[TR-ance]

Zihin Sattva-guna’nın etkisi altında olduğu zaman insan korkusuz ve temiz olur. Böyle bir insan cömert ve kontrollüdür. O kendini eğitmek ve gerçekleri anlamak için çabalamaktadır. Dürüst, şiddet kullanmayan ve öfkeden özgür biridir. İşin getirdiği neticeye değil daha çok işin kendisine önem vermektedir. O şehvet ve ihtirastan özgür olduğu için dengeli zihne sahiptir ve hiç kimseye kin beslemeden herkese iyilik yapmaktadır. O hayırsever, kibar, mütevazi ve muntazamdır. O aydın, şefkatli ve azimlidir; gurur ve vefasızlıktan özgürdür.

Zihin Raco-guna'nın etkisi altında olduğunda insan doyumsuz, tutkulu ve ihtiraslı olur. Hırslı ve açgözlü olduğu için insanlara acı verir. Şehvet, nefret, kıskançlık ve yalan ile dolu olduğu için tatminsizdir. Kararsız ve dönek olduğundan zihni dağınık ve telaşlıdır. Çok istekli ve mal düşkünüdür. Dost ve arkadaş himayesi peşindedir ve ailesiyle gururlanmaktadır. O nahoş şeylerden kaçınmakta ve hoş şeylere yapışmaktadır. Konuşma tarzı hırçın, midesi ise doymak bilmezdir. Böyle bir insan eğer iyilik yapması durumunda her zaman iyiliğinin karşılığını bekler.

Tamo-guna hali aldanma, yanlış inanç, anlaşılmazlık, tembellik, uyuşukluk ve cahillik getirmektedir. Zihin Tamo-guna'nın etkisi altında olduğu takdirde insan yavaş, tembel, uyuşuk ve kararsız olur. O yalancı, saygısız, kaba ve kibirlidir. Gazap, öfke, gaddarlık ve cehaletle doludur. Böyle insanlarda ne temizlik, ne düzgün davranış ne de dürüstlük bulunmaktadır. Onlar her şeyi göze alarak ihtiraslı isteklerini doyurmaktadırlar. Sayısız isteklerden sersemleşerek, aldanma ağına saplanarak ve şehvetli hazlara bağımlı olarak onlar çökmeye mahkumdurlar.

Maddi dünyada herkes bu üç Guna'nın etkisi altındadır. Yogi kendini, hisleri ve nesneleri devamlı ve düzenli inceleyerek hangi düşünce, söz ve eylemler Tamo-guna, hangileri Raco-guna ve hangilerinin Sattva-guna tarafından teşvik edildiğini öğrenmektedir. Guna’lara odaklanarak ve onların etkisini inceleyerek birey Tamo-guna ve Raco-guna tarafından teşvik edilen düşüncelerin kökünü kurutmakta ve yok etmektedir. Yogi zihnini Sattva-guna’nın etkisi altında tutmaya çabalamaktadır. Yalnız Sattva-guna’nın etkisi kaldığında birey son gayeye hızla ilerlemektedir.

Üç Guna karışımı insanı her zaman etkilemektedir. Bu yüzden herkeste bu üç Guna’nın verdiği nitelikleri görebiliriz. Belli bir Guna’nın etkisi arttıkça insanın hali ona göre değişmektedir. Tamo-guna'nın etkisi arttıkça birey tembelleşir, Raco-guna'nın etkisi arttıkça birey hareketlenir ve Sattva-guna'nın etkisi arttıkça birey aydınlanır. Günün farklı zaman dilimleri de bu üç Guna’nın etkisi altındadır. Sabah saatleri Sattva-guna'nın, öğlen saatleri Raco-guna’nın ve akşam saatleri Tamo-guna’nın etkisi altındadır. Böylelikle, Kalaçakra, yani “zaman çarkı” dahi Guna’lardan etkilenmektedir. Sanskritçe Kala “zaman”, Çakra ise “çark” demektir. Çömleğin çömlekçi tekerleğinin üstünde şeklini değiştirişi gibi insan da Kalaçakra adı verilen “zaman çarkı”nın üstünde yerleşerek üç temel Guna karışımının düzenine göre şekillenmektedir.

