Müslümana 'Yoga' caiz mi?

[Bluesky24]

Mısır'da geçtiğimiz günlerde 'Yoga günahtır' diyen bir fetva yayımlandı. Mısır Müftüsü Ali Gomaa'nın bu beklenmedik açıklaması üzerine Fetva Komitesi toplanarak yogayı konuştu. Sonunda ortak karar açıklandı: "Yoga yapanlar Hinduizmin geleneksel davranış biçimlerini uyguluyor." Bu fetvanın bir 'yasaklama' olmamakla birlikte İslam âleminde etkili olabileceği, hatta Türkiye'de de 'ciddiye' alınabileceği gündeme geldi.





Türkiye'de yoga yaygınlaşıyor, hatta İslami çevrelerde de benimseniyor.





İstanbul'un gözde semtlerindeki yoga merkezlerine devam eden meraklılar arasında başörtülüler de yer alıyor.









'Dinle bağlantısı yok'





Türkiye'nin en kıdemli yoga eğitmenlerinden Adnan Siddivho Çabuk, yoganın dinle doğrudan bağlantısı olmadığını, evrensel, bilimsel ve spiritüel bir yaşam tarzı olduğunu söylüyor. 20 yıldır yoga eğitimi veren Çabuk, dinibütün öğrencileri olduğunu, başörtülü kadınların da yoga yaptığını söylüyor. Çabuk, "Zaten namaz da İslami bir yogadır" görüşünü savunuyor: "Namaz ile yoga arasında çok büyük benzerlikler var. Namazdaki hareketler yogaya çok benzer. Namazda da, yogada da içe döner, yaradanı ararız."





Çabuk, başörtülü öğrencilerinin 'Acaba bir yanlışlık yapıyor muyum' endişesiyle ilk başlarda çevrelerindeki insanlardan çekindiklerini, ama giderek rahatladıklarını söylüyor. Ona göre Mısır'da böyle bir fetvanın verilmesinde kimi grupların 'Hinduizm misyoneri' gibi davranmalarının etkisi olabilir. Çabuk, Türkiye'de de yogayı yanlış tanıtan insanlar olduğunu savunuyor: "Örneğin, Sahaja Yoga geliyor, o yanlış bir tarikat sistemi içinde yoga adı altında, ama yogayla ilgisi olmayan şeyler yapıyor ve kendisini tanrı gibi gösteriyor."









'Fetva haklı olabilir...'





Genç eğitmenler de Çabuk'la hemfikir. Yoga eğitmeni ve 'yogamerkezi.com' sitesinin kurucusu Ayça Güralman, Mısır'da yogaya yönelik verilen fetvanın haklı olabileceği kanısında, ama yasaklamalara karşı. O da yoga adı altında birçok farklı görüşün misyonerliğinin yapılmasından şikâyet ediyor. "Eğer gerçek anlamda yoga yapılıyorsa yoga gerçekten bir felsefe, bir hayat biçimi. Aslında Budizmle ilgisi yok. Ama dikkat etmezseniz, yoga adı altında bir Hindu haline gelebilirsiniz" diye endişelerini dillendiriyor.





OWO Experience yoga merkezinin eğitmeni Nevşah Fidancı, "Yoga bir din değil ki İslamiyet'le alakası olsun" yorumunu yapıyor. Başörtülü öğrencileriyle 'günahtır, değildir' türünden bir polemik yaşanmadığını söylüyor ve 27-29 Mayıs'ta İstanbul Hilton Oteli'nde düzenlenen Yoga Festivali'nin katılımcıları arasında başörtülüler olduğunu hatırlatıyor.





Yogaşala Merkezi'nin eğitmeni Şebnem Işık Malta da genç meslektaşıyla aynı görüşte: "5 bin yıl önce Hindistan'da doğan yoganın Hinduizmle bağlantılı olduğu kanaati var, ama bu yanlış. Çağımızda herkes arayış içinde.





Ancak insanların bu ihtiyaçları da suiistimal edilebiliyor. Ama yoga kesinlikle bir din değil, bütünleşmek, birleşmek demek."





İntegral Yoga'dan Hayriye Hoca, "Yoga kendinizi ruh, zihin ve fizik olarak bir yapmaktır. Dinle, inançla alakası yok, sağlıklı olmayla alakası var. Yoga, düşüncelerimi düzene sokuyor, duyularımı güçlendiriyor, daha sevgi dolu ve olumlu olmamı sağlıyor. Ama hem ticari, hem de din misyonerliği amacıyla yapanlar var" diyor.









