Otizm ve Hafıza

[cent]

İnsanoğlu ve hafıza ilişkisi her zaman çok dikkatimi çekmiştir.

Hafıza genelde öğrenilme ve kontrol edilebilme yöntemine göre ikiye ayrılır.

1. Bilince bağlı hafıza

2. Bilinç altına bağlı hafıza

İkisininde farklı veri kaydetme metodları ve bunları geri çağırma yolları vardır. Bilince bağlı hafıza, bizim kendi isteğimizle dışarıdan bir takım verileri (ders, adres, telefon ya da görsel, işitsel,kokusal) bilgileri gerektiğinde kullanılmak üzere kaydedebilmemize olanak sağlar. Fakat bu hafıza türü tamamen bilinç kontrolüne bağlı olduğunda travmaya bağlı hafıza kayıplarında genelde bir süreliğine ya da temelli kaybolurlar. Bilinç altına bağlı hafıza, ise daha kaotiktir.


Emosyonel hafıza olarak ta adlandırabileceğimiz bu hafıza türü, tahmin ettiğiniz gibi duyularımızdan gelen bir takım aşırı ya da ilginç uyaranlardan dolayı Amygdala ve Hipocampus vasıtasıyla beyne iletilen verilerle oluşan bir çeşit gizli kaotik bilgi yığınıdır. (Bu bilgi yığınını Orhan Pamuk’un Kara Kitap adlı romanındaki apartman boşluğu benzetmesinden de somut olarak görebilirsiniz.) Bu nokta da öğrenme güçlüğü ya da otizm (ve ASD)içinde yer alan hastalar için alternatif bir eğitim/öğretim metodu geliştirilebilir mi sorusuna değinmek gerekir. Otizm spektrumunun bir ucundaki bir grup hasta yani limbik sistem aktivitesinin yüksek olduğu klinik olarak da tesbit edilebilen uç, (Cortex Seviyesi) bilince ya da nörolojik defektlere bağlı olarak bastırılmış durumdadır ve bireyler genelde iç güdü ve kendini koruma mekanizmalarıyla hayatına devam etmeye çalışır. Bu noktada bireyin direkt bilinci odaklı bütün eğitim/öğretim metodları bir duvara çarpar gibi etkisiz olurlar. Bilinç altı ne kadar bir karmaşa yığını olsa da , doğa da ve dolayısıyla bizim sistemimiz de hiç bir şey tamamen düzensiz değildir. Fizikte de benzeri şekilde karmaşık cisimlerin hacimlerini/alanlarını/çevrelerini hesaplama yöntemiyle bu karmaşık alana yaklaşabilir ve sınırları bulanabilir. Dolayısıyla bilinçle % 100 bağlantılı olmasa da bilincin yönlendirilmesiyle hafızayı daha aktif kullanılır hale getirebilme ihtimalimizi sorgulamak gerekir. Öncelikle şunu belirtmekte fayda var ki, bilinç altında ki bilgiler ne kadar billinç tarafından kullanılırsa onlar da artık bir çeşit bilince bağlı bilgi durumuna geçerler. Burada amaçlanan durum ise sadece diğer bireylerin bilinçaltı hafızasına, sizin bilincinizi kullanarak anlamlı ve gerektiğinde kolay çağrılabilecek şekilde bilgiler depolamanızdır. Bu nokta da en ilkel ve en basit duyumuz koku almadan yola çıkılabilir ve primer refleks mekanizmalarına bağlı öğrenme formları uygulanabilir. Çalışmada tiksindirici, güzel ve gündelik kokular eşliğinde ödüllendirme mekanızması kullanılarak etkili bir eğitim metodu ve bireyin kendi kişisel ilerlemesi sağlanabilir.