Avrupa Birliği Tıpta Uzmanlık Eğitimi Yapısı

[Bluesky24]

Avrupa Birliği Tıpta Uzmanlık Eğitimi Yapısı



1.GİRİŞ:



Sağlık hizmetlerinde genel anlamıyla niteliğin en üst düzeyde sunulması ve bu düzeyin korunabilmesi, amaçlanan bir idealdir. Bu ideali ulaşılmaz olmaktan çıkaran birçok çalışma her ülkenin temel politikaları içindedir. Politik, ekonomik ve sosyal iyileştirmeler ve genel bir Avrupa kültür birikimini ortak paydada birleştirebilmek amacıyla kurulan Avrupa Birliğinin (AB sağlık alanında da kimi projeleri bulunmaktadır. Bu projelerin yürütülebilmesi için kuruluşu ABden de önceye giden Avrupa Tıp Uzmanları Birliği (ATUB (European Union of Medical Specialists- U.E.M.S.) Avrupa Konseyi altında çalışan bir yapı halinde sisteme entegre edilmiştir.



Ülkemizde sağlık alanındaki beklenti ve sorunların çokluğu kimi yeniden yapılanmaları gerekli kılmıştır. Gerek bu zorunluluk, gerekse ülkemizin GATT anlaşmasına imza koyup, ABne üyelik yönünde yaptığı çalışmalar önümüzde yeni ve çok tartışılması gereken bir platform oluşturmuştur. ABnin sağlık alanında yaptığı çalışmalar, AB ülkelerinde malın, hizmetlerin, paranın ve insanın serbest dolaşımını da getirmekte ve bunun için bu ülkelerin sağlık alanını mümkün olduğu kadar özerkleştirip benzeştirmeye yönelik çabalar göstermesini gerektirmektedir.



Tıp eğitiminin oldukça önemli bir parçasını oluşturan tıpta uzmanlık eğitimi alanının bu çerçevede yeniden yapılanması ve AB ile koordinasyon kurulması için TTB şemsiyesinde çalışmalar başlatılmış ve sürdürülmektedir. Elinizdeki bu kitapçıkta öncelikle Avrupa Konseyi altında çalışan UEMS yapısı hakkında bilgiler verilecek ve TTBnin bu alanda yaptığı çalışmalar özetlenecektir.

II-AVRUPA BİRLİĞİNDE UZMAN HEKİMLERİN EĞİTİMİNDE ESASLAR:



A) ÖNSÖZ:



Roma sözleşmesi AB içinde kişilerin, hizmetlerin, malların ve paranın serbest dolaşımını sağlamaktadır. Tıp sektörü içinde kişilerin ve hizmetlerin serbest değişimi 1975te AB komisyonunun yürürlüğe koyduğu ve 5 Nisan 1993te pekiştirdiği direktiflerle yönetilmektedir. Tıpta uzmanlık eğitimi için;



a) 6 yıllık temel tıp eğitimi



b) Bir eğitim kurumunda (üniversite ya da eğitim hastanesi) tam gün (ya da süre olarak muadili yarım gün) uzmanlık eğitimi,



c) Eğitim alan kişinin bu sürece kişisel olarak katılımı,



d) Her alanda 26.ve 27.maddelerle belirlenen eğitim sürelerine uyulması gerekmektedir.

TANIMLAR:



1-Avrupa Tıp Uzmanları Birliği (ATUB-UEMS): ABndeki tüm tıp uzmanlarının temsilci kuruluşudur. UEMSyi ABne ve EFTAya üye ülkelerin tıp uzmanlarının temsilci kuruluşları ve diğer Avrupa ülkelerinden gözlemciler ve yardımcı üyeler oluşturur. Türkiye de TTB aracılığı ile 1993ten bu yana, aidatını yatırarak UEMSde yardımcı üye olarak (associated member) -Macaristan, Slovenya ve Malta gibi- temsil edilmektedir.



2-Uzmanlık Alanı: Mezuniyet sonrası bir eğitim programı bulunan ulusal ya da uluslararası olarak tanınan bir tıbbi uzmanlıktır.



3-ATUB-Uzmanlık Bölümü (UEMS Specialist Section): ABnde herhangi bir uzmanlık alanındaki doktorları temsil eden bir kuruldur. Bu kurul her ülkeden o alanda saptanan 2 üyeden oluşur ve uzmanlık bölümleri kendi uzmanlık dallarının ilgilendiren konularda düşünce, öneri ve bulgularını diğer uzmanlık dallarıyla birlikte UEMSye sunarlar.



