Kaslar

[Bluesky24]

İnsanların ve hayvanların vücudunda iskelet dediğimiz bir çatı vardır, çeşitli boy ve biçimdeki organlar bu iskelete bağlanmıştır: bunlar, kaslardır. Sayılan 600′e yaklaşan kaslar, vücuda biçimini verir ve bütün hareketlerine katılır.

Beyazlar ve Kırmızılar

İki türlü kas vardır:

1. Beyaz kaslar. Düz kas liflerinden meydana gelmiştir, ince katmanlar halinde, içi boş organları (mide, sidik torbası) ve kanalları kaplar; bunlara içorgan kasları da denir.

2. Kırmızı veya çizgili kaslar. Bunlarda kalın ve kırmızı bir orta kısım (karin) vardır; iki ucu, beyazımtırak ve dar birer kirişle son bulur. Kasların biçimleri çok değişik olabilir: iğ biçimi (kol pazısı), değirmi (göz kapağı kasları), yelpaze biçimi (göğüs kasları). Kalp, çizgili bir kırmızı kastır, ama ötekilerden tamamen başkadır. Bu kaslar genellikle kemiklere bağlanır (bunun için iskelet kasları da denir), ama kıkırdaklara veya derinin, altına da girebilir. Şiddetli bir vuruşla bir kasın lifleri kopacak olursa lif kopmasından söz edilir.

Kasların belli başlı özelliği, esneklik ve kasılma yeteneğidir. Kasılma, hareket sinirlerinin aktardığı sinirsel bir akımla olur. Bu hareket sinirleri kas liflerinin üzerine yerleşip bir hareket plağı meydana getirir.

Mide ve bağırsak kasları gibi düz kaslar ağır ağır ve istem dışında kasılır. Çizgili kaslar ise tersine, beynin emirlerine uyar. Dinlenme halindeyken kas, tonus denilen kısmi bir kasılma durumundadır. Çalıştığı zaman enerjisini, besinlerden, özellikle de oksijen sayesinde değişime uğrattığı şekerden alır.

Artıklarını (özellikle laktik asit) normal olarak kan yoluyla atar. Fazla yoğun bir kas çalışmasında artıklar kasa birikir ve kas yorgunluğu yaratır, bu da, çalışma uzun sürecek olursa, tutulmalara (ağrılı kasılmalar) yol açar. Kramplarda ise aksine, ağrı kısa sürer veya soğuktan ya da biçimsiz duruştan ileri gelir.

Nazik Organlar

Miyoloji (kasbilim), anatominin (vücudun çeşitli organlarının incelenmesi) kaslarla ilgilenen dalıdır. Kasları ayrı ayrı sayar ve görevlerini açıklar. Kas cerrahisi yıpranmış, yırtılmış veya kesilmiş kasları onarır: ağır yaralanmalarda (savaş yaralıları, ağır yanıklar vb.; organ nakilleri yapar. Masaj ise kasların sağlamlığını ve işlekliğini korur, yorgunluğu giderir.



(Solda) Pazı kasının hareketi: 1. kas dinlenme durumunda; 2. kasılmış durumda.

(Ortada) Bir çizgili kas liflerinin, mikroskopta görünüşü. Çizgili, kırmızı kaslar, erişkin insanda vücut ağırlığının yarısını oluşturur. Bu kaslar, kalp hariç, istemle kasılabilir.

(Sağda) Bir sol bacağın anatomisini gösteren desen, Davul Angers'in (17881856) çizgisi. Vücudun genel biçimi, kasların yapısına ve boyuna göre oluşur.