[Bluesky24]

Parkinson Hastalığında Rehabilitasyon





Rehabilitasyon, hastalık sonrası oluşan özrü ortadan kaldırmak veya mümkün olan en az düzeye indirmek, kişinin evinde, işinde ve sosyal yaşantısında kendine ve topluma faydalı olabilmesi uygulanan tıbbi, fiziksel, psikososyal ve mesleki yaklaşımlar sürecidir. En önemli hedef hasta kişinin toplumsal hayata yeniden döndürülmesidir. Parkinson hastalığında gözlenen en önemli bulgular, kas ve eklemlerde sertlik (rijidite), vücut pozisyonunun öne doğru eğilmesi, hareketlerin yavaşlaması ve ellerde titremedir. Bu bulgular, hastalarda hareket ve yürüme güçlüğü, ince el becerilerine yönelik aktivitelerde zorluk, sık düşmeler, uyku bozukluğu, yaygın ağrılar, konuşma, yutma ve solunum güçlüğü gibi pek çok sorunu da beraberinde getirir.

Sonuçta en önemli tehlike kişinin günlük yaşantısında bir başka kişinin yardımına ihtiyaç duyması, yani fonksiyonel bağımsızlıkta kayıptır. Bu nedenle yaşam kalitesinde önemli ölçüde bozulmaya neden olan hastalıkların başında sayılan parkinson hastalığının tedavisinde, fizyoterapi ve rehabilitasyon yaklaşımları, normal fonksiyonun ve bağımsızlığın devam ettirilmesi amacıyla diğer tıbbi tedavilerin yanında önemli bir yer tutmaktadır. Hastalığın bulguları çeşitlilik gösterdiği için rehabilitasyon yaklaşımları, uzman hekimler, hemşire, fizyoterapist, konuşma terapisti, psikolog gibi içinde pek çok sağlık elemanının bulunduğu geniş bir ekip çalışmasını gerektirir. Rehabilitasyonun birinci basamağını hasta ve ailesinin en erken dönemde hastalığın bulguları, ilaç tedavisi ve genel tedavi prensipleri konusunda bilgilendirilmesi oluşturur. Evde düşmelerin önlenmesi, beslenme, kilo kontrolü, transferler, egzersiz tedavisi gibi konularda aile eğitiminin sağlanması ve gerekli düzenlemeler konusunda önerilerde bulunulmalıdır. Bir diğer aşama fizyoterapi yaklaşımlarıdır.

Fizyoterapistin planlayıp uygulayacağı egzersiz tedavisi, sıcak uygulamalar ve gevşeme teknikleriyle, kaslarda meydana gelen sertlikler azaltılmaya, esneklik korunmaya çalışılır, böylece hareket kolaylığı sağlanır. Göğüs fizyoterapisi ve solunum egzersizleri ile solunum açısından gözlenebilecek problemlerin önüne geçilir, yorgunlukla mücadele edilebilir. Etkili bir denge eğitimi sık düşmelerle mücadelenin başında yer almaktadır. Hastanın yatak içi, ev ve dışarıdaki hareketlerinde kolaylaştırıcı teknikler ve emniyetli yürüyüş hasta ve ailesine öğretilir.

Yürüme, e binme ve dans

Yeni tanı konmuş hastalarda henüz kalıcı sorunlar oluşmadığından daha çok koordinasyon, denge ve fiziksel uygunluk üzerinde durulabilir. Yürüme, e binme, dans veya grup egzersizleri, fonksiyonelliğin gelişimi kadar sosyalizasyonun gelişimi açısından da önemlidir. Parkinson rehabilitasyonunun en önemli adımlarından biri ise iş ve uğraşı tedavisidir. İnce el becerilerine yönelik aktiviteler, yazı yazma eğitimi, yürümeye yardımcı araç ve gerecin seçimi ve eğitimi, ev içi çevresel düzenlemeler ile günlük yaşamı kolaylaştırıcı cihazlarla hastaların fonksiyonelliği arttırılmaya çalışılır. Mesleki rehabilitasyon ise hastanın mevcut iş kapasitesinin değerlendirilip, işe geri dönüş için gerekli stratejilerin kuvvetlendirilmesi ve işyerinde kolaylaştırıcı uygulamaları içerir.

Müzik eşliğinde grup tedavileri

Konuşma tedavisi ile ses, solunum kontrolü, şiddet ve hız kontrolü üzerinde odaklanılır. Ayna karşısında mimik ve dil kaslarına yönelik egzersizleri içerir. çiğneme ve yutma fonksiyonu geliştirilmeye çalışılır.

Parkinsonlu hastanın seksüalite, hobiler, sürücülük, sosyal yaşam gibi her türlü psikososyal ihtiyaçlarına danışmanlık yapılmalıdır. Müzik eşliğinde yapılan grup tedavilerinin sosyalizasyonun geliştirilmesi ve motivasyonun arttırılmasına katkısı büyüktür. Fizyoterapistlerden parkinsonlu hasta ve ailelerine birkaç pratik öneri:

Sabahları yataktan kalkmadan önce kol, bacak ve gövdenize esneme hareketleri uygulayın. Yürüme sırasında donma meydana geliyorsa hastanın adım atmasını kolaylaştırmak amacıyla bir ayağınızı hastanın ayağının önüne yerleştirin ve üzerinden atlamasını isteyin. Bu işlem için ters L şeklindeki bastonlardan da faydalanabilirsiniz. Evde düşmeye neden olabilecek halı, kilim, eşik veya düzensiz eşyaları kaldırın. Ev içinde yürüyüş sırasında yere birbirine paralel çizilmiş çizgilerden yararlanın. Adım atmanın kolaylaştığını göreceksiniz. Egzersizleri ve yürüyüşü müzik eşliğinde yapın. Bu, ritim ve hareket duygusunu geliştirecektir. Sağlıklı günler dileğiyle.. Yrd. Doç. Fizyoterapist Sibel Aksu