyle sormaya başlayın: "Gerçekten kızgınlık mı hissediyorum? Yoksa başka bir şey mi var? Belki de bu hissettiğin, incinmedir. Ya da bir şeyi elden kaçırdığımı hissediyor olabilirim." İncinme duygusuyla kaçırma ve kaybetme duygusunun, öfke ve kızgınlık kadar yoğun bir duygu olmadığını anlayın. Bir saniye ayırıp gerçekte ne hissettiğinizi teşhis ederseniz ve duygularınızla ilgili sorular sormaya başlarsanız, hissetmekte olduğunuz duygu yoğunluğunu azaltabilir, durumla çok daha çabuk ve çok daha kolaylıkla başa çıkabilirsiniz.

Örneğin "Şu anda kendimi reddedilmiş hissediyorum" diyorsanız, o zaman kendinize, "Reddedilmiş mi hissediyorum, yoksa sevdiğim insandan ayrı kaldığımı mı hissediyorum?" diye sorun. "Reddedilmiş mi hissediyorum, yoksa hayal kırıklığına mı uğramışım? Reddedilmiş mi hissediyorum, yoksa birazcık tedirginlik mi hissediyorum?" Unutmayın Değişim Sözlükçesi'nin gücü, yoğunluğu hemen azaltacaktır. Gerçekte ne hissettiğinizi bulguladığınız an, yoğunluğu biraz daha düşürebilirsiniz, o da duygudan ders alabilmenizi daha kolaylaştırır.

İKİNCİ ADIM

Duygularınızı Bilinçlendirip Değerini Bilin, Onların Sizi Desteklemekte Olduğunu Fark Edin

Duygularınızı yanlış saymak istemezsiniz. Hissettiğiniz şeyin "yanlış" olması fikri, kendinizle ve başkalarıyla dürüst iletişiminizi mahvetmenin yoludur. Beyninizin bir bölümünün size destek sinyali, eylem çağrısı yollayıp, ya algılarınızda ya da eylemlerinizin bazı yönlerinde değişiklik yapmanız için işaret vermesine şükredin. Eğer duygularınıza güvenmeyi istiyorsanız, onları her an tümüyla anlayamasanız bile, her hissettiğiniz duygunun sizi desteklemek, size olumlu değişiklikler yaptırmak için olduğuna inanıyorsanız, kendinize karşı açtığınız savaşı hemen durdurursunuz. Onun yerine, basit çözümlere doğru gitmekte olduğunuzu hissedersiniz. Bir duyguyu "yanlış" çıkarmak, o duygunun yoğunluğunu azaltmaya yaramayacaktır. Sizin karşı koyup direndiğiniz şeyler, genellikle daha yoğunlaşır. Tüm duygularınızın makbule geçtiğine dair bir duygu geliştirin, o zaman tıpkı dikkat bekleyen bir çocuk gibi, duygularınızın hemen sakinleşmeye başladığını göreceksiniz.

ÜÇÜNCÜ ADIM

Bu Duygunun Size Sunduğu Mesajı Merak Edin

Değişen duygusal durumların gücünü hatırlıyor musunuz? Eğer kendinizi, bir şeyi öğrenmek için gerçekten merak duyar duruma sokarsanız, bu zaten her duygu için yeterli güçte bir patern kesintisi sayılır ve size kendiniz hakkında bir hayli şey öğrenme olanağı getirir. Merak duymak, duygunuzun kontrolünü ele almanıza yardımcı olur, zorluğu çözümlersiniz ve aynı sorunun gelecekte tekrarlanmasını engellemiş olursunuz.

Duyguyu hissetmeye başlarken, bunun size aslında ne sunmakta olduğunu merak edin. Şu anda durumu daha iyiye götürmek için ne yapmaya ihtiyacınız var? Diyelim ki kendinizi yalnız hissediyorsanız, merak edin ve şöyle sorun: "Acaba durumu yanlış yorumluyor olmam mümkün mü? Pek çok arkadaşım ve dostum varken mi yalnızım diyorum yoksa? Eğer onlarla görüşmek istediğimi kendilerine bildirirsem, ben ziyarete gidersem/onlar da bana gelmezler mi? Yalnızlığım bana, eyleme geçme mesajı mı veriyor? Daha çok uzanmak, insanlarla daha çok bağlar kurmak gerektiğini mi söylüyor?"

Duygularınız hakkında meraklanmak için kendinize sorabileceğiniz dört soru şunlar olabilir:

Ben aslında ne hissetmek istiyorum?
Şu hissettiğimi hissetmek için neye inanmış olmam gerekir?
Bir çözüm bulup şimdi halletmek için ne yapmaya razıyım?
Bundan ne öğrenebilirim?

Duygularınızı merak ettikçe, onlar hakkında çok şey öğreneceksiniz. Hem yalnız bugün değil, gelecekte de.

DÖRDÜNCÜ ADIM

Güven Kazanın

Bu duyguyu hemen halledebileceğiniz konusunda güven edinin. Herhangi bir duyguyla başa çıkabilmek için benim bildiğim en hızlı, en basit, en güçlü yol, buna benzer bir şeyi daha önce de hissettiğiniz bir zamanı hatırlamak, o sefer onu başarıyla çözümlediğinizi bilmektir. Madem ki aynı şeyi geçmişe hallettiniz şimdi de halledersiniz. Aslında eğer bu Eylem Çağrısını geçmişte de alıp üstesinden gelmişseniz, duygu durumunuzu değiştirmenin stratejisine zaten sahipsiniz demektir.

