[Işıldayan Safir]

BÖLÜM DÖRT: BİR KADER DERSİ

EN SON ZORLUK: BİR TEK KİŞİ NE YAPABİLİR Kİ?

"Ufacık bir kıvılcımın peşinden güçlü bir alev gelir."
DANTE

Onları durdurmak zorunda olduğunu biliyordu. Cebinde yalnızca 800 dolar para bulunan Sam LaBudde, arabasını sürüp Meksika sınırını aştı, Ensenada'daki balıkçı rıhtımında durup fırsatı beklemeye başladı. Omzundaki video kamerasıyla anılarını çekmeye çalışan saf Amerikalı turistlere benziyor, teknesini rıhtıma yanaştıran kaptanlara tayfa ya da teknisyen olarak hizmete hazır olduğunu söylüyordu. Sonunda geçici tayfa olarak Maria Luisa'ya alındı. Panama bandıralı ton balığı teknesi Meksika kıyısından uzaklaşırken, LaBudde gizlice gemidekilerin faaliyetlerini videoya çekmeye başlamıştı bile. Yakalanırsa hayatının tehlikeye gireceğinin de farkındaydı.

Sonunda beklenen oldu, çevreleri sarılıverdi. Birçok kimselerin "su insanları" diye adlandırdığı yunuslardan koca bir sürü, Maria Luisa'nm çevresinde sıçrayıp cıvıldaşmaya başladı. Onları bu tekneye doğru çeken şey, kendi dost canlısı yaratılışlarıydı. Ama ölüme koşmakta olduklarının farkında değildiler. Bu balıkçıların yunus peşine düşmeleri, sarıkanat ton balıklarının da genellikle bu oyuncu yaratıkların altında yüzmekten hoşlandıklarını bildikleri içindi. Soğukkanlı bir hesapçılıkla ağlarını yunusların yolu üstüne attılar, onlara ne olacağına hiç aldırış etmediler.

Beş saat boyunca LaBudde'ün videosu bu dehşet olayını baştan sona filme kaydetti. Yunuslar peşpeşe ağlara takıldılar, kendilerini kurtaramayınca, yaşayabilmek için ihtiyaçları olan oksijeni alabilmek için yüze yükseldiler. Bir ara kaptan, "Ağda kaç tane var?" diye kükredi. Le Budde kamerasını çevirip bu katliamı kaydetmeye hazırlanırken, tayfalardan birinin, "Elli kadar!" diye cevap verdiğini duydu. Kaptan ağların toplanması emrini verdi. Sayısız yunus kaygan güvertede cansız yatıyordu. Tayfalar onları ton balıklarından ayırıp denize fırlattılar. Çöp torbaları gibi. LaBudde'ın filmi, nice kişinin yıllardan beri iddia ettiği şeyin sağlam kanıtı niteliğindeydi. Duyarlı kişiler, yüzlerce yunusun bir tek gün içinde katledildiğini söyleyip durmaktaydı. Tahminlere göre son on yıl içinde öldürülen yunus sayısı altı milyonu aşıyordu. LaBudde'ın filmi montajdan geçip on bir dakikalık formata sokulduğunda, gezegenimizi bizimle paylaşan bu zeki ve sevgi dolu yaratıklara neler yaptığımızı görmek seyircilerin yüreğini burktu. Yavaş yavaş ton balığı tutkunları bu ürünü satın almayı kestiler, boykot ilan ettiler, zaman içinde medyanın dikkati bu konuya odaklanırken, boykota katılanların sayısı da arttı.

LaBudde bu trajediyi filme aldıktan dört yıl sonra, 1991 yılında, dünyanın en büyük ton balığı konservecisi olarak bilinen Starkist firması, artık ağla yakalanmış ton balıklarını konservelemeyeceğini açıkladı. Ardından Chickens of the Sea firmasıyla Bumblebee Seafoods da onu izlediler, Starkist'ten birkaç saat sonra onlar da benzer açıklamalar yaptılar. Gerçi henüz bu savaş kazanılmış sayılamaz, çünkü yabancı kaçak ton balığı tekneleri hâlâ Amerikalıların eskiden öldürdüğü kadar yunus öldürmeyi sürdürmektedirler ama LaBudde'ın Maria Luisa'da geçirdiği gün, ABD ton balığı sanayiinde büyük bir devrimin katalizörü oldu, bir yandan binlerce yunusun hayatını kurtarırken, bir yandan da deniz ekosisteminin bir dereceye kadar dengesini korumasına kesinlikle katkıda bulundu.