Tüm yönleriyle romatizma...

[Bluesky24]

Romatizma sözcüğü tek bir hastalığı tanımlamaz. Kas ve iskelet sisteminde ağrı, hareket kısıtlılığı ya da şekil bozukluğuna yol açabilen ve farklı nedenlerden kaynaklanan yaklaşık I50 kadar hastalığın hepsine birden romatizmal hastalık adı verilmektedir.







İltihaplı romatizma nasıl bir hastalıktır?







İltihaplı romatizmalar bu hastalıklar içerisinde göreceli olarak seyrek görülse de çok önemli bir grubu oluşturur. Eklemlerde ya da iskelet sisteminin diğer yapılarında gelişen iltihap reaksiyonu ağrı ile birlikte normal doku yapısının hasara uğramasına ve hareket kabiliyetinde geçici ya da kalıcı kayıplara neden olabilmektedir. Ayrıca iltihap reaksiyonunun diğer organ ve dokuları etkileyebilmesi ciddi hastalıklar ve yaşam kalitesinde azalma ile de sonuçlanabilir.







İltihap nedir?







İltihap vücudun zararlı ya da yabancı olarak algıladığı uyarı/saldırılara karşı gelişen normal bir savunma sistemidir. İltihap denince aklımıza genellikle mikroplarla gelişen infeksiyon hastalıklarında görülen abseler gelmektedir. Oysa güneşte yandığımızda derimizde gelişen ağrılı kızarıklık ya da bir spor karşılaşmasında travma sonrasında gelişen şiş, ağrı ve hareket kısıtlılığı da bir tür iltihap reaksiyonudur. İltihap yabancı/zararlı uyanlar etkisiz hale getirilince dokuda oluşan hasarın onarılması ile tamamlanır. Hayatımız boyunca karşılaştığımız tüm saldırılar genellikle önemli bir hasar gelişmeden atlatılır ve bu sayede sağlıklı kalmak mümkün olur.







İltihaplı romatizmanın nedeni nedir?







Seyrek de olsa bazı durumlarda iltihap reaksiyonu vücuda zarar verir ve geri dönüşü olmayan hasarlarla sonuçlanır, iltihaplı romatizmal hastalıklarda genellikle hangi nedenle iltihap reaksiyonunun başladığı bilinmemektedir. Birkaç istisna dışında bu iltihap mikroplarla oluşmaz. Bu nedenle sıklıkla yapılan bir hata olan, antibiyotik kullanımıyla iltihap reaksiyonu düzelmez. Romatizmal hastalıklarda iltihap, bağışıklık sisteminin yabancı/zararlı olanı algılamadaki aksamalar ve bu uyanlara verdiği yanıtın şiddetinin kontrol edilememesi ya da uygunsuz bir hasar onarımı sonucunda oluşur. Genetik farklılıklar iltihap türünü ve şiddetini belirleyen etmenlerin en önemlilerindendir. Genetik yatkınlığa bağlı olarak aynı ailede benzer hastalıkları olan hastalan görme şansı fazladır. Bununla beraber, iltihaplı romatizmaların oluşması için genetik faktörlerin çevresel faktörlerle etkileşimi gereklidir.







İltihaplı romatizma nasıl seyreder?







İltihaplı romatizmaların büyük çoğunluğunda eklemler iltihaplanır. Eklem iltihabına artrit denir. İltihaplanan eklemde ağrı, şişme, hareket kısıtlılığı ve bazen deri yüzeyinde sıcaklık artışı görülür. Romatizmanın türüne göre hastalığa tutulan eklemlerin yeri, sayısı ve süresi değişkenlik gösterebilir. Eklem iltihaplarının bir kısmı kısa sürede hasar bırakmadan iyileşebilirse de (akut artritler), önemli kısmı müzmin (kronik) seyir izler ve uygun şekilde tedavi edilmezse kıkırdak ve kemik dokunun hasara uğramasına ve kalıcı hareket kusurlarına ve engelliliğe neden olurlar.







En sık görülen iltihaplı romatizmal hastalıklar nelerdir?