O halde şöyle bir durup düşünün. Aynı duyguyu ne zaman hissetmiştiniz ve onu olumlu biçimde nasıl çözmüştünüz? Bunu bir rol modeli ya da işaretleme listesi gibi kullanıp şimdi duygularınızı değiştirmek için neler yapabileceğinize bakın. Ne yapmışsınız o sefer? Odaklandığınız şeyi mi değiştirmişsiniz? Kendinize sorduğunuz soruları mı? Algılayış biçiminizi mi? Yoksa bir tür yeni eyleme mi geçmişsiniz? Aynısını şimdi de yapmaya karar verin, yine geçen seferki gibi iyi sonuç vereceğine güvenerek yapın. Örneğin sıkkın ve depresyonda hissediyorsanız, daha önceki seferlerde bunu tersine çevirmeyi başarmışsanız, kendinize, "O sefer ne yapmıştım?" diye sorun. Eyleme geçip koşmaya mı çıktınız? Birkaç telefon mu ettiniz? Geçmişte ne yaptığınızı bulguladığınız anda, aynısını yine yapın, yine aynı sonuçları alacağınızı göreceksiniz.

BEŞİNCİ ADIM

Bunu Yalnız Bugün Değil, Gelecekte de Çözebileceğinizden Emin Olun

Bu sorunu gelecekte de her zaman çözebileceğinizden çünkü elinizde bunun için yaman bir plan bulunduğundan emin olun. Bunu sağlamanın bir yolu, geçmişte nasıl çözdüğünüzü hatırlamak ve gelecekte bu Eylem Çağrısı geldiği zamanki çözüm için prova yapmaktır. Kendinizi böyle durumları kolayca çözebilecek durumda hissedin. Bunu bir duygu yoğunluğuyla tekrarlamak, içinizde nöral bir otoyol yaratır, bu tür şeylerle kolayca başa çıkabileceğinizden emin olursunuz.

Ayrıca, bir kâğıt alıp, bu Eylem Çağrısı geldiğinde algılayış biçiminizi değiştirmek için kullanabileceğiniz üç dört yöntemi yazın. Ya da duygu ve ihtiyaçlarınızı başkalarına iletme biçiminizle ilgili değişiklikleri yazın. Ya da bu tür durumda eylemlerinizi nasıl değiştireceğinizi yazın.

ALTINCI ADIM

Heyecanlanın ve Eyleme Geçin

Şimdi ilk beş adımı bitirmiş olduğunuza göre, yani hissettiğiniz şeyin tam ne olduğunu bulup, o duyguyla savaşacak yerde makbule geçtiğini kabul edip, duyguyu merak ederek gerçek anlamını araştırıp, verdiği dersi bulgulayarak ondan bir ders öğrenip, geçmişte bunu tersine çevirmek için hangi başarılı stratejileri uygulamış olduğunuzu hatırlayıp, gelecekte bu durum çıkarsa diye provaları yaparak güven kazandıktan sonra, en son adımın ne olacağı da bellidir zaten: Heyecanlanın ve eyleme geçin! Bu duyguyu kolayca çözümleyebileceğinize heyecanlanın ve bunu kanıtlamak için de hemen eyleme geçin.

Şimdi hissetmekte olduğunuz sınırlayıcı duygulara saplanıp kalmayın. İçin için provasını yaptığınız şeyi ifadeye dökerek algılama biçiminizde ve eylemlerini/de bir değişiklik yaratın. Unutmayın ki bu yeni öğrendiğiniz üstünlükler, duygularınızı yalnız bugün için değil, gelecekte aynı duygularla karşılaştığınız zaman da değiştirebilecektir.

Bu altı basit adımla, hayatınızda belirecek hemen her duygunun üstesinden gelebilirsiniz. Eğer kendinizi tekrar tekrar aynı duyguyla uğraşır bulursanız, bu altı adımlı yöntem paterni bulgulamanıza ve onu kısa bir süre içinde değiştirmenize yardımcı olacaktır.

Bu sistemi kullanma konusunda pratik yapın. Yepyeni olan her şey gibi, bu da başlangıçta biraz karmaşık gelebilir. Ama daha sık uyguladıkça, kullanması daha kolay gelmeye başlayacak, çok geçmeden, eskiden duygusal mayın tarlası saydığınız yerlerden kolayca geçebilmeyi öğreneceksiniz. Mayın tarlası yerine, karşınızda size yol gösterecek bir yığın antrenörler göreceksiniz. Onlar size amaçlarınıza nerelerde ulaşacağınızı söyleyecekler.

Unutmayın ki bir duyguyu çözümlemenin en iyi zamanı onu hissetmeye ilk başladığınız zamandır. Bir duygusal paterni büyüyüp güçlendikten sonra kesmek daha zor olur. Benim felsefeme göre, insan ejderhayı küçükken öldürmelidir. Bu sistemi çabucak kullanın. Eylem Sinyali kendini belli ettiği anda uygulamaya başlayın. O zaman her türlü duyguyu çok daha hızla çözümleyebildiğinizi göreceksiniz.