İnsanoğlunun, zihinsel gelişmi ve zeka seviyesine göre Puruşartha adlı dört “hayat gayesi” vardır. Bu dört hayat gayesi şunlardır:

1. Dharma, yani “görev”
2. Artha, yani “servet”
3. Kama, yani “haz”
4. Mokşa, yani “özgürlük”

Dharma: Görevi, işi, vazife ve sorumluluklarına sadık olmadan ahlaki ve spiritüel gelişme imkansızdır. Erdemlilik halinde olan insan görevini insanlık ve ruhi özgürlük için yapmaktadır. İhtiras halinde olan insan görevini servet ve haz için icra etmektedir. Cehalet halinde olan insan görevini suiistimal ve ihmal etmektedir.

Artha: Ekonomik gelişme ve servet kazanma bağımsızlık, sağlık ve yüksek amaçlar için kullanılmalıdır. Servet kendi kendine mutluluk veremez. İnsan bu dünyaya çıplak geldi ve dünyadan ayrılırken gene çıplak olacaktır. Bununla birlikte, yeterince beslenmeyen beden endişe ve hastalıklar için verimli bir zemindir. Erdemlilik halinde olan insan serveti toplumun yararı ve spiritüel gelişme için kullanmaktadır. İhtiras halinde olan insan serveti haz için, cehalet halinde olan insan servetini başkalarına zarar vermek için kullanmaktadır.

Kama: Haz almak için beden sağlıklı olmalıdır. Güçsüz ve hasta biri neşeli olamaz. Erdemlilik halinde olan insan ruhi haz için uğraşmaktadır. İhtiras halinde olan insan cinsel ilişkilerden, cehalet halinde olan insan başkalarına acı vermekten haz almaktadır.

Mokşa: Aydınlanmış insan gücün, servetin ve hazzın geçici olduğunu ve özgürlük vermediğini anlamaktadır. O, maddi doğanın erdemlilik, ihtiras ve cehalet hallerinden kurtulup ruhi özgürlüğe ulaşmaktadır. Erdemlilik halinde olan insan toplumun sosyal özgürlüğü için savaşmaktadır. İhtiras halindeki insan cinsel özgürlük için uğraşırken, cehalet halinde olan insan anarşizmi özgürlük sanmaktadır.
Beden ruhun ikametgahıdır. Dört hayat gayesine ulaşmak için beden çok önemli rol oynamaktadır. Beden zaman içinde yıpranarak ölüme mahkum olsa da ruhi özgürlük kazanmak için yararlı bir alettir. Bu yüzden, beden hep sağlıklı tutulmalıdır. Bedeni hayat boyu sağlıklı tutmak için Yoga uygulanmalıdır.

Yoga felsefesine göre, insanoğlu beden, zihin ve ruh üçlüsüdür. Bu kavramı birçok çağdaş bilim adamı kabul etmektedir. Yoga Sistemi’nin Asana basamağında bulunan teknikler bedeni sağlıklı kılmakta, bu aşamada kemik, kas, eklem, doku, hücre ve organlar geliştirilmektedir. Yoga Sistemi’nde bu çalışmalar “maddenin fethedilmesi” olarak nitelendirilmektedir. Bu teknikler Yoga, Asanalar: Duruşlar başlıklı kitabımda tüm detaylarıyla açıklanmıştır.

Yalnız son zamanlarda çağdaş bilim adamları Yoga Sistemi’ndeki nefes ve enerji kontrolü tekniklerinden haberdar olmuşlardır. Bu çalışmalar “yaşam enerjisinin fethedilmesi” şeklinde tanımlanmaktadır. Nefes ve enerji kontrolü teknikleri solunum, dolaşım, sindirim, boşaltım, bez ve sinir sistemlerini olumlu bir şekilde etkilemekte, düzene sokmakta ve sağlıklı kılmaktadır. Bu teknikleri Yoga, Pranayama: Nefes ve Enerji Kontrolü isimli kitabımızda açıklıyoruz. Yoga Sistemi’nde “hislerin fethedilmesi” olarak tanımlanan çalışmaları Yoga, Pratyahara: Astral Teknikler kitabında, “zihnin fethedilmesi” diye anılan teknikleri Yoga, Dharana: Konsantrasyon kitabımda ve “ruhun fethedilmesi” şeklinde ifadelendirilen çalışmaları Yoga, Dhyana: Meditasyon ve Yoga, Samadhi: Bütünleşme Teknikleri kitaplarımızda anlatmakta olacağız.



Paramahamsa Yogaçarya Akif Manaf