Uyku apne sendromu tedavisi (Genel önlemler, medikal, ağıziçi araç,cerrahi, CPAP tedavileri)

[Bluesky24]

Uyku apne sendromu tedavisi (Genel önlemler, medikal, ağıziçi araç,cerrahi, CPAP tedavileri)[/b]UYKU APNE SENDROMU TEDAVİSİ



Prof.Dr. Oğuz Köktürk



Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi



Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı





Uykunun sağlıklı yaşam için vazgeçilmez bir olgu olmasının yanında, solunum sisteminin aslında zarar gördüğü bir dönem olduğu, sağlıklı kişilerde bile bu olumsuz değişiklikler yaşanırken, uykuda solunum bozukluklarının en önemli tablosu olan obstrüktif uyku apne sendromunun (OSAS), bu hastalarda morbidite ve mortalitenin artmasına yol açtığı bilinmektedir. Bu nedenle uykuda ölümlere kadar varan ağır sonuçları olduğunu bildiğimiz bu hastalık tablosunun erken ve daha önemlisi uygun tedavisi OSAS'lı olgular için hayati önem taşımaktadır.

OSAS ağırlığının belirlenmesinde kullanılan kriter apne-hipopne indeksi (AHİ)'dir. Bu kriter dikkate alınarak hazırlanan ve OSAS'ın en çok kabul gören tedavi algoritması Şekil-1'de görülmektedir. Son 40 yıl içerisinde büyük gelişmeler kaydedilen uyku tıbbının tartışmasız en önemli hastalıklarından biri olan obstrüktif uyku apne sendromunun tedavisinde de hergeçen gün yeni gelişmeler olmaktadır. Ancak hemen söylemek gerekirse; bu tedavi seçenekleri arasında OSAS'ın en spesifik ve en etkin tedavi yöntemi CPAP (sürekli pozitif havayolu basıncı) tedavisidir.

Bu rijit sınırlamalara karşın, her hastanın ayrı bir antite olarak ele alınması, uygulanacak tedavinin yararları, zararları ve başarı oranını iyi değerlendirip, hastanın onayını da alarak spesifik tedavinin ona göre planlanması gerekir (Tablo-1) .





Tablo-1 : OSAS Tedavisi





Genel Önlemler ve Medikal Tedavi













· Genel önlemler

Risk faktörlerine yönelik tedavi

Eşlik eden hastalıkların tedavisi







Trafik ve iş kazaları konusunda uyarma



Medikal tedavi ??





Spesifik Tedavi



CPAP / BPAP tedavisi



Ağıziçi araç tedavisi



Cerrahi tedavi



Kombine tedavi







GENEL ÖNLEMLER

Ağırlığı ne olursa olsun OSAS tedavisinde ilk aşama genel önlemlerin uygulanmasıdır.

1) Risk faktörlerine yönelik tedavi

a) Kilo Verme

Obezite OSAS'da en önemli risk faktörlerinden biridir. Özellikle santral obezite hem üst solunum yolu (ÜSY) açıklığını daraltarak, hem de abdominal yağ birikimi ile solunum paternini etkileyerek OSAS'a eğilimi artırmaktadır. Ayrıca obezite hipoksemiyi provake eder, akciğer volümlerini etkiler ve ÜSY kollapsını kolaylaştırır. Obezlerde lateral farengeal yağ yastıkları ve farenks seviyesinde subkütan yağ dokusu artmıştır. Dolayısıyla obez OSAS'lılarda ÜSY daha dardır. Zayıflayan OSAS'lılarda apnelerin ve uyku bölünmelerinin azaldığı, oksijenasyonun ve gündüz uykululuğunun düzeldiği bilindiği için hastalar mutlaka kilo vermeye yönlendirilmelidir.

b) Yatış pozisyonu

Yatış pozisyonuna geçildiğinde yer çekiminin de etkisine bağlı olarak hem apneli hem de normal bireylerde farenks açıklığı daralır. Bu daralma sırtüstü pozisyonda, lateral yatış pozisyonuna göre daha fazladır. Pozisyon aynı zamanda farengeal kasların fonksiyonlarını da etkiler. Ayrıca sırtüstü pozisyonunda dil arkaya kayarak pasajın daha da daralmasına neden olur. Bu nedenle pek çok hastanın apneleri sırtüstü pozisyonunda artar. Hastanın sırtüstü yatmasının engellenerek OSAS ağırlığının azaltılacağı düşüncesiyle; sırtına (ya da pijamasına) yastık parçası, kum torbası, sırt çantası veya tenis topu yerleştirmek, böylece hastanın sırtüstü döndüğünde rahatsız olmasını sağlamak, sırt üstü dönme sonucu devreye giren sesli veya titreşimli alarm sistemi kullanmak gibi çeşitli metodlar denenmiştir. Bu metodlarla obstrüktif apnelerin sayı ve şiddetinin düşürüldüğü gösterilmiş olmakla birlikte uyku hijyeni açısından uygun bir tedavi şekli değildir. Hasta, uygulanan metod nedeniyle her sırtüstü dönüşünde uyanacak ve bu da uyku bölünmelerine neden olacaktır. Bugün için daha çok kabul gören görüş; hastalara lateral pozisyonda yatmasının önerilmesi ama ek önlemler alınmaması yönündedir.

c) Alkol ve sedatif-hipnotiklerden sakınma

Obstrüktif uyku apnelerini agreve eden faktörlerin başında alkol ve sedatif ilaçlar gelir. Ancak sigara ve çevresel maruziyetin de hava yolu enflamasyonunu artırarak OSAS için bir risk teşkil ettiği bilinmektedir. Alkol, diyafragmatik aktiviteyi etkilemeksizin farenks dilatatör kaslarının elektromyografik aktivitesini, nörolojik stimülasyonu baskılayarak azaltır. Böylece farenks kollapsı kolaylaşır. Ayrıca alkol, mukozalar üzerine irritan ve vazodilatör etkisiyle farengeal ve nazal rezistansı artırır, bu da plevral ve farengeal negatif basıncın artmasına yol açar ve yine ÜSY kollapsı kolaylaşır. Alkolün bu etkileri, kandaki seviyesinin en yüksek olduğu sıralarda, yani alımından sonraki ilk saatlerde görülür. Apneli bireylerin uyumadan 4-5 saat önce alkol alımını kesmesi gerekmektedir. Sedatif-hipnotik ilaç kullanımı ise; orofarenksin ve larenksin rijiditesini sağlamada önemli rol oynayan kasları innerve eden sinirlerin aktivasyonunu azaltarak ÜSY kollapsını kolaylaştırır.



İçindekiler



Kaynak: toraks.org.tr