'Kutsanmadığı sürece olabilir'





Psikolog ve psikoterapist Mehtap Kayaoğlu:





"Mısır'da böyle bir fetvayı neden ve niçin verdiklerini kestirmek kolay değil. Kendilerinin bildikleri bazı süreçler böyle bir karar almalarına neden olmuş olabilir. Her ne kadar bir 'sebebi' olsa da bu ve benzeri açıklamaların 'bahanesi' olamayacağını düşünüyorum.





İslami hayatı benimseyen birisiyim ve Kurani mantıkla olaya baktığımda, yoganın tıpkı diğer rahatlama ve gevşeme teknikleri gibi kullanılabilir bir uygulama olduğunu düşünüyorum. Kurani mantıkta, rahatlamak, kişinin kendisini rahatlatabilecek teknikleri uygulamasında bir sakınca yok. Kutsamadığı ve kutsalmış gibi davranmadığı müddetçe İslami düşünceye sahip olan herkes yoga yapabilir. Hatta trans teknikleri uygulayabilir, hipnoz yapabilir. Hiçbirinin sakıncası yok.





Aslında psikolojik destek çalışmaların tamamı, insanların hayatlarında 'bir iyilik hali' oluşturmaktır. Önemli olan ciddi hastalıkların ve psikiyatrik rahatsızlıkların giderilmesinde kullanılmamaları ve bilimsel yöntemlerle uzmanlardan yardım almak gerektiğinin unutulmaması."







--------------------------------------------------------------------------------









'Tanrıyla birlik demektir'





Prof. Dr. Muhammet Nur Doğan, 'Yoga türü arayışların güçlenmesinin nedeni, inanç adına sunulan şeylerin, artık düşünen insanları tatmin etmemesi' diyor



İslami kesimin önde gelen düşünürlerinden İÜ Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Muhammet Nur Doğan'ın yoganın 'günah' olup olmadığıyla ilgili görüşleri şöyle:





"Hiçbir şey, yasaklamalarla çözülemez. Aksine, yasaklamalar, yasaklanan şeye olan ilgiyi artırır. Bugün toplumumuzda yoga türü mistik öz taşıyan arayışların gittikçe güçlenmesinin ana sebebi, inanç adına toplumumuza sunulan şeylerin düşünen insanlarımızı artık tatmin etmemesi ve onları yeni arayışlara yönlendirmesidir. Bu durumda, İslam'ın gelenek ve halk kültürü bağlamından çıkarılarak, düşünce, akıl ve bilim boyutunda tanımlanması ve İslam'ın özünde bulunan evrensel barış, uyum, kardeşlik ve kozmik birlik anlamlarının öne çıkarılması gerekmektedir.





İslam, kadim (çok eski) dinlerin ve felsefelerin asırlardan beri insanlığın gündemine taşıdığı evrensel ilkelere de saygılıdır ve hatta bunları çoğu kez kendi prensipleri ile özdeşleştirmekten de uzak durmamıştır.





Bu kadim felsefelerden biri de yogacılıktır. Ruhsal ve bedensel egzersizlere dayalı bir kendini yetkinleştirme sistemi olmasının yanı sıra, daha soyut bir biçimde tanrı ile birlik anlamını da taşıyan yogacılığın, zaman zaman bir din gibi sunulmaya çalışılmasının rahatsızlıklara sebep olduğu söylenebilir. Her şey düşüncenin, bilimin ışığında, özgür tartışma ortamında ele alınmalı."







--------------------------------------------------------------------------------









Sekiz basamaklı yol





Hindistan'da ortaya çıkan yoganın varlığına ilişkin en eski arkeolojik bulgular, MÖ 3000 yıllarına kadar uzanıyor. Yoga sözcüğü Sanskritçe





'birleştirmek veya bütünleşmek' anlamına geliyor. Yoga yapanlara 'yogi' deniyor. Yoga, uzun süreli eğitim gerektiren bir yol. Sekiz basamaktan oluştuğu söyleniyor: Yama: Ahlaksal kurallara uymayı öğretir. Şiddeti, hırsızlığı, açgözlülüğü, kişinin kendi nefsine hâkim olamayışını yasaklar.





