Günümüzde stresin azı yarar çoğu zarar.

[Bluesky24]

Çoğumuzun ne olduğunu bilmeden gün içinde defalarca tekrarladığı "Stresliyim", "Stres altındayım", "Stres yüzünden" gibi sözler aslında önemli bir tıbbi terim. Kelime anlamı ‘baskı olan stres hakkında her şeyi, İstanbul Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sedat Özkan araştırdı.



Önce hepimizin dilinden düşmeyen stresin ne olduğunu anlayalım!

Stres sözcüğü, en geniş anlamda birey-çevre etkileşiminde kişinin uyumunu bozan, kapasitesini zorlayan talepler olarak tanımlanır. Stres günlük yaşamın kaçınılmaz bir gerçeğidir. Stres uyum sağlamamızı gerektiren herhangi bir değişikliktir. Bu değişiklik fiziksel bir yaralanma gibi olumsuz bir durum da olabilir aşık olmak ya da çok istediğimiz bir başarıya ulaşmak gibi son derece olumlu bir olay da olabilir. Bir olayı yorumlamak o olayın hayatınızdaki etkisini belirler.Yorumlamak, yani stres algısı kişiden kişiye değişiyor Stres üzerine çalışmalar yapan bir araştırmacı Richard Lazarus, stresin bir durumu yorumladığınız zaman başladığını belirtir. İlk olarak durumun ne kadar tehlikeli ve zor olduğunu, sonra da bununla baş etmek için kaynaklarımızın olup olmadığını değerlendiririz. Kaygılı ve stresli kişiler genellikle durumun tehlikeli, zor, acı verici olduğuna ve yapacakları bir şey olmadığına inanırlar.Stres genellikle çok olumsuz ve Çok zararlıdır.

Stresin, zihinsel ve fiziksel kaynaklarımızı tüketen olumsuz bir yanı olduğu gibi, kendimizi keşfetmemize, potansiyelimizi kullanmamıza ve gelişmemize de yardımı olabilir. Duygu açısından hafif bir genel uyarılmışlık düzeyinin olmasının yapılacak işe ilgi uyandırma etkisi vardır. Dolayısıyla bir miktar stres gereklidir. Ancak yoğun ve uzayan stresin fizyolojik ve psikolojik açıdan olumsuz etkileri görülebilir.fizyolojik ve psikolojik olumsuzluklar nelerdir?

Vücut strese üç ayrı mekanizmayla tepki verir.1.fizyolojiktir. Kalp atışlarının artması, çarpıntı, ateş basması, baş dönmesi, nefes darlığı, boğazda yutkunma güçlüğü, titreme, baş ağrısı, mide ve kaslarda gerginlik, hazımsızlık, yorgunluk fizyolojik tepkilerdir.2. zihinsel ve duygusal düzlemdeki tepkilerdir. Stes ve gerilim fazla enerji tüketmeye neden olduğu için bir süre sonra birey zayıf, güçsüz, her an kötü bir şey olacakmış duygusunu yaşayan, nedeni belirsiz yoğun bir endişe duyan, uykusuzluk çeken, sinirli, çabuk heyecanlanan bir kişi durumuna gelebilir. Dikkatini toplamakta güçlük çekebilir, hafıza sorunları yaşayabilir, öğrendiği konuları unuttuğu endişesine kapılabilir. Kolaylıkla yapabileceği işleri yapamaz, güç engellere dönüştürerek işleri geciktirme ya da engelleme eğilimine girebilir.3. davranışsaldır. Bunlar içe kapanma, bir maddeye (sigara, alkol v.b.) aşırı düşkünlük, sakarlık, gevşemede güçlüklerdir. Yoğun stres bireyin iş verimini de olumsuz etkiler.Stresin fiziksel etkileri vücudu bazı hastalıklara karşı güçsüz bırakıyor?

Fiziksel tepkiler vücut bağışıklığını düşürerek hastalıklara davetiye çıkarabiliyor. Bilimsel bir araştırma da bunu ortaya koyuyor zaten.Bu araştırmadan söz eder misiniz?

