Strese kimler dayanıyor?

[Bluesky24]

Acıbadem Bağdat Caddesi Tıp Merkezi'nden Psikolog

Ayşegül Aydın, strese en dayanıklı olanların dünyaya ve insanlara

hoşgörüyle yaklaşan, esnek kişilik yapısına sahip insanlar olduğunu

söylüyor.



Psikolog Ayşegül Aydın, stres ve baş etme yolları hakkında merak edilen soruları yanıtladı:



Stres nedir?



Stres kişinin biyolojik ve psikolojik

dengesinin bozulmasına gösterdiği tepki durumudur. Stresi; kaygı, aşırı

uyarılmışlık hal, engellenme, duygusal çöküntü, gerginlik ve

çatışmaların hepsi yaratıyor.



Kaç çeşit stres var?

Günlük stresler (trafik sıkışıklığı ve ev yaşamındaki sıkıntılar, aksamalar), gelişimsel stresler ve hayat

krizleri olarak üçe ayırabiliriz. Gelişimsel stresler, kişinin

kronolojik yaşıyla bağlantılı yaşanan ergenlik, orta yaş krizleri,

menopoz dönemi krizleri olarak sıralanabilir. Hayat krizleri ise, insan

hayatına önemli ölçüde yön veren, etkileyebilecek olaylar; ölümler,

boşanmalar, ayrılıklar, hastalıklar; vb. gibi.



İki kişi de aynı stresi yaşıyor. Ama biri daha çok etkileniyor, neden?

Genel

anlamda stres, kişinin biyolojik ve psikolojik dengesinin bozulmasına

gösterdiği tepkidir. Psikolojide kullanılan stres ise, kişinin stres

kaynaklarını nasıl algıladığı ve yorumladığına ilişkin bir tanım. İki

kişi de aynı şeyi yaşıyor ama biri diğerinden daha çok etkileniyor,

diğeri ise, psikolojik strese daha dayanıklı oluyor. Çünkü herkesin

dayanma gücü birbirinden farklı. Bunun altında; kişilik

özelliklerimizin, sosyal desteğin olması, maddi yeterlilikler ve de en

önemlisi geçmiş yaşantıların çok önemi var. Geçmişte şu andaki

durumuna etki edecek bir stres yaşamışsa kişinin bakışı daha farklı

oluyor.



Streste yüksek risk altındakiler kimler?

Günlük

yaşam krizlerinin ve mücadelenin çok fazla yaşandığı ve başa çıkmanın

zorlaştığı meslekler; öğretmenlik, polislik ; fiziki koşulları

zorlayıcı, tozlu, gürültülü, aşırı sıcak ya da soğukta çalışılan işler,

vardiyalı ya da gece işleri; yoğun rekabet ve zaman baskısı altında

çalışan cerrahlar ve gazeteciler. Bir de psikolojik talebin fazla

olduğu ama inisiyatif kullanılamayan sekreterlik gibi meslekler yüksek

risk altında.



Strese dayanıklı kişilerin en belirgin özellikleri nelerdir?

Strese

dayanıklı olabilmek için katı olmamak gerekiyor. Yani bu esnek yapıyı

insan ilişkilerine yansıtmak, en küçük hatalarda parlamamak, affedici

olmak, şans vermek gerekiyor. Esnek kişilik deyince şu özellikler ön

plana çıkıyor:



-Esnek kişilik yapısında kişiler iş ve sosyal çevrelerinden kopuk olmayan

-Olaylara daha geniş açıdan bakabilen

-İyi iletişim kuran

-Rekabet, saldırganlık, gibi durumlarını kontrolde tutabilen

-Yaşamdan ve insanlardan olumlu beklentileri olan

-Gelecek planları bulunan

-Mücadele ve değişiklikten zevk alan

-Aşırı mükemmeliyetçi olmayan

-Herşeyi kontrol saplantıları bulunmayan

-Hoşgörülerini hep en üst düzeyde tutmaya çalışan



Stres yönetiminde başarısız olan kişiler neden başaramıyor?

Çünkü

bu kişiler yanlış baş etme stratejilerini çok kullanıyor. Ya uygun

olmayan kaçma, saldırganlık ya da içe kapanma gibi davranışlar

geliştiriyorlar. Ya da çok fazla mücadele ederek kendi imkanlarını

zorluyorlar. Başarısız olunca da alkol ve sigaraya başvuruyor ki bu da

uzun vadede fizyolojik ve psikolojik bağımlılığa yol açıyor. Bir diğer

yanlış strateji, kendini aldatmaya yönelik davranışlar; görmezden

gelme, başkalarını suçlama, inkar gibi.



Fiziksel aktiviteyi öneriyor musunuz?

Kesinlikle

öneriyorum, ama bunun doğru nefes teknikleri ve bir takım gevşeme

teknikleri ile birlikte uygulanmasının daha yararlı olacağı

inancındayım. Böylelikle, bedende rahatlama sağlanması bireyin duygu

ve düşüncedeki olumsuzluklarla çok daha kolay baş edebilmesini

sağlayacaktır. Ağır sporları önermiyoruz, sevdikleri fiziksel

egzersizleri yapmalarını istiyoruz. Zorlanmadan yapabilecekleri açık hava

yürüyüşlerinin bile çok yararlı olduğuna inanıyoruz. Bu aynı zamanda

kaliteli ve derin uyku alınmasını da sağlar ki bu durum stresle baş

etme için önemli faktörlerden biridir.



İşyerinde stres yaratan zor kişiliklerle çalışmak nasıl bir durum?

Bu

tür kişiliklerle çalışılırken, eğer zor kişilik bir yöneticiyse

birlikte çalıştığı kişiler zaman kısıtlaması yaşıyor. Yönetici, altında

çalışan kişiye zaman baskısı altında bir çok iş verebiliyor. Böyle

oluca da, o kişi o işi zamanında ve tam yapamıyor ve ben başarısız

mıyım acaba diye kendini değersiz ve yetersiz hissedebiliyor.

Yetiştirememesini kendi başarısızlığı olarak algılıyor, yükselememe

endişesi taşıyor.



Stresi yenmede hangi yöntemler kullanılıyor?

Stresli

kişinin, öncelikle içinde bulunduğu olumsuz fiziksel koşulları ve

yanlış davranış biçimlerini değiştirmesine yönelik bir takım

davranışçı tekniklerle bu işe başlıyoruz. Örneğin, kişinin kendine

sakin bir çalışma ortamı yaratmasını sağlamak, daha etkin bir zaman

planlaması içine girmek gibi. Daha sonrasında kişinin otomatik olumsuz

düşüncelerini olumlularla değiştirmeye çabalıyoruz. Bazı durumlarda,

stresle birlikte kişinin depresif belirtileri, kaygıları artıyor,

uyku sorunları oluşabiliyor, ya da yanlış başa çıkma sonucu alkol,

sigara tüketimine bağlı bağımlılıklar oluşabiliyor. Böyle olunca sorunu

daha kapsamlı çalışmamız gerekiyor. Psikolojik testler, uygun

psikoterapi ve gerekli durumda farmakolojik tedavinin birlikte

uygulanması en etkin tedavi oluyor.



mynet