Ses ve ses hastalıkları

[Bluesky24]

İnsanlarda ses, larenks / gırtlak yani konuşma sistemi tarafından oluşturulur.Larenks / gırtlak boynumuzda yer alır. Daha çok erkeklerde boyunda belirgin olarak görülen "Adem elması" adı verilen çıkıntı larenks' in ön kısmını oluşturur. Ses telleri Adem elması' ndan başlayarak arkaya doğru uzanırlar.



******



Nefes verdiğimiz sırada hava akımı akciğerlerimizden çıkarak larenks' in içinden geçer. Yalnızca soluk alıp vermek ses oluşumu için yeterli değildir. Ses tellerinin titreşmesi ve dolayısı ile de sesin oluşumu, nefes verme sırasında ses tellerinin bir vana gibi kapatılıp birleştirilmesi ve hava akımının aralarından geçmesi suretiyle mümkün olur.



Bir sesin sağlıklı ve normal olup olmadığı sesin tonuna, yüksekliğine ve kalitesine bakılarak, bunların iletişim kurmak için yeterli kapasitede olup olmadığına ve kişinin kendisine uygun olup olmadığına bakılarak anlaşılır. Bir kişi fazla tiz ya da fazla pes / derin bir ses tonuna, fazla yüksek ya da fazla zayıf bir ses yüksekliğine ya da fazla kısık, havalı veya burundan gelen bir ses kalitesine sahip olabilir. Bazı durumlarda ise çıkan sesin özellikleri kişiye uygun olmayabilir; örneğin yetişkin bir erkeğin aşırı tiz bir ses tonuna sahip olması gibi...



Eğer bir kişinin konuşması sırasında ses tonu, yüksekliği ya da kalitesi iletilmek istenen mesajın önüne geçip, iletişim kalitesini bozuyorsa bir ses problemi mevcuttur. Konuşma ya da şarkı söyleme sırasında gırtlakta hissedilen ağrı ya da rahatsızlık da bir ses probleminin mevcut olduğuna işaret eder.



Ses problemlerinin pek çok değişik sebepleri olabilir: Bir futbol maçı sırasında bağırmaya bağlı olarak geçici yaşanan ses kısıklığı, ya da yaralanma sebebiyle ses tellerinin paralize olması gibi. Sesin yanlış kullanımı (ör: aşırı yüksek sesle veya fazla tiz ya da fazla pes bir tonla konuşmak), yetersiz nefes kullanımı ve yanlış nefes alıp verme, sigara tüketimi gibi sebepler de seste probleme yol açar. Sesin yanlış kullanımı sonucunda en sık olarak görülen problemler ses tellerinde nodül ya da polip oluşumudur. Ancak spastik disfoni ve paradoksikal ses teli dalgalanması gibi belli bir nedene bağlı olmaksızın gelişebilen ses problemleri de vardır.



Sigara tüketimi larenks / gırtlak kanserinin önde gelen sebeplerinden biridir. Yanlış ses kullanımı ise sık olarak nodül, polip ve kontak ülseri oluşumuna yol açmaktadır.



Eğer 10 günü aşkın bir süredir soğuk algınlığı ya da alerji gibi bir sebebe bağlı olmaksızın ses kısıklığı, seste değişiklik ya da gırtlakta rahatsızlık hissi yaşamaktaysanız en kısa zamanda bir Kulak-Burun-Boğaz Hekimi' ne başvurmalısınız. Doktorunuzun yapacağı muayene, problemin çözümü için bir Konuşma ve Lisan Patoloğu' nun profesyonel yardımına ihtiyaç duyup duymayacağınızı belirleyecektir.



Ses hastalıklarının tedavisi de diğer pek çok hastalığın tedavisinde olduğu gibi bir ekip çalışması gerektirmektedir. Sesinizin sağlığına kavuşması ve bunun sürekli olması için bir Kulak-Burun-Boğaz Hekimi ile Konuşma ve Lisan Patoloğu' nun birlikte yardımını almanız en uygun çözüm olacaktır. Pek çok ses problemi Konuşma ve Lisan Patoloğu' nun yardımı ile tamamen veya önemli ölçüde çözülecektir. Bazı ses problemleri ise, Konuşma-Lisan Patoloğu' nun yardımı yanında patolojinin ortadan kaldırılması için medikal müdahale (ilaç tedavisi) veya ameliyat ile çözümlenebilmektedir. Ameliyatın gerekli görüldüğü durumlarda, ameliyat sonrasında Konuşma ve Lisan Patoloğu' nun yardımını almak, yanlış alışkanlıkların değiştirilip yeni ve doğru ses kullanma yönteminin öğrenilmesini sağlayarak, gelecekte aynı problemin tekrarlanmasını önleyecektir. Gırtlak kanseri gibi durumlarda Kulak-Burun-Boğaz Hekimi, ameliyat öncesinde dahi Konuşma ve Lisan Patoloğu' nun konsültasyonunu, hastayı bilgilendirip ameliyat sonrasındaki alternatifleri konusunda danışmalık yapmasını önerebilir.



Gayem Köprücü Türsoy



Konuşma ve Lisan Patoloğu