Niyama: Öz disiplini öğretir. Saflığı, sadeliği ve çalışmayı hedefler.





Asana: Belirli pozisyonlardaki vücut egzersizleridir.





Pranayama: Belirli ritimlerde nefes alıp vermeyi öğretir.





Pratyahara: Duyguları kontrol etmeyi sağlar.





Dharana: Belli bir fikir üzerinde konsantre olmayı öğretir.





Dhayana: Meditasyon, düşünce.





Samadhi: Beden ve duyular dinlenirken, aklın ve ruhun uyanık kalması. Üstün bilince erişme hali.









Alo Fetva'nın şartı





Ankara'daki Diyanet İşleri Başkanlığı'nı (0312) 295 74 74 No'lu telefondan arayarak 'Alo Fetva Hattı'nı istedik. Karşımıza çıkan görevliye 'yoga fetvası' sorduk...





Mısır'da bir fetva yayımlandı, yoga günahmış. Yoga yapmam İslamiyet'e uygun mu acaba?





Yoga yaparken yanında bayan varsa olur, erkek hoca yanında yapıyorsan hiçbir şekilde İslamiyet'e uymaz. Yoga, dün-bugün çıkan şey; kadınların vücut şekillerini erkeklere göstermemesi gerekir.





Erkekler yoga yapabilir mi, caiz mi?





Erkekler de mahrem yerlerini kapatmalılar. Diz kapağından göbek altına kadar olan bölge erkeklerde de mahremdir. Yazın kısa külotla, mayoyla denize girmeleri uygun değildir.









İlahiyat görüşü: Maksat önemli





İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Saim Yeprem: "Bu kültürlerin ritüellerine hangi maksatla yaklaştığınız önemli. Eğer yogayı sportif amaçla yapıyorsanız İslam dini açısından mahzurlu değil. Davranışların dini maksatlarla, dini ritüeller şeklinde uygulanmasına imkân yok. Bir Müslüman bir Budist'in ibadet şeklini yaparsa bunu mümkün göremeyiz. Ben mutlak olarak günahtır, günah değildir demeyi tercih etmiyorum, bu davranışlar belli bir maksatla yaygınlaştırılmak isteniyorsa caiz değildir. Bu davranışları kültürel davranışlar olarak mütaala etmeyi uygun görmüyorum."





İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Zekeriya Beyaz: "Yoga çok yaygınlaştı, önü alınamıyor. Bir rahatlama, spor dalı olarak yapmakta hiçbir sakınca yoktur. Kazım adında bir zat var, vücuduna hükmettiğini anlatıyor. Gayet yerinde görüyorum, kendisi Müslüman, dindar bir insandır. Yoganın temeli hinduizmden gelir, nirvanaya kavuşmak söz konusudur, inanç yönü vardır ve yoga da o inancın ibadeti olarak uygulanıyor. Bu açıdan hem İslam'a, hem bizim örf ve âdetlerimize uymaz.





Hinduizm misyonerliği yapılıyor, hatta Türkiye'den Hindistan'a götürülüp eğitilen ve hinduizmi yaymaya çalışan bayanlar var. Daha acı şeyler var Türkiye'de... Hindu ayinlerine katılıyorlar. Türk kültürü talan ediliyor, bütün dinlere açık hale getirilmiştir. Diyorlar ki 'Yogayla huzur buluyorum, demek ki bunun arkasındaki inanç mükemmeldir'. İşte bu yüzden yoga tehlikeli bir hal almaya başladı."





Eski Diyanet İşleri Başkanı Mehmet Nuri Yılmaz: "Peygamber efendimiz zamanında böyle bir şey yoktu. Sonradan çıktı. Bir spor olarak rahatlama için yapılıyorsa dini açıdan bir sakıncası yoktur. Ama bazen inanç haline getiriliyor. Yoga yapanların ayaklarının yıkandığı suyu insanlar içiyor. Bunu dini açıdan onaylamak mümkün değil."





Eski Diyanet İşleri Başkanı, AKP Milletvekili Mehmet Sadi Yazıcıoğlu: "Eğer yogayı bir rahatlama, jimnastik olarak ele alıyorsanız o zaman bir mahzuru olmayabilir. Ancak inanç gibi algılanırsa o zaman durum değişebilir."









Kaynak : Bayposta.com