Turan Dili

[ilker5792]

İlk olarak herkese selamlarımı sunuyorum.Uzun zamandır aklımda Türklerin birbirlerini rahatça anlaması için bir Yapay Türk Dili yapma fikri vardı.Dilin adını Turan dili koymak istiyorum.Turan bir anlamda Orta Asya'dan Anadolu'ya uzanan bütün Türk boyları demektir. Tamamen Öztürkçe olmasından yanayım Rusça,Çince,Arapça,Farsça olmasını istemiyorum.
Esinlenme Dilleri:Türkçe,Kazakça,Azerice,Türkmence,Özbekçe,K ırgızca,Uygurca,Yakutça ve Tatarca..




ABECE
A, B, C, Ç, D, E, F, Q, Ğ, , X, I, İ ,J, K, L, M,N , Ñ, O, Ö, P, R, , S, Ş, T, U, Ü, W, Y, Z


ATALMAŞI

Kelimenin kökündeki At sözcüğü Türkçedeki ''Ad,isim'' sözcüğüdür.
Almaş ise Başkurt,uygur,Kazak dilinde ''zamir'' demektir.
Her iki sözcüğü birleştirdiğimizde ''At Zamirleri'' olmaktadır.

1.Tekil Kişi ''Ben'' Türk Halklarının çoğunda Kullanılan ''Men'' şekline dönüşür.
2.Tekil Kişi ''Sen'' Türkiye Türkçesindeki gibi ''Sen'' şeklindedir.
3.Tekil Kişi ''O'' Kırgız ve Kazak Türkçelerindeki gibi ''Ol'' şeklindedir.
1.Çoğul Kişi ''Biz'' Türkiye Türkçesindeki gibi ''Biz'' şeklindedir.
2.Çoğul Kişi ''Siz'' Türkiye,Özbekistan,Uyguristan,Türkmenistan ve Azerbeycan şivelerindeki gibi ''Siz''şeklindedir.
3.Çoğul Kişi ''Onlar'' Turan Türkçesinde ''Onnar'' şeklindedir.

Not:Turan Türkçesinde Çoğul Eki,Türkiye Türkçesindeki gibi ''-lar,-ler''dir.
3. çoğul kişide ''onlar'',Kazak Türkçesindeki gibi ''ll ve nl'' harfleri yanyana gelicen ''nn'' olmuştur.


KÖJÖYÜNLÜGALMAŞI

Kelimenin kökündeki Köjöyün sözcüğü Türkçedeki ''sahip'' sözcüğüdür.
Almaş sözcüğünü belirtmiştik.
Her iki sözcüğü birleştirdiğimizde ''Sahiplik Zamirleri'' olmaktadır.

Benim sözcüğü Kırım Tatarcası ve Azerice'de olduğu gibi ''Menim'' şeklindedir.
Senin sözcüğü Özbek ve Uygurca'da olduğu gibi ''Sening'' şeklindedir.
Onun sözcüğü Kazakça'da olduğu gibi ''Olung'' şeklinde olacaktır.
Bizim sözcüğü Türkiye ve Azerbaycan Türkçesinde olduğu gibi ''Bizim'' şeklindedir.
Sizin sözcüğü Türkmence'de olduğu gibi ''Sizing'' şeklindedir.
Onların sözcüğü Kazakçada olduğu gibi ''Onnarıng'' şeklindedir.

ATINGYAGDAYLARI

Kelimenin kökündeki At sözcüğü Türkçedeki ''Ad,isim'' sözcüğüdür.
At'dan sonraki ''-ıng'' eki aitlik bildirir.
Yagday sözüğü Türkçe'de ''durum'' demektir.
''-Lar'' eki ise çoğul ekidir.

TAZAYAGDAY
Türkçedeki Yalın Halidir.Ek almaz.

KÖRİNİRYAGDAY
İsmin belirtme halidir.Türkiye ve Azerbaycan Türkçesindeki gibi eki ''-i '' dir.

JÖNÖLMEYAGDAY
İsmin Yönelme halidir.Uygur,Kazak,Kırgız,Başkurt Türkçelerindeki gibi eki ''-ge,-ga'' dır.

