Enflasyon Ve Psikoloji

[Bluesky24]

Enflasyonun aslinda psikolojik bir olgu olduğunu biliyor muydunuz ?Kronik hale gelmiş enflasyonun nedeni psikolojiktir. Halkta fiyatların artacağına dair bir beklenti oluşur. Bu beklenti nedeniyle kişiler (üreticiler, ev sahipleri ve diğer ekonomik aktorler) devamlı surette fiyatları arttırmaya calışarak getirilerini arttırmaya calışırlar. Çünkü bilirler ki zam yapılmazsa (mal ve hizmetlere) kendi gelirleri de azalacaktır.Kronik hale gelmis bir enflasyonu yenebilmek icin, öncelikle kişilerin enflasyona karşı psikolojik dirençlerinin kırılması (psikolojik olarak) gerekir.Bunun için bir kaç değişik yöntem vardır. Ama bizim gibi bir ulkede en basarılı olabilecek yöntem döviz çapası denilen yöntemdir.DÖVIZ ÇAPASI ne demektir ?Döviz çapası; bütün işlemleri dolar (döviz) ile yapmaya alışmış bir halkın (dolarize olmus) o döviz değerini sabit tuttuğunuzda, fiyatlar genel düzeyinde bir artış yaşanmaz ve kişiler bütün yaşamlarını (alış-satışlarını kısaca ticaretlerini) döviz kuruna bağladıkları için, döviz kurunun dondurulması ya da çok az bir miktarda artışı (sürüklenen çapa yöntemi) ile enflasyonu da durdurmuş olursunuz. Bunu yapabilmek için Merkez Bankasının çok miktarda dövizi olması gerekir. Böylelikle baskılara dayanabilir ve piyasada doviz talebi (doviz alma isteği) olduğu zaman Merkez Bankası piyasaya döviz satar (daha önceden belirttiği kurdan). O nedenle de piyasada döviz bollaştığından fiyatı ucuzlar (dovizi bir mal gibi düşünebiliriz).Böyle devam eden (2-3 yil kadar) bir süreçten sonra insanlar psikolojik olarak enflasyonu yenerler ve enflasyonsuz bir hayata alışırlar. Daha sonrasında Hükümet çapa olarak kullandığı dövizi yavaş yavaş (ürkütmeden) serbest bırakır. Ve ta ta ta ta enflasyon bitmiş olur. :-)Ülkemizde yaşadığımız da aynı bu durumdu. Ancak bir yere kadar...Bir grup spekülator (devalüasyon spekülatorleri) sansasyonel açıklamalarla ekonomik sistemi tedirgin hale getirdiler. Bankalar da ürktüler, çünkü eğer çok fazla döviz talebi olursa Merkez Bankası karşılayamaz ve hükümet döviz kurunu arttırmak (devalüasyon) zorunda kalabilirdi. O nedenle bütün bankalar hazır ucuzken (devalüasyon olmamışken) Merkez Bankasından ucuz döviz almak için mücadele verdiler ve Merkez Bankası daha fazla dayanamayabilirim düşüncesi ile bankalara döviz satışını durdurdu. Döviz satışı durdurulunca bankalar arasında panik daha da arttı çünkü bazı bankalarin yurt dışından aldıkları ve vadesi yaklaşan kredileri geri ödeyebilmeleri için dövize ihtiyaçları vardı. O nedenle piyasadan döviz çekmeye çalıştılar ve piyasada döviz azalınca döviz fiyatları arttı ve durum kısır bir döngüye girdi. Merkez Bankasında yeterli döviz olduğu halde panik dinmez ve döviz alımları devam eder diye satışı durdurması gerekliydi.Diyebilirsiniz ki, bütün bunların Psikoloji ile ne ilgisi vardır;Enflasyonun kitle psikolojisi ile ilgisi vardır. Birisi, diğerini görür ki fiyatlara %30 zam yapmış, eh kendi gelirini de aynı seviyeye çıkarmak için o da yaptığı ürüne (mal a, hizmete) %30 zam yapar ve bu süreç devamlı olarak sürer. Yani insanlar ekonomik şartlardan kendisini koruma içgüdüsüyle hareket ederek gelirini maksimuma çıkarmaya çalışacaktır.Sonuç :1- Enflasyondan kurtulmak için halkı psikolojik olarak hazirlamak ve inandırmak gerekir.2- Enflasyonun düşeceğine halk inansa bile (ki ulkemizde inanmışlardır), sansasyonel açıklamalarla piyasada panik yapılmamalıdır ki sürü psikolojisi ile herkes panik hale gelmesin.3- Enflasyonun psikolojik olmayan yapısal başka nedenleri de vardır. Ama grubun konusunu direkt olarak ilgilendirmediği için onlardan bahsetmedim.Ancak ve ancak, enflasyondaki birinci neden psikolojiktir.



Kaynak : Bayposta.com