[Bluesky24]

Tiroid bezi, boyun ön bölgesinde, gırtlağın altında, nefes borusunun hemen önünde yer alan, kelebeğe benzeyen, iki lobu ve bir de birleştirici köprüsü olan bir iç salgı (endokrin) bezidir. Tiroid bezi günlük iyot alımına ve yaş ile vücut ağırlığına göre değişmekle birlikte yaklaşık 10-20 gr. ağırlığındadır.







Tiroid bezinin hormon salgılaması, hipofız bezinden salgılanan TSH (Tiroid Stimulan Hormon) tarafından kontrol edilmektedir. TSH salgısı ise hipotalamus adlı beyin bölgesinden salgılanan TRH (TSH Salgılayıcı Hormon) adı verilen bir hormon tarafından yönetilir. TSH kan yolu ile tiroid bezine ulaşarak, tiroidden T4 (tiroksin) ve T3 (triiyodotironin) hormonlarının yapımını sağlar.







T3 ve T4 hormonları kanda proteinlere bağlı veya serbest şekilde bulunurlar. Serbest bulunanlara Serbest T3 ve Serbest T4 denilmektedir. Proteinlere bağlı T4 ve Serbest T4'ün toplamına Total T4, proteinlere bağlı T3 ve Serbest T3'ün toplamına da Total T3 denir. Esas aktif olan hormon serbest olan kısımdır. Tiroid hormonları, vücudun bütün metabolik faaliyetlerini, ısı ayarını, oksijen kullanımını , büyüme ve gelişmeyi kontrol ederler.







İyot tiroid bezinin görevini yerine getirmesi için gereklidir. İyot vücuda su ve gıdalarla alınır. Toprak, iyodu yağmur sulan ile denizlere taşıdığından denize kıyısı olan bölgeler iyot açısından dağlık alanlara kıyasla daha zengindir, işte bu nedenle toprağında iyot azlığı olan yörelerde, alınan besinlerdeki iyodun yetersizliğine bağlı olarak guatra (tiroid bezinin büyümesi) daha sık rastlanır.







Tiroid hastalıklarını basit anlamda fonksiyonel (tiroidin çalışması ile ilgili) ve yapısal anormallikler olarak iki grupta toplayabiliriz.







Fonksiyonel anormallikler



Hipotiroidi Hipertiroidi



Yapısal anormallikler



Nodül



Guatr



Hipotiroidi







Hipotiroidi tiroid bezinin yetersiz tiroid hormonu üretmesi ile karakterize bir durumdur. Düşük tiroid hormon düzeyleri vücudun metabolizma faaliyetlerinin yavaşlamasına neden olur. Hipotiroidi yeni doğan bebekler ve çocuklarda da görülebilir. Hastalarda aşağıdaki belirtiler görülebilir.







Yorgunluk, çabuk yorulma, hareketlerde yavaşlama



Uyku süresinde artış, uyanmada güçlük ve uykuya meyil hali



üşüme



Daha az terleme



Ciltte kuruma



Cilt renginin daha sarı olması



Saçlarda dökülme, kuruma, cansızlık, parlaklık kaybı



İştah azalması



Orta derecede kilo alımı, kilo vermede güçlük



Konsantrasyon güçlüğü



Yeni ortaya çıkan horlama



Yeni ortaya çıkan kabızlık



Sık ve ciddi kas krampları



Yüzde özellikle göz çevresinde, ellerde, eklemlerde, ayaklarda oluşan şişme



Kadınlarda adetlerde sıklaşma, kanamada artış, kısırlık



Ses kısılma ve kalınlaşması



Ruhsal durumda ortaya çıkan bozukluklar (depresyon veya aldırmazlık)



Kalp hızında yavaşlama



Kan basıncında artış



Kolesterol düzeyinde artma



Hipotiroidi nedenleri:



Otoimmun hastalıklar (Hashimoto tiroiditi)



Cerrahi olarak tiroid bezinin çıkarılması



Radyoaktif iyot tedavisi



Kongenital (doğumsal) hipotiroidi



Tiroiditler (troid bezi iltihabı)



İlaçlar



çok az veya çok fazla iyot



Hipofız bezi hastalıkları

Hipertiroidi







Tiroid bezinin çok çalışarak aşın hormon üretmesine hipertiroidi ya da halk arasında adlandırıldığı şekli ile zehirli guatr denir. Aşırı şekilde artan tiroid hormonları nedeni ile vücudun metabolizma faaliyetlerinde hızlanma ortaya çıkar. Hastalarda aşağıdaki belirtiler görülebilir.



Sıcağa tahammülsüzlük



iştah artışı



Kilo kaybı



İshal veya barsak hareketlerinde artış



Kalp hızında artış



Kas güçsüzlüğü



Gözlerde büyüme



Hiperaktivite, sinirlilik



Ellerde titreme



Ciltte incelme



Terleme







Hipertiroidi nedenleri:







Graves hastalığı



Toksik nodüler veya multinodüler guatr



Tiroiditler (troid bezi iltihabı)

Tiroiditler







Tiroid bezinin bakteri, virüs veya otoimmun hastalıklar nedeniyle iltihaplanmasıdır. Bu iltihabi süreçler kısa ya da uzun süreli olabilirler. Bakteri ve virüs infeksiyonları dış etkenlere bağlı iltihaplanmalardır. Bir organizmanın kendi dokularına karşı tepki göstererek iltihap oluşturmasına ise otoimmun bozukluk denir.

Nodül







Tiroid bezi içinde oluşan, bezin normal dokusuna benzemeyen kitlelere nodül denir. Nodüller iyi huylu ya da kötü huylu olabilir. Tiroid nodüllerinde kanser ihtimali %5 civarındadır. Tiroid nodüllerine ve tiroid kanserine kadınlarda daha sık rastlanmasına karşın, erkekte görülen nodüller kanser açısından daha risklidirler. Nodüler guatrı olan hastaların çoğunda herhangi bir şikayet yoktur. Bazen hastalar boyunda şişlik ile başvurabilirler. Bazen de başka bir hastalık için tetkik edilirken rastlantısal olarak tiroid nodülü tespit edilebilir.

Guatr







Tiroid bezinin büyümesine guatr denir. Bezin tamamen büyümesine 'yaygın guatr', bazı bölümlerinin kısmen büyüyüp nodul oluşturmasına 'nodüler guatr' denir. Guatr oluşumunda en büyük etken toprak ve suda yetersiz iyot olmasıdır. Gebelik ve ergenlik döneminde tiroid bezinde büyüme olabileceğinden, bir hastalık göstergesi olarak ele alınmaz. Bu durumlar fizyolojik büyümeolarak adlandırılır. Guatr olan hastanın tiroid fonksiyonlar normal olabileceği gibi az veya çok çalışma yani hipo veya hipertiroidi ile birlikte olabilir.

Tiroid Hastalıklarında Tanı Yöntemler







Kan testleri (hormon düzeylerinin ve antikorlann ölçülmesi)



Tiroid ultrasonografisi



Tiroid sintigrafisi



Tiroid ince iğne aspirasyon biyopsisi



Son yıllarda tiroid fonksiyon testlerinde meydana gelen gelişmeler tiroid hastalıklarının erken teşhisini mümkün kılmaktadır. Böylece hastalık tablosu ilerlemeden etkin tedavi ile kontrol altına alınması sağlanabilmektedir.

Kaynak:Biruni Laboratuvarı





Kaynak: saglicaklakal.com