Sidneyde bulunan Garvan Enstitüsünden araştırmacılar, stresli dönemlerde vücutta Nöropeptit Y (NPY) adlı hormonun salgılandığını, bunun bağışıklık sistemini etkileyerek insanları hasta ettiği biliniyor. Yapılan araştırmada stresli dönemlerde, sinirlerin çok sayıda NPY salgıladığı ve kana geçen bu hormonların bağışıklık sistemi hücrelerinin işlevini engellediği belirlendi. Bu durum ise nezleden kansere kadar birçok hastalıkla mücadelede güç kaybetmeyi beraberinde getiriyor.Stresi yenmede beslenmenin rolü nedir?

Dolaylı etkisi var. Örneğin sabah kalkar kalkmaz kahve ve sigaraya sarılan, kahvaltı öğününü atlayıp öğlen öğününü geçiştiren, akşamları da alkol ve bol kalorili ağır yemeklere saldıran birinin, stresi göğüsleme anlamında başarılı olması beklenemez.

Peki stresi azaltmada yardımcı olan beslenme biçimi var'dır

Sakinleştirici etkisi olan bitkisel drajeler ya da ekstreler var. İyi bir kahvaltı, öğünlerin ihmal edilmemesi, sebzenin her gün tüketilmesi, kırmızı etin haftada iki öğüne indirilmesi gibi, her yerde yazılıp çizilen doğru beslenme biçimi elbette bağışıklığı güçlendirerek, stresten daha az zarar görmemize yardım eder.STRESten korunma yolları

Bu bölümü kesip göz önünde bir yere asın. Aslında çoğu zaten bildiğimiz ancak uygulamadığımız şeyler. Bugünden itibaren daha sağlıklı bir ruh ve vücut için bu önerilere kulak verin

Kendinizi arkadaşlarınız, yakınlarınız tarafından sürekli ilgi görmesi takdir edilmesi gerekli bir insan olarak değerlendirmeyin

- Yavaş yemek yiyin. Her lokmayı iyice çiğneyip, öyle yutun.

- Sabahları kahvaltı edin.

- Akşam yemeklerini az yiyin.

- Akşam yemeğinden üç-dört saat sonra yatın.

- Yatmadan önce yarım bardak ayran ya da süt için.

- Tereyağı ve margarinden kaçının. Bitkisel yağları tercih edin.

- Şeker, ekmek, tatlı gibi karbonhidratı bol olan yiyecekleri azaltın.

- Yemeklerinizden kırmızı eti azaltın. Onun yerine balık ve tavuk eti yiyin.

- Az yağlı süt için. Yağ düzeyi düşük peyniri ve yoğurdu tercih edin.

Onlar yanlış biliyor?

1. Stres altında olduğumuz zaman bunu bilir, hissederiz:

Bazı insanlar stres yaşamaya o kadar alışkın olurlar ki, strese maruz kaldıklarında bunun farkında olmazlar. Pek çoğumuz fark etmesek de, stresin zararlı etkilerini yaşarız. Endişe ve hayal kırıklığı duygularını yaşamıyor dahi olsak, stres vücudumuza zarar verebilir ve başkaları ile olan ilişkilerimizi zedeleyebilir.

2. Strese hızlı yaşam temposu olan insanlar maruz kalır: Pek çok sıradan insan, kendilerini mutsuz ve hayatta yapmak istediklerini gerçekleştiremediklerini düşündüren kronik stres ve endişe yaşar.

3. Stresi azaltmanın tek yolu çevrenizi değiştirmektir:

Hayata bakışınızı değiştirmek, stresi azaltmanın en etkili yoludur. Stres, bizim hayatı algılayış şeklimizden kaynaklanır, hayatın kendisinden değil.

4. Duygular söz dinlemez, kontrol altına alınamazlar:

Duygularımızı, önce davranışlarımızı ve düşüncelerimizi değiştirerek değiştirebiliriz.