Toplumda en sık görülen iltihaplı romatizmal hastalık romatoid artrittir. Elin küçük eklemlen başta olmak üzere çok sayıda eklemi simetrik olarak tutar ve ilerleyici müzmin bir seyri vardır. Diğer sık görülen önemli romatizma türünü omurga eklemlerini de tutan ve spondiloartrit adını verdiğimiz romatizmalar oluşturur. Omurga eklemlerinin iltihabı sonucunda bel-sırt-boyun bölgesinde özellikle gece sabaha karşı şiddetlenen ağrı ve sabah uyanıldığında hareket tutukluğu görülür. Zaman içerisinde omurganın esnekliği kaybolur.







İltihaplı romatizmal hastalıklarda hangi belirtiler görülür?







Bazı iltihaplı romatizmalarda eklem hastalığından çok akciğer, böbrek beyin ya da büyük damarların tulumu ön planda olabilir. Bunun sonucunda ateş, kilo kaybı, halsizlik gibi genel belirtilerle birlikte soğukta ellerde morarma, deri kanamaları, nefes darlığı, kan basıncında yükselme ya da sara nöbetleri gibi çok değişken bulgular ile hekime başvurulabilir.







İltihaplı romatizmal hastalıkların tanısı nasıl konur?







Romatizma tek bir hastalık olmadığı gibi, bu hastalıklara tanı koymayı sağlayan tek bir test de yoktur. Tanıda öncelik, özenle alınmış hastalık öyküsü (anamnez) ve dikkatle yapılmış bir fizik muayenedir. Düşünülen romatizmal hastalığın türüne göre bazen basit bir idrar tahlili ya da kan sayımı, bazen de çok özel testlerin yapılması tanıya yardım eder. Bazı testler vücutta gelişen iltihabın şiddetini gösterir ve tedaviye yanıtı izlerken de yardımcı olur. Bazı testler ve akciğer grafisi, kalp ekosu gibi görüntüleme yöntemleri de organların etkilenip etkilenmediğini incelemede yardımcı olurlar.







İltihaplı romatizmal hastalıkların tedavisinde ne tür ilaçlar kullanılır?







İltihaplı romatizmal hastalıkların tedavisi öncelikle ilaçlarla yapılır. Halk arasında romatizma ilacı olarak bilinen ilaçların büyük kısmı sadece iltihabın ağrı, şiş gibi belirtileri üzerine etkili olur ve hastalığı tedavi etmez. Temel etkili ilaç ya da uzun etkili ilaç dediğimiz metotreksat, sulfasalazin gibi ilaçlar kullanılmadığı sürece hastalık tedavi ediliyor sayılmaz. Bu ilaçlar bağışıklık sisteminin kontrolsüz uyarılması sonucu gelişen iltihap yanıtını baskılayarak etkili olurlar. Etkileri yavaş ortaya çıkar ve kullanıldıkları sürece devam eder. Bu tür ilaçların tek ya da birkaç tanesinin bir arada kullanılması sonucunda hastalığın belirtilerinin düzelmesi, iltihaba bağlı gelişebilecek doku hasarının engellenmesi ve sonuçta hastalığın sönme dönemine (remisyon) girmesi hedeflenir.







Hastalığın şiddeti hastadan hastaya ya da aynı hastada farklı zamanlarda değişkenlik gösterebilir. önemli olan hastanın o anki ihtiyacına uygun bir tedavi almasıdır. Yetersiz tedavi hastalığın sinsi bir şekilde ilerlemesi ve kas-iskelet sisteminde hasar ile sonuçlanır. Kullanılan ilaçların ne tür yan etkiler yapabileceği bilindiğinden belirli aralıklarla muayene ve laboratuvar incelemelerinin yapılması ile yan etkiler en aza indirilebilir. Yan etkilerden çekinilerek tedavinin bırakılması ya da düzensiz kullanılması ciddi alevlenmeler ve sonuçta önemli kayıplarla sonuçlanmaktadır.



İltihaplı romatizmaların oluşum nedenleri ile ilgili çok sayıda çalışma yapılmaktadır ve bu araştırmalar sonucunda geliştirilen biyolojik ilaçlar gibi güncel tedaviler sayesinde tedavi başarısı çok yükselmiştir. Erken ve doğru tanı ile uygun ve düzenli bir tedavi sonucu etkileyen en önemli faktörlerdir. Bu nedenle kas ve iskelet sisteminde şikayetleri olan hastaların kendilerine en yakın romatoloji merkezinde değerlendirilmeleri yararlı olacaktır.







Kaynak: Biruni Laboratuvarı





Kaynak: saglicaklakal.com