Şigelloz ( Shigellozis )

[Bluesky24]

Şigelloz ( Shigellozis )



Etken:

Shigella cinsi bakterilerle oluşturulan genellikle kanlı, mukuslu ishal, kramp tarzında karın ağrıları ve ağrılı dışkılama ile kendini gösteren akut enfeksiyöz bir enterittir. Basilli dizanteri adı ile de bilinmektedir.

Hastalığa neden olan bakteriler :







S.flexneri

S.sonnei

S.boydii

S.dysenteriae'dir



Epidemiyoloji

Dünyanın her yerinde görülebilen enfeksiyonlardır. Gelişmiş ülkelerde gelişmemiş ülkelere oranla daha az görülmektedir. Ülkeden ülkeye sıklık değiştiği gibi bakteri türlerinde de değişikilik görülmektedir.

Şigelloz bir insan enfeksiyonudur. Fekal-oral yolla bulaş olmaktadır. Hastalığı bulaştırma sıklığı, şigellalarda diğer enterik patojenlere göre daha fazladır. Gelişmiş ülkelerde daha ziyade kişisel temas ile bulaş söz konusu iken gelişmemiş ülkelerde kontamine su veya gıdalarla bulaşma daha fazladır.

Şigella cinsi bakteriler oda ısısındaki su içinde 6 ay kadar canlı kalabilirler, bu nedenle su depoları rezervuar olabilmektedir. Basilli dizanteri genel olarak yaz mevsimi hastalığıdır. Bunda genel olarak sineklerin mekanik taşıyıcılığının da önemi vardır.

Bu hastalık en sık olarak 6 ay-10 yaş çocuklarda görülmektedir. Yine erişkinlerden kadınlarda daha çoktur.

Kuluçka süresi 1-4 gündür. Küçük çocuklarda hastalık, ateş, huzursuzluk,iştahsızlık, bulantı-kusma ve ishal ile seyreder. Bir kaç gün içerisinde dışkıda kan, cerehat ve mukus belirir. Karın gergin ve hassastır. Susuzluk belirtileri görülebilir. Dışkı sayısı günde 20' ye kadar çıkabilir. Yetişkinlerde tablo daha hafiftir. Karın ağrısı baskın olabilir. Çocuklarda sıklıkla tedavi gerekirken, yetişkinlerde olay kendiliğinden iyileşebilir.

Diğer ishal tablolarından farklı olarak hastada havale görülebilir. Diğer komplikasyonlar nörit, miyokardit, barsak delinmesidir. Yine çocuklarda Hemolitik-Üremik Sendrom gelişebilir.

Tanı dışkının incelemesi ve kültürü ile konur. Salgınlar esnasında klinik tanı da önem kazanır.

Korunma için besinlere dokunmadan evvel eller iyice yıkanmalı, evlerde sivrisineklere yönelik önlemler alınmalıdır. Kişisel eşyaların kullanımı ile bulaş söz konusu olabilir, dikkat edilmelidir. Temiz su teminine yönelik yöntemler ve suların klorlanması, kişisel ve gıda hijyenine yönelik tedbirler korunmada ilk sırayı almaktadır.

Tedavide sıvı ve elektrolit tedavisi en önemli payı almaktadır. Genellikle ağızdan alınan sıvılarla bu mümkün olmaktadır. Ancak toksemik, yaşlı ve bebeklerde intravenöz sıvı ve elektrolit replasmanı gerekli olabilirler.

Antibakteriyel tedavi gerekli olmasa da iyileşme süresi azalmakta ve hastaların bulaştırıcılıkları ve süresi kısalmaktadır.

Geliştirilmiş aşılar bulunsa da bunların koruyuculukları konusunda şüpheler mevcuttur.



BASİLLİ DİZANTERİ



Tanım

Hastalığa adını veren "dizanteri" kanlı ishal anlamındadır ve hastaların belirgin olarak ateşi ve karın ağrısı vardır. Çomak şeklini taşıyan bakterilerle oluşan ve kanlı ishalle seyreden ve hijyen şartlarına bağlı olarak salgınlar oluşturan bir gastrointestinal sistem enfeksiyonudur.

Etken

Shigella grubu mikroplar tarafından meydana getirilir. Tek tük vakalar halinde yurdumuzun her yerinde devamlı olarak vardır. Şartlar uygun olunca salgınlar da yapar. Dizanteri basilinin kaynağı insanlardır. Gram negatif bir basildir ve 50-60 tane basilin ağız yolundan alınması bile hastalık oluşturabilir.

Vektör

Hastalığın yayılmasında rol oynayan canlılar arasında en önemlisi mekanik bir vektör olarak ayakları ile basili taşıyan karasineklerdir. Hastanın dışkısı ile atılan basiller tuvaletlerdeki karasineklerin ayakları ile besin maddelerine taşınır. Açık tuvaletlerin varlığı salgınlara neden olmaktadır.