4-Ulusal Üst Kurul (National Board): ABnde geçerli olan kurullara göre tıp uzmanlarının eğitimini denetleyen ulusal mesleki bir kuruluştur. Görevi ulusal standartları oluşturmak ve şu konularda denetlemeler yapmaktır:



a-Eğitimin süresi ve içeriği



b-Niteliğin denetimi



c-Talebe uygun eğitimin denetimi



d-Eğitime girme ile ilgili uygulamalar



e-Değerlendirme ya da niteliği belirleyen diğer yöntemler



5-Avrupa Üst Kurulu (European Board): AB üyesi bir ülkede, bir uzmanlık dalında en yüksek bakım standardını garanti etmek amacı ile uzmanlık eğitiminin yeterli düzeye çıkarılmasını sağlayan, UEMSnin ilgili uzmanlık bölümünce oluşturulan bir kuruldur. Bu amaca şu yollarla ulaşır:



a-Eğitim standartlarının oluşturulması ve idamesi için önerilerde bulunmak,



b-Eğitimin niteliği için önerilerde bulunmak,



c-AB üyesi ülkelerde eğitim kurumlarında standartların oluşturulması ve tanınması, eğitimin içeriği ve niteliğinin kontrol edilmesi, eğitimin değerlendirilmesi için önerilerde bulunmak,



d-AB üyesi ülkeler arasında eğitim görenlerin değişimine olanak sağlamak,



e-ABne uzmanların serbest dolaşımına olanak sağlamak.



6-Ulusal Sağlık Üst Kurulu (National Authority): Her AB üyesi ülkede tıp uzmanlarını nitelendirilmesinden (qualification) sorumlu kurumdur. UEMS önerilerini de dikkate alarak ulusal kurallar ve AB mevzuatı arasında uyum sağlar. Mesleki yapılanma temsilcileri yanında ülkemiz örneğinde YÖK, DPT, Sağlık Bakanlığı ve Dışişleri Bakanlığı temsilcilerini de içerir. Ülkemizdeki Tababet Uzmanlık Kuruluna benzer bir yapıdır.



Ulusal Sağlık Üst Kurulu UEMS/Avrupa Kurulu (European Board) önerilerini de gözönüne alarak ulusal kurallar ve AB mevzuatı arasında uyum sağlayacak şekilde ulusal düzeyde eğitim kurumlarının ve eğiticilerin seçimi ve onaylanmasından sorumludur. Bu sorumluluğunu bir eğitim programı oluşturup nitelik güvencesi arayarak, tıp uzmanlarının niteliğini denetleyerek, ilgili ulusal mesleki ve/veya bilimsel organizasyonlarla uyum içinde insangücü planlaması yaparak ve standartlarını belirleyip denetlediği tıp uzmanlarının kaydını tutarak yapar.

C) TIP UZMANLIĞI EĞİTİMİNİN GENEL HATLARI



1-Tıp Uzmanlığı Eğitimi için Seçim ve Uzmanlığa Giriş: Seçim şeffaf ve yerleşik bir sistemle, temel eğitimi tamamlamış her hekime açık olmalıdır.



2-Eğitimin Süresi: UEMS tıpta uzmanlık eğitimi sürelerini madde 24 ve 26, 27 ile şu şekilde düzenlemiştir. (5.4.1993 toplantısı).



6 Yıl: Genel Cerrahi, Nöroşirürji, Ortopedi, Üroloji, Plastik Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi, İç Hastalıkları, Nöroloji, Kardiyoloji, Gastroenteroloji, Göğüs Hastalıkları, Romatoloji, Nefroloji, Endokrinoloji, Genel Hematoloji, Göğüs Kalp ve Damar Cerrahisi, Pediatrik Cerrahi, Gastroenterolojik Cerrahi, Radyoloji, Nöropsikiyatri.



5 Yıl: Anestezi ve Reanimasyon, Patolojik Anatomi, Kadın Hastalıkları ve Doğum, Çocuk Hastalıkları, Psikiyatri,Allerji, Diagnostik Radyoloji, Radyoterapi, Çocuk Psikiyatrisi, Klinik Biyoloji, Biyolojik Hematoloji, Mikrobiyoloji, Bakteriyoloji, Biyokimya, İmmünoloji.



4 Yıl: Oftalmoloji, Dermatoloji, Venereoloji, Dermato-venereoloji, Dental, Oral ve Maksillofasiyal Cerrahi, Tropikal Tıp, Nükleer Tıp, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon, Geriatri, Bulaşıcı Hastalıklar, Mesleki Hastalıklar, Toplum Hekimliği, Farmakoloji.



3-Ana Dal: (Common Trunc) ilgili dallarda dahiliye, cerrahi ve pediatri gibi ana dal eğitimi gerektirir. Bu kararı asıl olarak o uzmanlık dalının üst kurulu (board) alır.



4-Eğitim Programı: Her uzmanlık alanında, ulusal sağlık üst kurulu tarafından ilgili kurallar, ulusal kurallar ve AB mevzuatı arasında uyum sağlayacak şekilde hazırlanmış yerleşik bir programı izlenmelidir. Eğitimin evreleri ve eğitilen kişinin mesleki eylemleri eğitim tutanağına kaydedilmelidir.



5-Nitelik Güvencesi: (Quality Assurance)



6-Sayı Hükmü (Numerus Clausus): Herhangi bir dalda, ülkenin ne kadar uzman hekimine gerek duyduğu ulusal sağlık üst kurulu ile ilgili uzmanlık kurulları (boardlar) tarafından DPT, YÖK, Sağlık Bakanlığı gibi kurumlar ile uyum halinde belirlenir.



