şigelloz shigella infeksiyonu

[Bluesky24]

Tanım ve Klinik Bulgular : Şigelloz, basilli dizanteri olarak da adlandırılan ve Shigella cinsi bakterilerle meydana gelen kanlı, mukuslu ishal, kramp tarzında karın ağrısı ve tenesmusun başlıca bulgular olduğu bir barsak infeksiyonudur. İnkubasyon periyodu 2-5 gün kadar olup klinik tabloya halsizlik, iştahsızlık yanında ateş,kusma da eşlik edebilir. Günde 10-20 kez ciddi olgularda daha da fazla olmak üzere sık ve miktarı az dışkılama vardır.

Şigellozda klinik bulgular etken Shigella cinsinin hangisi olduğuna göre değişiklik gösterir. Shigella sonnei etken ise sulu ishalin olduğu daha hafif seyirli bir klinik tablo vardır. En ağır tablo Shigella dysenterae nın neden olduğu şigellozda görülür tabloya delirium, konvulsiyon, menenjizm gibi nöroloşik belirtiler eklenir. Sıvı ve elektrolit kaybı ve dehidratasyon daha çok çocuk ve yaşlılarda görülür. Fokal infeksiyon son derece nadir olup malnütrisyon gibi özel durumlarda görülür. Çok sık dışkılama nedeniyle akut dönemde rektal prolapsus, rektoskopi sırasında perforasyon gelişebilir. Subakut dönemde ise hemolitik üremik sendrom, Trombotik trombositopenik purpura, persistant diare ve hipoproteinemi gelişebilir. Geç dönemde reaktif artrit ve Reiter s sendromu gelişebilir.

Etyoloji : Shigella cinsi bakteriler S.dysenteriae, S. flexneri, S.boydii ve S. sonnei



olmak üzere dört gruba ayrılır. Shigella cinsi bakteriler kolon epitel hücresine penetre olabilmekte ve hücre içinde çoğalabilmektedir. S.dysenteriae 1 ayrıca Shiga toksini denilen nörotoksik etkili toksin salmakta bu da virulansta öemli rol oynamaktadır.

Epidemiyoloji : Şigelloz bir insan infeksiyonudur..Düşük dozda infektif olması kişiden kişiye bulaşmayı kolaylaştırır. Aile içi infeksiyon sık olur. Tedavi edilmeyen akut olgularda bakteri 1-4 hafta süreyle dışkıdan atılır. En sık yaz aylarına görülür. Çocuklar ve kadınlarda daha sıktır.

Şigelloz az gelişmiş ülkelerde daha sık görülen ve etken Shigella türü de ülkenin gelişmişlik düzeyi ile farklılıklar gösteren bir infeksiyondur. Ülkemizde daha önceki yıllarda S. Flexneri izole edilirken son yıllarda S. Sonnei ilk sırada izole edilmeye başlanmıştır.

Tanı : Şigellozda barsakta gelişen yüzeyel iflamasyon nedeniyle epitel hücrelerinde harabiyet,dökülme ve yüzeyel mikroülserler oluşur. Dolayısı ile dışkı kanlı ve mukusludur. Dışkıda bol miktarda eritrosit ve lökosit görülür. Kesin tanı dışkı kültüründe üretilerek konur. Bunun için dışkının vakit geçirilmeden Shigella cinsi bakteriler için seçici besi yerlerine ekilmesi gerekir Bu amaçla McConkey, XLD ( xylose-deoxychollate), EMB (eosine methylene blue),besiyerlerinden biri ile SS (Salmonella-Shigella) besiyeri kullanılır. Üreyen laktoz negatif koloniler biyokimyasal yöntemler ve antiserumlarla tanımlanır.

Sigmoideskopi uzamış ve ağır olgularda tanı ve ayırıcı tanı amacıyla yapılr. Basilli dizanteri ve amipli dizanteri ülserleri farklıdır. Basilli dizanterideki yüzeyel ülserlerin tersine amipli dizanteride yüzeyi dar tabanı geniş ülserler görülür.

Amipli dizanteri dışında diğer inflamatuvar barsak ishali yapan bakterilerin ( Enteroinvazif E.coli, Salmonella cinsi bakteriler, Campylobacter jejuni gibi ) yaptığı enterokolitler ile karışabilir. Karışabileceği diğer hastalıklar rektum ve kolon kanserleri, polipler, tüberkuloz ve sifilize bağlı kolitler, Crohn hastalığı, idyopatik ülseratif kolit ve intestinal lenfomadır.

Tedavi : Sıvı ve elktrolit kaybı varsa yerine koymak için genellikle oral rehidratasyon sıvısı yeterli olabilr.Bebeklerde ve yaşlılarda toksemik durumlarda intravenöz sıvı ve elektrolit replasmanı gerekebilir. Antidiyareik ilaçlar önerilmez. Özellikle barsak hareketlerini azaltan difenoksilat, loperamit gibi ilaçların kullanımı klinik tabloyu ağırlaştırır.

Duyarlı bakteriler için TMP-SMX ve ampisilin kullanılabilir (amoksilin etkisi daha az yararlı olarak saptanmış) , sefalosporin kullanma durumunda seçilecek olan seftriakson olabilir. Ancak son yıllarda gelişen direnç nedeniyle şigelloz tedavisinde geçmiş yıllarda kullanılan antibiyotiklerin yerini yeni kinolonlar almıştır. Bu amaçla erişkinlerde siprofloksasin, ofloksasin, norfloksasin, fleroksasin günlük dozlarında 3-5 gün olarak kullanılabilir.