TAPILMAYAGDAY
İsmin bulunma halidir.Bütün Türk Şivelerinde olduğu gibi eki ''-de,-da,-te ve -ta'' dır.

AYIRILMAYAGDAY
İsmin ayrılma halidir.Bütün Türk Şivelerinde olduğu gibi eki ''-den,-dan,-ten ve -tan'' dır.

Önemli Notlar
1)Türkiye Türkçesinde ki ''-mı '' soru eki , Kırgız Türkçesinde olduğu gibi ''-bı '' şeklindedir.
Çekime girmez yani ''-mi,-mü'' olmaz.Sadece ''-bı '' dır.

2)Türkiye Türkçesindeki ''-mak,-mek'' mastar eki aynı şekildedir.
Çekime girer.

3)Türkiye Türkçesindeki ''-ma,-me'' olumsuzluk eki diğer lehçelerde olduğu gibi aynıdır.Ünlü uyumu aranmaz ve sadece ''-ma'' şeklinde kullanılır.


ÖDLER

Öd Göktürkçe'de zaman demektir.''-ler '' eki ile çoğul yapılarak ZAMANLAR anlamını vermiştir.
Zamanlar Orta Asya Türk Şivelerinde olduğu gibi Geniş , Şimdiki ve Gelecek zaman bir değildir.Türkçedeki gibi ayrı ayrıdır.

KÖRÜLGEN ÖDGAN ÖD

''Körül'' Türkiye Türkçesinde ''Görül'' demektir.
''Gen'' ise sıfat-fiil eklerinden ''-an, ve -en'' dir.
''Ödgan'' geçmiş anlamını vermektedir.

Türkiye Türkçesinde Görülen Geçmiş Zaman Eki ''-di '' dir.Görülen geçmiş zaman demek, meydana gelen olaya konuşanın bizzat şâhit olması, tanık olması durumunu ifade eder. Kısacası görülen geçmiş zaman, şâhit olunan geçmiş zamanı ifade eder.
Dı,di şeklindedir.

Türkçe|Azerice|Kırgızca|Turanca
Ben gelmedim|Men gelmedim|Men kelmedim|Men kelmadim
Sen iyi okudun|Sen yaxşı oxudun|Sen jakşı okdung|Sen yakşı okıdıng
O bisikleti yaptı|O velosipedi etti|Men velosipedni japtım|Men welosipedi japtım
Bize yeniden sev dedi|Bize yeniden sev dedi|Bizge cangıtan suy tedi|Bizge sangattan süy didi.
Siz bağırdınız|Siz qışqırdım|Siz kökurökdingsiz|Siz böürdingsiz
Onlar götürdüler mi?|Onlar apardılar bilermi?|Annar jetkirdi bi?|Onnar apardılar bı?

EŞİDİLGEN ÖDGAN ÖD

''Eşid'' Türkiye Türkçesinde ''işit'' demektir.

Türkçede ''-mış,-muş'' ekleriyle kurulur.Fiilin karşıladığı oluş ve kılışı, kişinin başkasından duyduğunu, sonradan gördüğünü veya farkında olmadan işlediğini anlatan, içinde şekil ve zaman kavramı taşıyan kip.
Ünlü uyumu aranır ''gan,gen'' şeklinde kulanılır.

Ben ölmüşüm | Men ölgenem
Sen oturmuş musun?- Sen otırgan bısan?
O, babasının yıl dönümünde mevlüt okutmuş | Al, atasınıng başogında sagut okıtgan
Biz Tatar değilmişiz. | Biz Tatar amasganbız.
Siz günah işlememişsiniz | Siz yazuk kılmagansız
Onlar hep seni düşünmüşler | Onnar ep sengi sakınganlar

İMMİ BOLGAN ÖD

''İmmi'' Türkçe'de ''Şimdi'' demektir.
''Bol-'' Türkçe'de ''Ol-'' anlamına gelir.

