EGZERSİZ FİZYOLOJİSİ

[Bluesky24]

EGZERSİZ FİZYOLOJİSİ[/b]Evrim süreci içersinde canlıların hücre hacim ve sayısının artmasına bağlı olarak, tek başına difüzyon organizmayı oluşturan hücrelerin beslenmesi için yetersiz kalmıştır. Canlılığın sürdürülebilmesi için hayatta kalması gereken hücre sayısının artması, organizma için özelleşmiş organ sistemlerine olan gereksinimi de beraberinde getirmiştir. Organ sistemlerinin zaman içinde mükemmelleşmesi ise, adaptasyonun başarı şansını arttırmıştır.

Böylesine kurgulanmış bir organ sistemi, günlük yaşamsal aktivitesi sırasında çoğunlukla toplam kapasitesinin tümünü kullanmamaktadır. Nitekim ihtiyaç durumunda kullanılmak üzere kapasitesinin belirli bir bölümü de yedek olarak ayrılmıştır. Metabolizma hızının dinlenim durumundan daha üst bir seviyeye ayarlandığı fiziksel aktivite sırasında ise, bu yedek kapasite devreye alınmaktadır. Maksimal egzersiz sırasında iskelet kas metabolizmasında görülen yaklaşık 50 katlık artış için gerekli denge koşullarının yaratılabiliyor olması, ancak bu yedek kapasitenin varlığı ile açıklanabilir.

İnsanın fiziksel aktivite sırasında gereksinimi olan enerjiyi sağlayıp serbestleştirebilmek için kullandığı organ sistemlerini 3 ayrı gurupta sınıflandırmak mümkündür. Bunlar:

1. Hareketten sorumlu olan organ sistemleri: İskelet kası, kemik doku ve eklemler ile nöromusküler bileşke bu gurupta değerlendirilebilir. İskelet kasının uyarılabilirliği, uyarılması sonrası kasılma dinamiği ve metabolizmasında meydana gelen değişiklikler ile ilgili reaksiyonlar yanında hareketin bir bütün olarak analizi bu anlamda tartışılan ana konuları oluşturur.

2. Servis organları: İskelet kasının metabolizmasında, egzersiz ile uyumlu olarak meydana gelen artışa bağlı olarak, ihtiyaç duyulan temel öğeleri iskelet kasına iletmekten sorumlu tüm organ sistemleri bu başlık altında değerlendirilir. Özellikle kardiovasküler ve pulmoner sistem bu çerçevede tartışılan temel organ sistemlerini oluşturur. Pulmoner ventilasyon, hemoglobinin oksijen bağlama kapasitesi, kardiak debi, arterio - venöz oksijen içerik farkı, venöz dönüş, kanın kas içi dağılımı ile sıvı dengesi araştırılan temel konulardır.

3. Sinir sistemi: Hareketin başlangıcı, devamı ve sonlandırılmasını yönlendiren organ sisteminin işlergesi ile ilgili başlıklar bu gurupta tartışılır.

Sportif performansın gerçekleştirilebilmesi, iskelet kasının metabolik gereksiniminin karşılanması ile mümkün olur. Sportif performans kapasitesinin değerlendirilmesi sporcunun belirtilen tüm organlarının kapasitesi hakkında bilgi vermesi nedeniyle ayrı bir önem taşımaktadır. Nitekim fiziksel aktivitenin başlaması, kas metabolizmasının hızlanması ile eş zamanlı olarak servis sistemlerinin de zorlanmasına neden olur. Bunun sonucunda normal bir insanda görülen dakika ventilasyon hacmi yaklaşık 10 lt/dakika değerinden 200'lü değerlere ulaşmakta, kardiak debi ise normalin 5 katı kadar artabilmektedir. Sağlıklı bir insanda görülen bu ve benzeri değişiklerin egzersiz sırasında yorumlanması sayesinde, bu organ sistemlerini değerlendirme şansı da ortaya çıkar. Söz konusu yedek kapasiteler göz önüne alındığında, organ sistemlerinin kapasitesine ve fonksiyonları değerlendirmek amacıyla yapılan klinik ve fizyolojik çalışmaları istirahat koşullarında yapılan ölçümlerle sınırlı tutmak uygun değildir. Belirtilen özellikleri nedeniyle performans testleri sadece sağlıklı bireyler için kullanılmamakta, beraberinde de bazı hastalıkların tanı ve evrelendirilmesinde kullanılmaktadır.

Öte yandan vücudun egzersize verdiği yanıtın değerlendirildiği performans testlerinde yorumu doğru yapabilmek ise, ancak söz konusu organ sistemlerinin temel fizyolojisini iyi bilmek ile mümkün olabilir.



İçindekiler



Kaynak: toraks.org.tr