Epidemiyoloji

Hastalık, direkt temas veya su ve besin maddeleri ile dolaylı yoldan bulaşır. Direkt bulaşmada, hastanın ellediği kapı tokmakları, çatal, kaşık, bardak, havlu veya tuvalet musluklarından alınan basiller söz konusudur. Dizanteriyi hafif geçirenler, yatmaya ihtiyaç duymadan ayakta gezenler, hastalığı kolayca yayarlar. Bir insanda hafif hastalık yapan dizanteri basili, diğer bir insanda ağır bir hastalık tablosuna yol açabilir. Hastalığı hiçbir belirti vermeden geçiren dizanteri taşıyıcıları da vardır. Dolaylı bulaşmada besin maddelerinin mikropla kirlenmesi durumu görülür. Portör(hastalığı belirti vermeden taşıyan) satıcı, aşçı, garsonların ve diğer gıda ile uğraşanların basili bulaştırması ile ekmek, süt, salata, meyve gibi pişmeden yenen ve içilen maddelerden, hastalık kolayca alınmaktadır.

Dizanteri salgınları yaz aylarında çıkar. Denize dökülen lağımlardan karışan basillerle plajlarda hastalığı almak mümkündür. Dizanteriye her cins ve yaştaki kişiler yakalanabilir. Çocuk ve yaşlılarda, diğer bir hastalığın nekahatinde bulunanlarda, dolaşım yetmezliği olanlarda, hamilelerde ve veremli olanlarda ağır seyreder. Hastalığın kuluçka süresi, ortalama olarak 3-6 gün arasında değişir.

Klinik

Kuluçka dönemini takiben ani olarak baş ağrısı, halsizlik, kusma, titreme ile ateş yükselir. Karın ağrısı ile birlikte ishal başlar. Hasta günde 10 kez ya da daha fazla sayıda tuvalete gider. Dışkı içinde kan, balgam ve cerahat mevcuttur. Dışkılama, karın ağrısını takip eden burultuyla başlar. Arkasından şiddetli bir ağrı ile dışkılama yapılır. Bazen hasta tuvalete gidemeden yatağa dışkılar. Ayrıca, mide-barsak sindirim salgısında azalma olduğundan hazımsızlık da ortaya çıkar. Barsakta gaz vardır. İdrar yaparken yanma, bazen durdurulamayan hıçkırık vardır. Tansiyon, hastalığın ikinci günü düşer, nabız sayısı artar. Çocuklardaki dizanteri daha değişik seyreder. Çocuklarda sinir sistemi belirtileri fazladır, huzursuzluk, durgunluk, havaleyle seyreder. Su kaybı belirtileri çoktur. Dışkıda balgam boldur. Dışkı yeşil renktedir. Dizanteri erişkinlerde 10-15 gün sürer. Kronikleşen dizanteri ise gelip geçici iyileşmelerle senelerce sürebilir.

Tanı

Hastalığın tanısı klinik olarak şüphelenildiğinde dışkı kültürü yapılması ile konur.

Tedavi

Hasta, yatak istirahatine alınır. Beslenmesi ayarlanır. Bol sıvı verilir. Posa bırakan gıdalar verilmez (sebze, meyve gibi). Çok sayıda ishali olan, kusma ve ateşi olan ve yaşlı ya da başka hastalığı olanların hastaneye başvurması ve uygun şartlarda tedavisi gereklidir. Mikroba etkili antibiyotiklerle tedavi edilir.

Korunma

Hastalar, sağlamlardan ayrılır, dışkı dezenfekte edilmeden tuvaletlere dökülmez. Dizanteri hastaları ve taşıyıcıları, besin maddeleri işçiliğinden muaf tutulur. Sular klorlanır. Sütler iyi kaynatılır ve pastörize edilir, çiğ sebze ve meyveler temiz ve bol su ile yıkanır. Salgınlar esnasında çiğ sebze ve meyve yememelidir. Besinler kara sineklerden korunmalı, el temizliğine dikkat edilmelidir. Korunmada yaygın olarak kullanılan bir aşısı yoktur. Korunmada toplumsal alt yapı ve hijyen şartları son derece önemlidir. İnsan çıkartıları ile su ve besin maddelerinin kirlenmesi salgınlara yol açacağından mutlaka uygun şartlar şağlanmalı , sular yeterince klorlanmalı ve gıda işi ile uğraşanların sürekli kontrolleri yapılmalı ve bir olgu saptandığında mutlaka çevresinde kaynak araştırması yapılmalıdır.





















>



Kaynak:istanbulsaglik.gov.tr