Türkçe'deki eki -yor'dur.Eylemin sürekli olduğunu ve o an içinde yapıldığını belirtir.
Ünlü uyumu aranır ve ''-e,-a '' şeklindedir.

Ben mi taşıyorum? | Men bı köşeremen?
Sen yok oluyorsun | Sen çertilesen
O öğrenci okula gidiyor | Ol, öörenikçi surguulga barat
Biz zayıflamıyoruz | Biz kevirmeyebiz
Siz kaçıyorsunuz | Siz barayasız
Çocuklar okulda dilimizi Latin alfabesi ile yazıyor | Balalar surguulda tilibizi Latin Abecesinen jazat.

NOT:Şimdiki Zamanda 3. tekil şahısta -yor eki ile bitiyor.Turan Türkçesinde ise -a şeklindedir.Eğer ek -a ile biterse sonuna -t konur.

KENG ÖD

''Keng'' Türkçede ''Geniş'' demektir.

Türkçeki eki -ar,er'dir.Turan Türkçesinde ar,er'dir.

Ben rica ederim | Men ötünermen
Sen kötüleşirsin | Sen yunçarsan
O çocuk geceleri ağlar | Ol oğo tünneri ıtar
Biz kuvvetlenmeyiz | Biz tovramarbız
Siz parlamazsınız | Siz bodamasız
Onlar vurulurlar | Onnar urularlar

KELADİ ÖD

''Kel'' Türkçede '' Gel'' demektir.
Türkçe'de -acak-ecektir.Turan Türkçesinde adi'dir.

Ben aramayacağım | Men irtmeyedim
Sen aldatacak mısın? | Sen aruyadi bısan?
O kitap masanın üzerinde duracak | Al betleg örötüng üzre turadi
Biz izah etmeyeceğiz | Biz aymayadik
Siz doğurmayacaksınız | Siz togırmayadisiz
Onlar gidecekler | Onnar baradilar

OGUŞ ATLARI
Oğuş aile demektir.Yani aile adları ifadesindedir.Daha çok Türk ve Kırgız Halk Ağızlarından alınmıştır.

Dede:Ava
Nine:Avay
Baba:Ata
Anne:Ana
Kardeş:Gardaş
Kız Kardeş:Abay
Erkek Kardeş:Ağay
Hala:Apay
Amca:Agay,Eçi
Dayı:Tayka
Yenge:Yinge
Damat:Küyey
Gelin:Kelin
Enişte:Ciznay
Teyze:Apay
Dünür:Kuda

SANLAR
San Kazakça'da sayı demektir.

0-Birön
1-Bir
2-Eki
3-Üş
4-Tört
5-Beş
6-Oltı
7-Jedi
8-Sekkiz
9-Togguz
10-on

TÖSLAR
Tös Kırgızca'da Renk demektir.Renklerin çoğu Göktürkçedir.Bazıları ise iki rengin birleşimi ile oluşur.

Kırmızı:Al
Beyaz:Ag
Yeşil:Jaşıl
Mavi:Kök
Sarı:Sarı
Siyah:Gara
Mor:Yipgin
Turuncu:Köksarı
Kahverengi:Küren
Ela:Ala
Lacivert:Garakök
Bordo:Kupual
Pembe:Gızgılt

TAANIŞMA BÖTKÖNNERİ
Taanışma anlaşıldığı gibi tanışma demektir.Bötkön ise cümle demektedir.Yani Tanışama Cümleleri.

Selam:Ekii
Evet:Ooba
Hayır:Jok
Lütfen:Ötüniç
Nasılsınız?:Kaydasız?
Teşekkür ediyorum:Irakmat
İyiyim,kötüyüm..:Yakşıyam,yamanam..
Nereden geliyorsunuz?:Nirden kelesiz? ya da Kaydan kelesiz?
Kırgızistan'dan:Gırğızistandan
Türkçe konuşuyor musunuz?:Türkşe danışat bısız?
Tamam:Tüket
Telefon numaranız nedir?:Danışlıg süyütüngüz ne?
İsminiz Nedir?:Atıngız ne?
Tanıştığıma memnun oldum:Taanışganbızga kurast boldim.
Tuvalet Nerede?:Ötiş kayda?
Görüşürüz:Körişerbiz

AYLAR
Aylar sayılarla ifade edilir sonuna ay eki konularak belirtilir.