7-Yabancı Ülkede Eğitim: Kişiler, istekleri dahilinde diğer AT ülkelerinde tanınmış eğitim kurumlarında uzmanlık eğitimi alma hakkına sahip olmalıdırlar.

D) EĞİTİM KURUMLARININ GEREKLERİ



1-Eğitim Kurumlarının Tanınması: Ulusal Sağlık Üst Kurulu tarafından yapılacaktır.



2-Eğitim Kurumunun Boyutu: Yatan hasta, günlük bakım ve poliklinik eğitimini içeren yeterli çeşitlilikte, nitelik ve nicelik olarak yeterli boyutta olmalıdır.



3-Eğitim Kurumunun Nitelik Güvencesi: Her kurumda belli bir düzende mortalite toplantıları, paneller, olgu sunuları, dahili tıbbi denetleme kurulları gibi yapılarla belirli bir nitelik düzeyi olmalıdır. Ayrıca infeksiyon komitesi, ilaç kullanımı ve tedavisi gibi komiteler olmalıdır. Ulusal Sağlık Üst Kurulu eğitim kurumlarını belli bir düzende gözlemelidir.



4-Eğitim Kurumunun Altyapısı: Kurumda eğitilenlerin pratik ve teorik çalışmaları için yeterli yer ve çeşitli laboratuvar ve iletişim olanakları, araç-gereç sağlanmalıdır.

E) EĞİTİCİLER İÇİN GEREKENLER



1-Eğiticinin Nitelendirilmesi: Eğitim şefinin tanınabilmesi için, uzmanlığını aldıktan sonra en az 5 yıldır aktif olarak çalışıyor olması ve uzmanlığı her yönüyle yapıyor olması gereklidir. Eğiticilerin üniversitede olması zorunluluğu yoktur. Ulusal Sağlık Üst Kurulu tarafından tanımlanmış bir eğitim kurumunda nitelendirilmesi yeterlidir.



2-Eğitim Programı: Eğiticiler, eğitimi saptanan bir program çerçevesinde yapmalıdır. Bu programı esas olarak o alanın üst kurulu (board) yapar.



3-Eğiten/Eğitilen Oranı: Eğiticilerin yeterli eğitimi almalarına olanak sağlayacak ölçüde olmalıdır.

F) EĞİTİLENLER İÇİN GEREKENLER



1-Deneyim: Eğitilen, deneyimi oluşturmak için yeterli sayıda poliklinik ve yatan hasta bakımı üstlenmeli ve yeterli sayı -çeşitlilikte işlem yapmalıdır.



2-Yabancı Dil: Hastalarla iletişim kurmak, uluslararası yayınları izlemek ve yabancı meslektaşlarla iletişim kurmak için gereklidir.



3-Eğitim Tutanağı-Sicil (Log Book): UEMS/Avrupa Üst Kurulu önerileri gözönünde bulundurularak kendisine ait eğitim tutanağını güncel olarak doldurmalıdır.

G) ATUBnın AVRUPA ÜST KURULLARI: (European Boards of UEMS)



UEMS, kendisini oluşturan uzmanlık alanlarında;



a-İlgili alandaki eğitimi ve bakımı en üst düzeye çıkarmak,



b-Eğitimle ilgili standartları belirlemek ve sürdürülmesini sağlamak,



c-Uzmanların serbest dolaşımını sağlamak,



d-Eğitim merkezlerinin taşıyacağı standartları belirlemek,



e-ABnin tüm ülkelerindeki ilgili dal eğitiminin içerik ve niteliğini değerlendirmek,



f-Öğrenci değişimini sağlamak,



g-Nitelik tanınması (recognition of quality) için standartlar oluşturmak.



Amaçlarını güden üst kurullar (board) oluşturulmasını sağlar. Bu üst kurullar ilgili uzmanlık alanlarının çalışma grupları gibidir. Uzmanlık alanları aracılığıyla UEMSnin yönetim kuruluna rapor verirler. Her ülke, ilgili uzmanlık dalında, ülke organizasyonu yanında UEMSnin uzmanlık alanlarına 2 temsilci yollar. Bu temsilcilerden birisi, o dalın Avrupa Üst Kuruluna katılır. Her 2 üye, asıl olarak o uzmanlık alanında UEMS içinde ülkesini temsil eder.



UEMSye yollanan bu üyeleri belirleyen yapı, ülkede o dalla ilgili mesleki kuruluştur. Örneğin, anesteziyoloji ve reanimasyon dalında, Avrupa Üst Kuruluna ve Avrupa Anesteziyoloji ve Reanimasyon Uzmanlık Alanına yollanacak üyeleri ülkemizde bu dalda kurulu dernekler saptar ve oluşturulmasında büyük adımlar atılan Türk Tıp Uzmanları Birliğine, Türk Tıp Uzmanları Birliğide bu üyeleri UEMSine bildirir.



Avrupa Üst Kurulunun önemli bir amacı da, ilgili dalda değerlendirmeler ve bir sınav yoluyla, koşulları sağlayana bir üst kurul belgesi (board certificate) vermektir. Bu belgenin serbest dolaşımda kolaylık sağlanması düşünülmektedir.

Kaynak: TTB-UDDK