Ocak:Birenşiay
Şubat:Ekenşiay
Mart:Üşenşiay
Nisan:Törtenşiay
Mayıs:Beşenşiay
Haziran:Oltenşiay
Temmuz:Jeddenşiay
Ağustos:Sekkizenşiay
Eylül:Togguzenşiay
Ekim:Onenşiay
Kasım:Onbirenşiay
Aralık:Onekenşi

KÜNNER
Kün Göktürkçe'de gün demektir.Günler sayılarla ifade edilir sonuna kün konularak belirtilir.

Pazartesi:Birkün
Salı:Ekikün
Çarşamba:Üşkün
Perşembe:Törtkün
Cuma:Kutkün
Cumartesi:Oltıkün
Pazar:Jeddikün

Not:KUTKUN yani Cuma günü kutsal gün demektir.Kut kutsal demek.

MÖVSÜMLER
Mövsüm Mevsim demektir.

İlkbahar:Köktem
Yaz:Jay
Sonbahar:Küz
Kış:Gış

TURANŞA BELİK BÖTKÖNNER (TURANCA ÖRNEK CÜMLELER)

Adıgool işun akça töölme,akçanga jazık bolar.(Adıgool için para ödeme,parana yazık olur.)
Salbakay anasıngı çong süyet.(Salbakay anasını çok seviyor.)
Kene künnerden bir kün Çüsükeyge aytam.(Yine günlerden bir gün Çüsükeye söylüyorum.)
Ava em avay ölende barça oguşum tagıldı.(Dedem ve ninem ölünce bütün ailem dağıldı.)
Altunay Ekenşiayıng Onungta tugan.(Altunay ikinci ayın onunda doğmuş)
Sen Dozuraşga uyung otagıng yansın diding.(Sen Dozuraşa evin ocağın yansın dedin)
Yingemi köredi biyem?(Yengemi görecek miyim?)
Töögüde Türk atınan gurulgan birenşi Türk atayırt Köktürk Atayırtı.(Tarihte Türk adıyla kurulan ilk Türk devleti Göktürk Devleti.)
Kökey Türkmenistanga bargan birok(amma) Bişkeği körmegen.(Kökey Türkmenistan'a varmış ama Bişkek'i körmemiş.)
Türk Ajunungung ganı deli akat.(Türk Dünyasının kanı deli akıyor.)
Atamga bukün aytadim men ol gızı süyem.(Babama bugün söyleyeceğim ben o kızı seviyorum)
Tag tagka kavuşmas gişi gişige kavuşar.(Dağ dağa kavuşmaz,insan insana kavuşur.)
Atayırttarıng başşaarnarıngı sat kılgan.(Ülkelerin başkentlerini ezberlemiş.)
Belleki tavarı tülek bir yerge göürsen alar.(Örneğin koyun sürüsünü(davarı)düzgün bir yere sebest bırakabilrsin.)
Bıltırda çöntü bek ahtı.(Geçen senede tavan çok aktı.)
Tabgaç Bodunu Uyğur Türkteringe urugsındırım japat.(Çin Milleti Uygur Türklerine soykırım yapıyor.)
Çingiz senge körtmektenser bu söngüşte çıgan bolmagı yegler.(Cengiz sana bağımlı olmaktansa bu savaşta fakir olmayı yeğler.)
Alp Tigin inigi ölende sakındı em kurgan kıldı. (Alp Prens küçük kardeşi ölünce yas tuttu ve mezar yaptırdı.)
Bu tün tüslügkutıda Atatürkü törgöradilar.(Bu gün televizyonda Atatürk'ü canlandıracaklar.)
Böz gişi ança bediz japtı,kü ketirip birçong töp aldı.(Yabancı insan öyle resim yaptı,ses getirip bir çok istek aldı.)
Ögüm ölögümge tösköl boldı.(Üvey annem kısmetime engel oldu.)